Зат алмасу мен энергия айналымы 30 страница
құрылысындағы ұқсастықтар
Әрбір жеке түрге тән хромосомалар жиынтығы, саны, мөлшері мен пішінін сипаттайтын: Генетикалық критерий
Бір түр мен екінші түр дараларының бір-бірімен шағылыспайтынын көрсететін критерий: Генетикалық
Түр критерилерінің басты белгісі: Генетикалық
Биохимиялық құрам мен тіршілік үдерістері: Физиологиялық өлшем
Түрдің зат алмасу,көбею, тітіркену қасиеттерін сипаттайтын критерий: Физиологиялық
Физиологиялық критерийдің негізгі ерекшелігі: Ағзалардың тіршілік әрекеттері мен қасиеттері
Хромосомалардың құрылысы, мөлшері, көбею мерзімдері, жыныс мүшелері:Физиологиялық өлшем
Организмнің жыныстық жетілу кезеңі: Физиологиялық
Тірі материяның xимиялық құрамы түрдің мына өлшеміне жатады: Физиологиялық-биоxимиялық
Түрдің таралуы,оның таралу аймағы және дәл сол ағза мүдделігіндегі табиғи жағдайлар жиынтығының қамтылуы түрдің мына өлшеміне жатады:Эволюциялық-географиялық
Табиғатта түрдің тіршілік ету ареалын анықтау критериі: Географиялық экологиялық
Түрдің экологиялық критерий: Түр тіршілік ететін сыртқы орта факторларының жиынтығы
Әр түрдің нақты алып жатқан орнын анықтайтын критерий: Экологиялық
|
|
|
Тіршілік және өмір сүру аумағына қажетті жағдайлар: Экологиялық өлшем
Бозкілем, семізот, алоэ су қорын жинайды: Жапырақта
Эвкалипт, қараған өсімдіктері жапырақтарын сағағының көмегімен қырынан бұрып қояды, себебі: Күн сәулесі қыздырмау үшін
Микроэволюция
1938ж. ”Микроэволюция” терминін енгізді: Н.Тимофеев-Ресовский
Түрдің түзілуіне алып келетін эволюциялық әрекеттер жиыны:Микроэволюция
Жаңа турлер немесе түршелердің географиялық немесе экологиялық жағдайда түзілу үдерісі:Микроэволюция
Түрден кіші эволюциялық санат: Түрше
Органикалық дүниенің нақтылы тіршілік ететін генетикалық жағынан бөлінбейтін бірлік өлшемі: Түр
Тірі табиғат өлшемі «түр»-деген ағылшын ботанигі: Джон Рей
Түрге сипаттама берген, терминін енгізген ғалым: Джон Рэй
Реликт дегеніміз: Ертеде кең тараған, белгілі аймақта сақталған түр
Бір аумақта, таралу аймағының белгілі бөлігінде үнемі еркін шағылысатын және дәл сол түрдің өзге топтарынан азда көпті оқшауланған дарақтар: Популяция
|
|
|
Бір кеңістікте тіршілік етіп, бір-бірімен еркін шағылысып ұрпақ беретін, генетикалық жүйе құрап, бір түрге жататын даралар жиынтығы: Популяция
Жекеленген түрді бір популяцияға біріктіретін негізгі фактор: Жекеленген түрдің бір-бірімен еркін шағылысуы
Популяцияға тән сипаттамалар: Еркін өсіп көбеюге қабілетті топ, генетикалық шығу тегі бір даралар тобы, бір түрге жататын даралар тобы
Популяцияға тән белгілер: Бір түр даралар саны, бір түр дараларының тығыздығы, белгілі аумақтағы даралар санының жиілігі
Жеке бір популяцияға біріккен даралардың арасында өзара жүріп жататын ең негізгі факторлары: Еркін будандасуы
Түр дақтарының аудан өлшем бірлігіндегі немесе көлем өлшем бірлігіндегі мөлшері:Популяция тығыздығы
Популяцияның генетикалық құрылымын зерттеген ғалым: В.Иогансен
1903ж. популяция терминін енгізген ғалым: В.Иогансен
Табиғи сұрыпталу әрекетінің нәтижесі: Бейімделушілік
Тіршілік үшін күрес нәтижесі: Табиғи сұрыпталу
Табиғатта эволюциялық процестің басты факторы: Табиғи сұрыпталу
|
|
|
Ағзалардың белгілі бір ортаға өзінің тіршілігін сақтап бейімделуі,ол: Табиғи сұрыпталу
Табиғи сұрыпталудың белгісі: Жаңа түр пайда болады, үздіксіз жүреді, көзге көрінбейді, бейімделгендер тіршілігін жалғастырады
Табиғи сұрыпталудың түрлері: Қозғаушы, тұрақтандырушы, дизруптивті
Қозғаушы сұрыптауды алғаш рет сипаттаған ғалым: Ч.Дарвин
Популяциядағы қалыптасқан белгілердің орташа көрсеткішін сақтап қалуға бағытталған сұрыптау: Тұрақтандырушы
Тұрақтандырушы сұрыптауға мысал: Ақбөкен
Латимерияның осы күнге дейін өзгеріссіз тіршілік етуі: Тұрақтандырушы сұрыптау
Тұрақтандырушы сұрыптауды алғаш рет сипаттаған орыс ғалымы: И.И.Шмальгаузен
Популяциядағы даралар арасында қалыптасқан орта көрсеткіштер бойынша екі не одан да көп ауытқыған белгілердің сақталып қалуы: Дизруптивті сұрыптау
Табиғи сұрыпталудың жекелей түрі: Жыныстық сұрыпталу
Ағзаның қоршаған орта жағдайларына тіршілік ету үшін белгілі қасиеттерінің пайда болуы:Бейімделгіштік
|
|
|
Организмдердің табиғи ортаға бейімделуі: Акклиматизация (жерсіндіру)
Бейімделушіліктің түрі: Бүркеніш рең,ұрпағына қамқорлық, түйсік-сезімдік,физиологиялық
Ашық жерде тіршілік ететін организмдердің жауынан қорғануы үшін қажетті бейімделушілік: Бүркеніш рең
Шөлді мекендейтін кесірткелер, қарақұйрық, арыстандардың сары түстің басым болуы Бүркеніш рең
Бүркеніш реңге мысал: Жұмырқа қабығының секпілді дақтары, су түбіндегі балықтардың құмға ұксауы
Күндіз ұшатын көбелектер қонғанда қанаттарын жаймау себебі: Бүркеніш реңі қанаттарының астынғы жағында
Бүркеніш реннің түрі: Сақтандырушы, қызықтырушы, қауіп төндіруші, еліктеуші
Жыртқыштарды қорқыту үшін жасалған мінез-қылығының үйлесімді әрекеті: Сақтандырушы рең
Сақтандырушы реңге мысал: Аралар мен улы жыландардың реңі, қоңыздардың өлген кейіп танытуы, ханқыз мен өлексе қоңыз
Жауынан қорғану үшін айбар шегіп құтылу тәсілі: Қауіп төндіруші рең
Қорғаныш реңге жатады: Усыз жәндіктердің улы жәндіктерге ұқсауы
Жануарлардың дене пішіні мен түсі қоршаған ортаның заттарымен сәйкес келетін бейімделушілік: Қорғаныш (мимикрия),жасырынғыш
Жануарларда айқын байқалатын тұқымқуалаушылық арқылы берілетін мінез-құлық әрекеттерінің күрделі жиынтығы: Түйсік-сезімдік бейімделу
Ұрпағына қамқорлық жасауы жақсы жетілген балықтар: Аз ұрпақтарымен ерекшеленетіндер
Ұрпағына қамқорлық жасайтын балық:Тікенекті кекіре
Теңіз жайын балығының шабақтары қауіп төнгенде тығылады: Аналық балық аузына
Макроэволюция
Ірі жүйелік топтардың (тип, класс, отряд) қалыптасу процесі:Макроэволюция
Түрден жоғары ірі жүйелік топтардың түзілу эволюциясы: Макроэволюция
Өліп біткен ағзалардың қалдықтарына негізделген: Палеонтологиялық дәлел
Эволюцияның Ковалевский жылқыларының даму реті қолданылатын дәлелдеме түрі: Палеонтологиялық
Тұяқты жануарлардың тариxын зерттеген ғалым:В.О.Ковалевский
Эволюцияның салыстырма-анатомиялық дәлелдемелері: Аналогтық, гомологтық мүшелер
Құрылысы мен шығу тегі бірдей, ал атқаратын қызметтері әр түрлі мүшелер: Гомологтық
Құрылысы мен шығу тегі әр түрлі, ұқсас қызмет атқаратын мүшелер: Аналогтық
Шығу тегі ортақ қалпында қалады: Сәйкес мүшелер
Гомологиялық мүшелерге жатады: Жарғанақтың қанаты мен тышқанның қалдық аяғы
Жапырақ гомологиялары: Итмұрын тікенегі, Сарыағаш тікенегі, Асбұршақ мұртшасы
Өсімдіктердегі сабақтың гомологиялық мүшесі: Картоптың түйнегі
Аналогиялық мүшелерге мысал: Құс қанаты мен көбелектің қанаты
Ағзалардың төменгі сатыдан жоғарғы сатыға дейін көтеріліп,құрылыстарының
күрделенуі:Биологиялық прогресс
Дарақтар санының, жүйеленген саналуандықтың артуы: Алға басу
Биологиялық эволюцияның негізгі бағыттары: Ароморфоз, дегенерация, идиоадаптация
Морфологиялық-физиологиялық алға басу үдерісі: Ароморфоз
Ағзаның құрылысы күрделенетін эволюциялық бағыт: Ароморфоз (арогенез)
Эволюциялық өзгерістердің құрылым деңгейлерінің күрделендіретін бейімділік: Ароморфоз
Организмдердің жалпы құрылым деңгейі күрделеніп, жоғары сатыға көтерілуі: Ароморфоз
Мүшелер құрылысы едәуір күрделеніп, тіршілік үдерісі күшейе түсетін бағыт: Ароморфоз
Ароморфозға нәтижесі мен мысалдары: Төрт қуысты жүректің пайда болуы, спорадан тұқымды көбеюге көшу, жүзбеқанаттың аяққа айналуы
Ароморфоз нәтижесі: Қанайналым шеңберлерінің қалыптасуы, жынысты көбеюдің
Жабықтұқымдылардың пайда болуына себепші ароморфоз: Тұқым, тозаң түтігінің түзілуі
Ағзалардың нақты орта жағдайына аз-аздап,жеке бейімделуі макроэволюцияның мына бағытына жатады:Идиоадаптация
Организмдердің жеке бейімделушілігін арттырады, бірақ органикалық құрылым деңгейінде ешқандай өзгеріс болмай сол қалпында сақталады: Идиоадаптация
Идиоадаптацияға мысал: Бүркеніш рең, өсімдіктердің тікенектері,безді түктері, камбала, скат балықтарының пішінінің жалпақтануы, құстар тұмсығының түрлі пішінділігі
Терең су түбінде мекендейтін скаттардың жалпақ және электрлі мүшелердің болу себебі: Су түбінде қысым жоғары және қараңғы
Морфологиялық-физиологиялық кері кету макроэволюцияның мына бағытына жатады: Дегенерация
Организмдердің кейбір мүшелерінің жойылып, биологиялық маңызын жоғалтуы: Дегенерация
Даралардың құрылым деңгейін төмендетіп, биологиялық регреске әкелетін: Дегенерация
Тірі ағзалардың қарапайымдалуына әкеліп соқтыратын эволюциялық өзгеріс: Жалпы дегенерация
Дегенерация нәтижесінде: Құрттардың сезім мүшелері жойылуы
Дегенерацияға жатады: Паразит құрт құрылысының қарапайымдануы
Дарақтар саны мен олардың жүйеленген топтары санының кері кетуімен аймақтың тарылуы: Биологиялық регресс
Дарақтар саны мен олардың жүйеленген топтар санының кемуі: Кері кету
Биологиялық регрестің белгісі: Түрлердің азаюы, таралу аймағы кішірейеді
Биологиялық регресске ұшырағандар: Асқорыту мүшелері жойылған организмдер
Біркелкі тіршілік етуге көшкен кезде құрылымның қарапайымдана түсуі: Паразиттік құрттарда
Дивергенция: Туыс формалардағы белгілердің ажырауы
Ағзалардың бірдей тіршілік ортасына бірдей тіршілік жағдайларына көшкен кездегі ұқсас белгілердің дамуы:Конвергенция
Организмдердің туыстық жағынан алыс болғанымен мекен (тіршілік) ортасы бірдей, сыртқы пішіні бір-біріне ұқсас болуы: Конвергенция
Параллелизм: Туыстық жағынан өте жақын организмдердің ұқсас белгілерінің бір-біріне тәуелсіз дамуы
Жер тарихы
Жер бетінде тіршілік ең алғаш пайда болды: Сулы ортада
Жер бетінде жойылып біткен жануар: Дронт, лабрадор, гагасы, күдір, каролин тотысы
Тариxи уақыттарда өліп біткендер (адамның кінәсімен):Көк түсті құс
Жер тарихының геоглогиялық мерзімінің ең ірі бөлгі:Заман
Органикалық дүниенің даму кезеңдері: Архей, протерозой, палеозой, мезозой, кайнозой
Тіршіліктің және тірі ағзалардың негізгі қасиеттері қалыптасатын заман: Арxей
Жер тарихының ежелгі заманы: Архей
Архей заманының ұзақтығы: 900-1000 млн. жылдан көп
Алғашқы прокариоттарпайда болған: Архей
Кезеңдерге бөлінбейтін заман: Архей
Архей заманының ірі ароморфозы: Фотосинтез
Архейден кейінгі заман:Протерозой
Ең ұзақ мерзімге созылған заман: Протерозой
Протерозой заманының ұзақтығы: 2 млрд. жылға жуық
Жәндіктердің алуан түрлілігі орасан көбейді:Протерозой
Көпжасушалы эукариоттар пайда болған заман: Протерозой
Эукариотты автотрофтар пайда болған заман: Протерозой
Көпжасушалы балдырлар өсті:Протерозой
Алғашқы омыртқасыздар пайда болған заман: Протерозой
Теңіз ішекқуыстылары, буылтық құрттар, ұлулардыңбасым көпшілігі дамыған кезең:Протерозой
Жануарларда мүшелер жүйесі пайда болды: Протерозой
Протерозой заманының алғашқы кезеңі:«Цианобактериялар заманы»
Палеозой
Ежелгі өмір заманы: Палеозой
Палеозой заманының ұзындығы: 340 млн. жыл
Палеозой заманы кезеңдері:Кембрий, ордовик, силур, девон, карбон (таскөмір), пермь
Өсімдіктердің құрлыққа бейімделе бастау дәуірі: Палеозой
Алғашқы қылқанжапырақтылар пайда болды:Палеозойда
Папоротник тәрізділердің жер бетінде кеңінен таралған дәуірі: Палеозой
Алғашқы жалаңаш тұқымдылардың шыққан тегі: Тұқымды папоротниктер
Палеозой заманының ерекшелігі: Балықтар өмір сүрді
Жануарлардың құрлыққа шығу дәуірі: Палеозой
Дата добавления: 2021-06-02; просмотров: 94; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!