Зат алмасу мен энергия айналымы 22 страница
Аш ішекте майлардың, көмірсулардың сіңуін тездететін дәрумендер: А,В
Аш ішектің тоқ ішектен ерекшелігі Астың қорытылуы аяқталады, бүрлері бар, өт, ұйқыбез өзектері ашылады
Ұзындығы 1,5-2 метрлік ішек: Тоқ ішек
Тоқ ішектің бөлімдері:Жиек ішек, тік ішек, соқырішек
Тоқ ішектің бөліктері мына кезекпен орналасқан:Соқырішек,оралма,сигматәрізді,тік ішек
Тоқ ішектің бастау алатын жері: Бүйен
Тоқ ішектің құрт тәрізді өндірісі:Соқырішек
Тоқ ішектің тұйықталған бөлігіндегі өсінді:Соқырішек
Асқорыту мүшесіндегі тамақ немесе микробтар әсерінен қабынатын тоқ ішектің бөлімі: Соқырішек
Тоқ ішекте жүзеге асады:Нәжіс қалыптасады, жасунықты ыдыратады, судың сіңірілуі, витаминдер (К,В12) синтезі, бактериялары көп
Тоқ ішектегі пайдалы бактериялардың азаюының қаназдыққа әкелу себебі: В12 дәруменінің түзілуі нашарлайды
Адамның тоқ ішегінің қызметі: Қорытылмаған ас қалдықтарының жылжуын жеңілдетіп, ағзадан шығаруға әрекеттеу
Тістің ұлпасы дегеніміз: Қан тамырлары мен жүйке тамырлары бар іші қуыс, борпылдақ ұлпа
Тіс құрылысының бөлімдері: Қаптама, мойын, түбір
Тістің қызылшектен шығып тұратын бөлігі:Тіс сауыты
|
|
|
Тіс құрылысының қабаттары: Эмаль, дентин, пульпа
Тістің кіреукесі дегеніміз: Тістің сыртын қаптайтын қатты жабын
Тістің ең мықты берік заты:Кіреуке (эмаль)
Тіс затының сыртын қаптайтын:Кіреуке
Тістің өте тығыз сүйек ұлпасынан түзілген негізгі бөлігі: Дентин
Дентин тістің қатты заты жатады: Кіреукенің астында
Тістің ішкі бөлігі: Борпылдақ ұлпа
Пішіні мен қызметіне қарай тістер бөлінеді:Күрек, азу, сойдақ
Бір түбірлі тістер:Сойдақ, күрек
Үш түбірлі тістер: Үстіңгі азу
Ересек адамдарда тұрақты тістің саны:28-32
Ересек адамның тістерінің саны:32
Екі жасқа келгендегі бала тісінің саны: 20
Адамның сүт тісінің саны:20
Адамның күрек тістерінің саны:8
Тісті үнемі таза ұстау мына аурудың алдын алу: Кариес
Асқорыту жүйесіндегі бұлшықетті мүше: Жұтқыншақ, өңеш, тіл
Ауыз қуысындағы мүшелермен бірге дыбыс түзу мүшесі:Көмей
Асқорыту бездері мен ферметтері
Асқорыту безі: Бауыр, ұйқыбез, үш жұп сілекей
Адамның құрсақ қуысының жоғарғы бөлімінің оң жағында орналасқан: Бауыр
|
|
|
Бауыр: Қоңырқай түсті, өт қабы бар, сол жақ бөлігі кіші
Ең үлкен асқорыту безі: Бауыр
Улы заттарды тұтып,зиянсыздандыратын организмнің ең ірі безі: Бауыр
Адам ағзасындағы бауырдың басты қызметі: Өт бөлу
Бауырдың қызметтері: Өт бөлу, заттарды залалсыздандыру, қанды фильтрлеу, қанның түзілуіне қатысу, қанттың артық мөлшерін қорға жинау, ферменттердің белсенділігін артырады, А және В12 витаминдерін синтездейді
Бауырдың қызметі жатпайды: Ферменттер өндіру
Адам ағзасында өттіңқызметі:Майды ыдыратады
Бауырдағы өт сөлі мүшелер жүйесіне қолайлы әсер етеді: Асқорытуға
Бауырдан тәулігіне бөлінетін өттің мөлшері: 0,5-1 л
Бауырдың (өт) өзегі ашылады: Ұлтабарға
«Ағза зертханасы» деп аталады: Бауыр
Бауырдан кейінгі кіші асқорыту безі: Ұйқыбез
Бауыр, ұйқыбезі өзектері ашылатын мүше: Қарын, ұлтабарұшы
Тұтқыр,түссіз сұйықтық:Сілекей
Адамнан тәулігіне бөлінетін сілекей мөлшері: 1 л
|
|
|
Сілекей құрамында кездесетін фермент: Амилаза, лизоцим, мальтаза, птиалин
Сілекей құрамындағы бактерияларды жоятын фермент: Лизоцим
Сілекей құрамындағы зиянсыздандыратын қасиеті бар нәруызды зат: Лизоцим
Асқорыту мүшесіндегі микробтардың жойылу себебі: Лизоцим ферментіне байланысты
Сілекей безінің әсерінен крахмал айналады: Глюкозаға
Сілекей құрамындағы көмірсуларды ыдырататын фермент: Амилаза
Сілекей бездері: Тіласты, жақасты, жұп шықшыт
Жұп сілекей безі: Шықшыт
Шықшыт сілекей безінің өзегі ашылады:Ұртқа
Аш ішектің кіші кілегейлі қабығындағы көптеген ұсақ бездерден бөлінеді: Ішек сөлі
Ішек сөлі ерітінді күйге айналдырады: Барлық органикалық заттарды
Асқазан бездерінен бөлінеді: Сілемей, тұз қышқылы, ферменттер
Асқазан сөлі: Түссіз, иіссіз
Асқорыту сөлін бөлетін жасуша: Безді
Қарын сөлінің құрамына кіретіндер: Ферменттер, муцин, тұз қышқылы
Адамның қарын сөлінің құрамында болатын тұз қышқылы:Бактерияларды жояды және ферменттердің белсенділігін арттырады
|
|
|
Асқазан сөлінің негізгі ферменттері: Пепсин, химозин, липаза
Асқазан (қарын) сөлінің негізгі ферменті: Пепсин
Тамақтың құрамындағы ақуызды ыдырататын фермент: Пепсин
Нәруыз молекулаларын аминқышқылдарына дейін ыдыратады: Пепсин
Асқорыту сөлі ферменттерінің әсерінен ұлтабарда: Ақуыздар, майлар, көмірсулар ыдырайды
Асқорыту сөлінің бөлінуіне әсер етеді: Жеміс-жидек, көкөніс, шырындар
Биологиялық катализатор: Фермент
Күрделі органикалық затты қарапайым заттарға ыдыратады: Ферменттер
Ферменттер табиғаты жағынан: Ақуыздар
Ферменттердің басқа ақуыздардан айырмашылығы:Химиялық реакциялардың катализаторы
Ферменттердің белсенді әсер етуіне қолайлы температура: 37-38 С
Асқорыту ферменттері: Липаза, амилаза, пепсин, мальтаза, трипсин
Ауру қоздырғыш микробтар тіршілігін жояды: Қарын, сілекей, өт сөлінен
Бауырда вирустың әсерінен болатын жұқпалы ауру: Сары ауру
Бауырдың жұмысына тез әсер етеді: Алкоголь
Алкоголь әсерінен болатын бауыр ауруы: Цирроз
Шықшыт сілекей бездері қабынған кезде ісініп, жақсүйекке тұтасып қабындыратын ауру: Паротит
Қарын сөлінің құрамын реттелуін зерттеген ғалым: И.П.Павлов
Асқорыту бездерінің қызметін зерттеген ғалым: И.П.Павлов
Бірінші болып таза асқазан сөлін алған ғалым: И.П.Павлов
Сілекей безін және қарындағы астың қорытылуын зерттеген ғалым: И.П.Павлов
Ферменттерді «тіршілік қоздырғышы» деп атаған орыс ғалымы: И.П.Павлов
Нобель сыйлығының иегері, ас қорыту процесін зерттеген орыс ғалымы: И.П.Павлов
Астың қорытылуы. Тағамның маңызы
Белгілі бір тағамды қажетсіну сезімі: Тәбет
Тәбеттің ашылуына кері әсер ететіні: Тамақтану режимі
Астың сіңуі дегеніміз: Заттардың асқорыту жолындағы бірнеше жасушалар қабаты арқылы қан мен лимфаға өтуі
Қоректік заттардың сіңірілуі: Сүзілу, диффузия және үздіксіз өтуі арқылы жүзеге асатын физиологиялық процесс
Сору процесі дегеніміз: Заттардың ас қорыту жолындағы бірнеше жасушалар қабаты арқылы қан мен лимфаға өтуі
Асқорыту кезінде май ыдырайды: Глицерин мен май қышқылына дейін
Асқорыту физиологиясын зеттеп, шартты рефлексті ашты: И.П.Павлов
Таңертеңгі астағы тамақтың мөлшері: 25%
Ұйықтаудан бұрын кешкі асты ішу керек: 2 сағат бұрын
Ересек адамның тәуліктік көмірсу қажеттілігі: 400-500гр
Ересек адамның тәуліктік май қажеттілігі: 80-100гр
Ересек адамның тәуліктік нәруыз қажеттілігі: 80-120гр
Адамға қажетті тәуліктік су мөлшері: 1,5-2,5 л
Адамның дене салмағындағы судың мөлшері:60%
Адамның дене салмағының 1%-ын құрайтын органикалық заттар: Көмірсулар
Адамның дене салмағының 25%-ын құрайтын органикалық заттар: Нәруыздар
Нәруыз көп мөлшерде кездесетін тағамдар: Жұмыртқа, ет, балық, сүт
Бауыр және бұлшықет мүшелерінде глюкоза түрленеді: Глюкогенде
Гликоген-жануар крахмалы қорға жиналады: Бауырда, бұлшықеттерде
Ішек-қарын ауруларының алдын алу шаралары: Барлық гигиеналық шараларды сақтау
Асқазан мен ішектің қауіпті аурулары: Тырысқақ, дизентерия, іш сүзегі, холера, ботулизм
Ішек-қарын ауруларына жататыны: Дифтерия
Қарын-ішек аурулары жұғады: Кір қолдан
Ішек-қарын ауруларының жұғу жолдары: Ауру адамның заты арқылы
Ішек-қарын ауруларының қоздырғышын таратушы: Шыбындар
Ауру тарататын микроорганизмдердің ас қорыту жолдарына түсуі: Тағаммен
Тамақтан уланудың себептері: Улы саңырауқұлақ, сапасыз тамақ жеу
Бұзылған тамақтан уланудың белгілері: Іш ауруы мен өтуі, құсу, лоқсу, әлсіздік
Тамақтан улану кезінде алғашқы көрсетілетін көмек: Ішекті, қарынды жуып тазалау
Тағамнан уланған асқазанды шаюдан кейінгі әрекет: Жылу сусын беру
Ішекқұрттардың адам ағзасына әсері: Кенеулі заттармен қоректеніп, ағзаны уландырадыІшқұрт жұқтырған адамның ауру белгілері: Басы айналып,көзі қарауытады,есінен танады
Ішекқұрттардан пайда болатын аурулардың алдын алу: Барлық гигиеналық шараларды сақтау
Асқазанның сілемейлі қабықшасының қабынуы: Гастрит
Шылым шегу, алкогольдың нәтижесі: Қарын жарасы
Тамақтану тәртібінің бұзылу нәтижесі:Қарын жарасы
Микробтардың әсерінен тістің дентин затының бұзылмауынан болатын ауру: Тісжегі
Витаминдер
1880ж. витаминді алғаш тапқан ғалым:Н.И.Лунин
Тағамдық заттардың құрамында болатын ерекше органикалық қосылыстар: Дәрумендер
Жеміс-жидекті өсімдіктердің жемісінде көбірек кездесетіндер:Дәрумендер
Витаминдердің қызметі:Зат алмасуды, өсу және дамудың қалыпты, дұрыс болуы
Дәрумендер түзілуіне қатысады: Ферменттердің
Дәрумендерін нашар сіңуінен болатын өзгеріс: Ақыл-есінің және денесінің қалыпты дамуын тежейді
Адам ағзасында витаминдердің жетіспеушілігі не жоқтығы:Авитаминоз
Витаминдердің шектен тыс көп мөлшерде пайдаланылуы: Гипервитаминоз
Витаминдерді шектен тыс көп мөлшерде пайдаланудан туындайды: Гипервитаминоз, организмнің улануы
Майда еритін витаминдер:A, D, E, K
Бауырда, сүтте, асқабақта, қызанда болатын ағзаның өсуіне және дамуына әсер тигізетін дәрумен: А
Сары майда, қызанда болатын ағзаның өсуіне және дамуына әсер ететін дәрумен: А
Ағзаның өсуін, дамуын, көздің көруін артыратын витамин: А
Торлы қабықшада орналасқан таяқшадағы қызыл түсті зат родопсинді түзетін витамин:А
Адам ағзасына «А» дәрумені жетіспесе:Ағзаның өсуі баяулап,көздің көруі нашарлайды
А витамині жетіспегенде:Ақшам соқыр ауруы
Адам «ақшам соқыр» ауруы кезінде:Кешкі уақытта заттарды ажырата алмайды
Ақшам соқыр ауруы белгілері:Тері құрғап жарылып, күңгірттенеді, май бездері құрамы өзгереді, көздің қасаң қабығы бұзылады
Теріде болатын ерекше заттардан күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен түзіледі: D
Балық бауырында, етінде, жұмыртқа сарыуызында , сүтте болатын ағзада кальций мен фосфор тұздарының алмасуын реттейтін дәрумен:D
Қаңқаның дұрыс дамуына қажетті дәрумен: D
Балаларда мешел ауруының дамуы мына витаминнің жетіспеуінен болады: D
Жас сәбилерде D витаминінің жетіспеуінін болған ауру:Рахит (мешел)
Бейорганикалық фосфат қанға сіңбей, сүйектен шығарылатын ауру түрі: Рахит
Адам ағзасында «D» дәрумені жетіспесе:Сүйектер қисайып,ондағы тұздардың мөлшері азаяды,іші үлкен болады
Мешел ауруының белгісі:Аяқ сүйектері майысады, сүйек өсуі баяулайды, дұрыс ұйықтамайды, жұқпалы аурулармен көп аурады
Бұлшықеттердің қызметін жақсартуға қатысатын дәрумен: Е
Өсімдік майы, көкөністе болатын дәрумен жетіспесе әйел бедеулікке ұшырайды: Е
Бауырда протромбин түзуге қатысатын витамин: К
Суда еритін витаминдер:РР, С, В тобының витаминдері
Бұлшықет пен жүйке жүйесінің жұмысына әсер етеді: В
В1 витамині жетіспеуінен болатын ауру:Бери - бери
Ұрықтың, жас нәрестенің дұрыс дамуына әсер ететін дәрумен:В2
Адамның көруі,аузының сілемейлі қабығының зақымдануына әсер ететін витамин:В2
Дәрумені жетіспегенінен қояншық, селкілдеу ауруына себеп болады: В6
Қалыпты қан өндіруге, қанның түзілуіне қажетті витамин:В12
Дәрумені жетіспегенде қан аздық ауруына ұшырайды: В12
С витамині кездеседі:Қарақат, итмұрын, ақжелкен, қырыққабат, бұрыш, цитрус
Дата добавления: 2021-06-02; просмотров: 87; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!