Ми абцессі, спинальді эпидуральды абсцесс 17 страница
2.2.8.Бас сүйек-ми жарақаттарыжабық және ашық болып ажыратылады. Жабық жарақат кезінде бас сүйек қуысы саңылауланбайды. Жұмсақ тканьдер және мидың қатты қабығы зақымдануымен қосарланатын бас күмбезі сүйектерінің сынуы, мұрын немесе құлаққа қан құйылу, ми жұлын сұйығы ағуымен (ликворреямен) бірге бастың сүйектерінің сынуы ашық жарақаттар болып саналады. Патогенезі: Мидың жарақатқа алғашқы реакциясы ми қыртысының әр түрлі қарқын мен ұзақтықта шектен тыс тежелуі түрінде көрініс береді. Соның салдарынан сырқаттар кенеттен есінен танып қалады. Бұл күй вегетативтік реттеудің бұзылуымен қосарланады. Мұндайда жарақаттық зақымданудан кейін тез басталып, бас сүйек қуысы қысымының жоғарылауына себеп болатын қан мен ми-жұлын сұйығының қалыпты ағымдары бұзылады. Гипертензиялық синдром веналық іркілу, бір мезгілде немесе кейінірек домбығу және қарыншалар мен тор қабык асты кеңістігіне сұйық жиналуымен қосарланатын ми ісінуінен пайда болады. Жабық бас сүйек-ми жарақаттарының патогенезі ми гипоталамус-бағандық бөліктерінің, торлы формацияның, вегетативтік нерв жүйесі сегмент үсті бөліктерінің және ми қыртысы-қыртыс асты арақатынастарының бұзылуынан гемо- және ликвородинамикалык, нейрогу-моральдық және эидокриндік жүйелердің, сонымен қатар нейронаралық байланыстардың өзгеруіне негізделген. Жабық бас сүйек-ми жарақаттары. Бас сүйек пен мидың жарақаттары, Птидің классикалық жіктемесі (1773) бойынша, шайқалу (коммоция), жарақаттану (контузия) және қысылу (компрессия) болып бөлінеді.Ми шайқалуы— мидың ең жеңіл зақымдануы. Оның клиникасында міндетті түрде ми құрылымдарының функциясы қалпына келетін, зақымдану дәрежесі өрескел емес бұзылымдар басым. Бірнеше секунд-тан 10 минутқа дейін созылатын қысқа мерзімді естен тану, лоқсу, құсу, вестибулярлық бас айналу байқалады. Кейіннен қаркыны әр түрлі, 7—10 минутта басылатын бас ауыруы, ретрофадтық амнезия пайда болады. Ми жарақаты.Жеңіл дәрежелі ми жарақатында - бірнеше минуттан бір сағатқа дейін созылаттын естен тану. Ес кіргеннен кейін, жалпы милық симптомдармен бірге, брадикардия немесе тахикардия, артериялық гипертензия пайда болуы мүмкін. Ошақтық неврологиялық симптомдар әдетте өрескел болмайды (жеңіл акизокрия, клоникалық нистагм, пирамидтық кемшілік белгілері, менингеалдық симптомдар), жарақатганудан 2-3 апта өткенде байқалмайтын болады. Ликворлық қысым орта дәрежеде жоғарылаған. Бас күмбезі сүйектерінің сынуы мен тор қабық астына қан құйылуы ықтимал. Орташа дәрежелі зақымдану кезінде естен тану мерзімінің ұзақтығы (бірнеше сағатқа дейін), психикалық бұзылымдармен қабаттасатын ретро- және антеградтық амнезия, қайта құсу, бас ауыру байқалады.Ауыр дәрежелі бас сүйек-ми жарақаттары естен танудың ұзақтығымен (бірнеше сағаттан тәулік, күн, ай және одан да әрі) созылады, бас сүйек-ми нервтері дисфункциясының, бір-немесе екі жақты ми жарты шарлары зақымдануын, яғни мидың өрескел зақымданғандығын біддіретін ошақтық симптомдар пайда болуымен ерекшеленеді. Мидың астыңгы бөліктері, маңдай мен самай бөліктері зақымданған жағдайда мінез-құлық өзгерістері (сылбырлық, агрессиялық, бағытынан айырылу, қозу), бас пен көздің бірдей бұрылуы, сөйлеу бұзылуы, клоникалық құрысу ұстамалары (бет пен қолда жиірек) байқалады. Қыртыс асты құрылымдар зақымдануы гилеркинез, гипотимия, бұлшық ет тонусының экстрапирамидтік типте жоғарылауы түрінде білінеді. Ми қысылуы көбінесе бас сүйек қуысына қан ұйылудан (бас сүйек іші гематомасы) немесе мидың кенеттен ісінуінен, кейде бас сүйектерінің миды ығыстыруынан, сирегірек қатты қабық астына қан құйылудан пайда болады. Эпи- және субдуралдық гематомалар әуелі ми шайқалу немесе жарақаттану (ауыр дәрежеліден басқасы) симптомдарымен білінеді. Коматоздық жағдайдан шыққаннан кейін науқастар біраз уақыт есін қанағаттанарлық дәрежеде сезінеді (жайдарылық шақ). Кейіннен 12— 18—24—36 сағат (эпидуралдық гематома) және 2—3—7—14—20 күн (субдуралдық гематома) өткеңде, жалпы милық (шыдатпайтын үдемелі бас ауруы, құсу, мінез-құлықтың өзгеруі, тамыр соғуы жиілігінің минутына 78—82 ден 54—60-қа дейін сиреуі, артериялық қысымның аздап көтерілуі) және ошақтық (сөйлеу бұзылуы, анизокорияның пайда болып, күшейе түсуі, сіңір рефлекстері асимметриясы, гемипарез дәрежесінің көтерілуі, бір жағынан патологиялық рефлекстер, менингеалдык симптомдардың пайда болып, күшейе түсуі) симптомдар күшейеді. Эпидуралдық гематомалар мидың қатты қабығы мен сүйектер арасына қан құйылуынан (50—70 мл) пайда болады. Клиникасында жайдарлық шақ пен ес-түстің үш кезеңдік бұзылуы, зақымданған жағында (гомолатералдық)мидриаз, оған қарама-қарсы жағында (контралатералдық) гемипарез, брадикардия және гематома жағында бас күмбезі сүйектерінін сынуы білінеді. Субдуралдық гематомалар,яғни ми қатты қабығы астына қан жиылуы. Ашық бас сүйек-ми жарақаттары мидың қатты қабығының тұтастығы сақталған жағдайда өтпейтін, ал ол бұзылса, отіп кететін жарақаттар болып екіге бөлінеді. Ашық бас сүйек-ми жарақаттарының клиникасында міндетті түрде ми шайқалуы мен әр түрлі дәрежелі жарақат белгілері білінеді. Ауыр клиникалық көріністерінде жалпы милық және ошақты симптомдар айқын білінеді, менингеалдық симптомдар пайда болады. Бастың астыңғы сүйектерінің сынуынан бас сүйек-ми нервтері өрескел зақымдануы мүмкін. Оған көзілдірік симптомы (көз айналасындағы қанталау), қан құйылу, сирегірек ликворрея тән. Диагностикасында: ликворлық қысымды анықтау, МРТ, КТ, ЭЭГ, краниография, неврологиялық тексерулер, лабораторлық анализдер.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.2.9. Жұлын миының жарақаты-омыртқа жотасының, жұлынның және оның түбіршектерінің жабық және ашық жарақаттары ажыратылады.Омыртқа жотасы мен жұлынның жабық жарақаттары үш топқа бөлінеді:жұлын мен оның түбіршіктерінің функциясын бұзбайтын омыртқа жотасы жарақаттары;жұлынның немесе оның түбіршектерінің омыртқа жарақатынсыз зақымданулары.Клиникалық белгілеріне байланысты жұлын шайқалуы, жарақаты және қысылуы, гематомиелия, гемоторахис және жарақаттық радикулит ажыратылады.Омыртқа жотасы мен жұлын жарақатары ерте және кеш асқынуы мүмкін. Ерте асқынуы менингит, менингомиелит, іріңдіктер (эпидуралдық және интрамедуллярлық) түрінде білінеді, ал кешеуілдегендері эпидуриттер мен арахноидиттер, сүйек мүйізгегі, жұлын мен түбіршектердің қысылуы арқылы пайда болады.Клиникасы: жұлындық шок — жұлынның функционалдық істен шығуы байқалады. Ең ауыр және ұзақ жұлындық шок жұлын толық анатомиялық зақымданғанда болады және орта есеппен 4—8 аптаға созылады. Клиникалық көріністері: Жұлынның шайқалуы аяқ-қолда өткінші парездер, парестезия немесе жеңіл гипестезия түрінде білінетін сезімділік бұзылыстардың тұрақсыздығымен сипатталады. Анда-санда жамбас қуысы ағзалары функциясының уақытша бұзылуы байқалады. Кейде тұрақсыз немесе тұспал түрінде патологиялық рефлекстер анықталады. Ми-жұлын сұйығы өзгермейді.Жұлын жарақаттанғанда ми тканінің некрозы мен шектен тыс тежелу түріндегі функционалдық бұзылымдармен қатар жұлынға қан құйылу байқалады. Ең алдымен бұлшық ет тонусы төмендеуі және сіңірлік рефлекстер жойылуы қосарланатын салданулар немесе парездер білінеді. Көп кешікпей, жұлындық шоктан шыға бастағанда, патологиялық рефлекстер пайда болады. Бұлшық ет гипотониясы мен арефлексия олардың керісінше жоғарылауымен сипатталады.Сезімділік бұзылыстары өткізгіштік сипатта білініп, ұзақ уақыт сақталады. Ойық жара және жұмсақ тканьдер ісінуі түріндегі өрескел трофикалық бұзылулар пайда болып, ұзақ сақталады. Ми-жұлын сұйығы өзгереді, онда қан қоспасы болады, бұл — тор қабық астына қан құйылу белгісі.Жұлын қысылуына сынған омыртқалар имектері мен денелері сынықтарының ауытқуы, омыртқааралық дискілердің жарықшақтанып томпиюы, жыртылған сары байлама, эпидуралдық гематома, бөтен денелер, ал жарақаттанудың кешеуілдеген кезеңіңде тыртық, сүйектік мүйізгек ықпал жасайды.Гематомиелия— жұлынға қан құйылу. Жарақаттанысымен пайда болады да, ең алдымен сегменттік аппарат зақымдану симптомдары — сезімділіктің ыдыранды бұзылуы немесе рефлекстер жойылуы мен зақымданған аймақта босаң парез, ал одан төмен өткізгіштік бұзылулар білінеді.Гематорахис— түбіршіктік ауырсыну мен жұлын қысылуы симптомдарының үдемелі күшеюімен білінетін ми қабығына қан құйылу. Үрдістің кері дамуы (қанның ми қабықтарына сіңуі) науқастардың сауығып кетуімен аяқталады.Эпидуралдык гематомасирек кездеседі, вена өрімдерінен қан құйылғанда пайда болады. Әдетте оған омыртқа жотасындағы жарықшалар, сынықтар немесе омыртқалардың шығып кетуі қосарланады.Жарақаттанған сәтте аз уақыт жайдары аралық кезең байқалады да, соңынан бірнеше сағат ішінде түбіршектік ауырсыну мен парестезиялар пайда болады, сезімділік пен қимылдық бұзылымдар күшейе түседі, жамбас қуысы ағзаларының функциясы бұзылады. Аталған белгілер күшейе келе, жұлынның көлденеңінен қысылуымен аяқталады. Жұлын өткізгіштігінің үзілу дәрежесін анықтау: жұлын зақымдануының жорамалданған (шамаланған) деңгейінен төмен өте көмескі түрдегі қимылдың сақталуы немесе тіпті жекелеген бұлшық еттердің еркін жиырылу мүмкіндігі анатомиялық үзілісті жоққа шығарады; жұлында қайтымды өзгерістері бар науқастарда бүккіш патологиялық рефлекстер анықталады; батыра терең қысуды сезінудің, үстірт және проприорецептивтік сезімділіктің және терлегіштіктің сақталуы жұлынның жартылай зақымдануына тән; зәр шығарғысы келуін сезуі жұлынның көлдеңінен толық зақымдануын жоққа шығарады. Диагностикасы: жұлын-ми сұйықтығын анықтау, МРТ, КТ, рентгенография, спондилография.
2.2.10.Эпилепсия— әр түрлі себептерден пайда болып, ара-тұра бәсеңдейтін, нейрондық қозулардың әсерінен қайталана беретін мидың құрыспалы ұстамалы созылмалы ауруы. Этиологиясы: Қазіргі кезде қалыптасқан пікір бойынша, эпилепсия генетикалық және экзогендік факторлар әсерінен пайда болатын жеке ауру ретінде қарастырылады. Ми мен оның қабықтарында қабыну үрдістері (энцефалиттер мен менингиттер) пайда болуына әсер ететін инфекциялар, сонымен қатар әр түрлі инфекциялы-уыттық әсерлерден мидың ісінуімен қосарланатын дисциркуляторлық бұзылулар эпилепсияның негізгі этиологиялық факторлары ретінде қарастырылады. Патогенезі:Аурудың патогенезі мидың органикалық зақымдануларынан эпилепсиялық ошақ ("эпилепсия тудыратын ошақ") немесе белгілі параметрдегі афференттік ықпалдардың нейрондарды ұзақ соққыға ұшыратуына байланысты қосымша эпилепсиялық ошақ пайда болуына негізделген. Эпилепсиялық ұстама аталмыш эпилепсиялық ошақтың бүкіл миға немесе оның белгілі жүйелеріне тарағанда ғана пайда болады. Эпилепсиялық және олармен көршілес көптеген неврондардың бір мезгілде қозуы, яғни неврондар қызметінің гиперсинхронизациясы эпилепсияның негізгі патофизиологиялық механизмі болып саналады. Гиперсинхронизация көрінісін эпилепсияның электрографиялық феномені (біріккен белсенділік, шың, үшкір толқын, шың-толқын жиынтығы, ұстамалы ритмдер) ретінде қарастырған жөн.Эпилепсиялық ұстамалардың жіктемесі мен клиникасы.Эпилепсиялық ұстамалардың үш үлкен тобы (таралымды, фокальдық немесе парциалдық және біржақты) ажыратылады. I. Таралымды эпилепсиялық ұстамағаестен тану мен көлемді вегетативтік бұзылулардың дененің екі жағын бірден қамтитын немесе оларсыз бола беретін құрыспалармен қосарлануы тән. ЭЭГ-да эпилепсиялық ұстаманың екі жақты синхрондық және симметриялық разрады көрінеді. Бұл топ үлкен құрыспалы және кіші (құрыспасыз) эпилепсиялық ұстамаларға бөлінеді. Таралымды құрыспалы ұстамаларкенеттен пайда болып, үлкен эпилепсиялық ұстаматүрінде білінеді. Аурудың бұл түрінде кейде сырқат айқайлап жіберісімен іле топикалы-клоникалық құрыспалар пайда болады. Олардың толық тоникалық кезеңі ым, аяқ-қол және дене бұлшық еттерінің құрысып ширығуымен сипатталады. Көз алмалары бағытынан тайып, жоғары ығысады. Аяқ-қол бұлшық еттері шектен тыс ширығу жағдайында болады. Дем алуға қатысты бұлшық еттер ширығуынан апноэ, цианоз пайда болады. Құрыспалы ұстаманың клиникалық кезеңінде ауру тілін тістеп алуы және аузынан қан көпіруімен қосарланады. Вегетативтік бұзылулардың ішінде көз қарашығының жарыққа реакциясы жойылуымен қосарланатын мидриаз жиі кездеседі. Ұстама әдетте 1—2 минутқа, кейде одан да азға созылып, ұйқыға ауысатын кома түріңде аяқталады. Сырқатта ұйқыдан ояғаннан кейін амнезяя, бұлшық еттердегі ауырсыну, қалжырау, әлсіздік пайда болады. Көпшілік жағдайда ұстаманың соңында команың орнына сопор немеее тіпті психомоторлық қозу болады. 2. Кіші (кұрысусыз) ұстамаларқарапайым және күрделі абсанстарға бөлінеді. Олар тек балалық шақта ғана кездеседі. Кіші ұстама деп аталатын абсанс ұстамадан кейін ешқандай белгі бермейтін қысқа мерзімді (секундтар) ұстамалы естен тану арқылы білінеді. 1. Жабайы (қарапайым) абсанс — қимыл, т.б. әрекеттердің 5—20 секунд бойы тоқтап қалуы. Сырқаттар ол жөнінде кейін өзімен бірге болған адамдар арқылы ғана біледі. Ауыр жағдайларда мұндай ұстамалар бірінен соң бірі бірнеше минут, тіпті сағаттар бойы өтеді (абсанстар күйі). 2. Күрделі абсанстарда қысқа мерзімді естен тану ерін мен тілдің еріксіз қимылы және көз алмаларьшың "аларуы", т.б.-мен қабатгасады. Олардьщ арасында атониялық және акинетикалық абсанстар ажыраты-лады, Атониялық абсанс — постуралдық тонустың жойылуынан науқастың құлап қалуы, ал акинетикалық — бұлшық ет тонусы өзгермей-ақ науқастың есінен танып құлап қалуы. Күрделі абсанстар вегетативтік бұзылулармен (сұрлану, қызару, көз қарашығының кеңеюі, сілекей ағу, т.б.) қабаттасады. II. Ошақтық (фокальдық, парциалдық) ұстамалар жабайы және күрделі симптоматикалыларға ажыратылады. А. "Жабайылары" қимылдық және сенсорлық ұстамалар болып бөлінеді. 1. Қимылдық ұстамаларарасында джексондық пен версивтік ұстамаларжиі кездеседі. Джексондық немесе соматомоторлық ұстамалар әдетте клоникалық немесе клонико-тоникалық парциалдық құрысу түрінде білінеді. 2. Жабайы симптоматикамен білінетін парциалды-сенсорлық ұстамалар — қандай да болсын бір анализатор ауқымында түйсіктің кенеттен бұзылуымен сипатталады. Эпилепсиялық ошақтың орналасуына байланысты дененің кез келген бөлігінде парестезия ұстамалары-мен білінетін сенсорлық Джексон ұстамалары жиі кездеседі. Эпилепсиялық ошақ ми қыртысының жоғарғы төбе бөлігінде (5 және 7-аумақтар) орналасқанда, дененің ошаққа қарсы жағында парестезия ұстамалары байқалады. Парциалдық сенсорлық ұстамалар сонымен қатар көру, есту, иіс сезу, дәм сезу ұзылулары мен бас айналу ұстамалары түрінде де білінеді. Эпилепсиялық жағдай— қысқа уақыт аралығында бірінен соң бірі кезектесіп келетін эпилепсиялық ұстамалар. Олар төртке бөлінеді: 1) үлкен ұстамалы эпилепсиялық жағдай; 2) джексондық ұстамалы эпилепсиялық жағдай; 3) бір жақты эпилепсиялық жағдай; 4) кіші ұстамалы эпилепсиялық жағдай. Эпилепсиялық жағдайдың басты клиникалық көрінісі — дем алу, циркуляторлық және зат алмасу бұзылуларына себепші болатын құрысу синдромы. Аурудың клиникасында мынандай белгілер: селқостық, сырылдап дем алу, барлық бұлшық еттердің шамадан тыс ширығуы мен толассыз қайталанатын тоникалық құрысулар, үдемелі цианоз (көгілдірлену), науқасты дірілдетіп шайқалақтатын клоникалық құрысулар, еріксіз агония туралы ойлану, көз қарашықтарының кеңеюі, бет-пішінің сүйірленуі, тамырының өте әлсіз соғуы, жағымсыз иіс байқалады. Диагностикасы: анамнез жинау, электроэнцефалограммада: шыңдар — төбесі үшкірленген, ұзақтығы 10—75 м/сек, амплитудасы 50—100 мкв, көбінесе бір фазалы оқшауланған толқындар, Тығызданған толқындар — 10 секундтан аз ұзақтағы толқындар, Үшкір толқындар — табаны кеңейген, төбесі сүйір (үшкір), ұзақтығы 75 м/сек көп, әр түрлі амплитудадағы (20—200 және одан да көп) толқындар. "Тығыздалған толқындар" жиынтығы — екі тербеліс жиынтығы, Пароксизмалды ритмдер — секундына 8—12, 14—16, 20—39 жиіліктегі жоғары вольтажды ырғақты топтар анықталады, сонымен қатар пневмоэнцефалография, КТ, МРТ.
Дата добавления: 2018-04-15; просмотров: 1119; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!