Негізгі көрсеткіштері
Коммерциялық қызметтің табысты болуы көп жағдайда контрагентті таңдау мен оның сенімділігіне қатысты. Шетел фирмаларының есеп-қисаптарын зерттеп-үйрену: а) олардың даму үрдістерін анықтауға. Б) экономикалық және қаржылық мүмкіндіктерін бағалауға, в) сондай-ақ шығарылатын өнімдердің ғылыми-техникалық деңгейін және г) бәсекеге төтеп бере білуін бағалауға мүмкіндік береді.
Одан басқа, шет ел фирмалары қызметінің көрсеткіштерін талдау, Қазақстандық әріптестермен іскерлік қатынастар орнатуға олардың қызығушылықтарын анықтауға, төлемқабілеттілігі мен несие қабілеттілігін бағалауға мүмкіндік береді.
Неғұрлым толық ақпараттарды акционерлік қоғамдардан алуға болады, өйткені олар жыл сайын өздерінің қызметтері туралы жылдық есептерді жариялап отырады. Мысалы, ГФР-де жылдық есептің нәтижелері келтірілетін фирмалардың жарнамалық кітапшалары шығарылады. «Даймлер-Бенц» концерні – Аргентинада, Бельгияда, АҚШ-та, Италияда, Швецияда 100-ден астам фирмалар мен делдалдық кеңселерді құрайтын әлемнің 140 елін білдіреді. Германияның 79 қалаларында еншілес фирмалар бар, Еуропадағы ондай еншілес фирмалар – 161 қалаларда орналасқан.
|
|
|
Қаржылық есеп – бұл тәжірибе жүзіндегі басты және бірден-бір көз болып саналады, сол бойынша фирмалар қызметінің нәтижелері туралы, жылдық есептің маңызды және міндетті бөлімі туралы пікір білдіруге болады.
Фирмалар қызметінің нәтижелерін сипаттаушы көрсеткіштер саны өте көп. Мысалы, фирмалардың экономикалық әлеуетінің көрсеткіштері: активтер, жасалған саудалар, пайдалар, негізгі капитал, айналым капиталы, капитал жұмсау, меншікті және қарыз капитал, капиталданған пайда, өндірістік қуаттар, жұмыспен қамтылғандардың жалпы саны.
Фирмалар қызметінің тиімділік көрсеткіштері – бұл абсолютті және салыстырмалы деректер. Олардың ішіндегі негізгісі пайда – фирмалар қызметінің негізгі мақсаты мен негізгі өлшемі. Егер рентабельділік 8% болса, онда 1$ 8 цент пайда береді.
Бәсекеге төтеп бере білу көрсеткіштері:
а) фирмалар – бұл талап етілетін көлемде, қажетті мерзімде және өзіне пайдалы жағдайларда тұтынушылардың талаптарын қанағаттандырушы тауарларды ұсына алу мүмкіндігі;
|
|
|
б) тауар – бұл тұтыну құны көлеміндегі пайдалылық.
Фирмалардың қаржылық жағдайларының көрсеткіштері:
а) төлем қабілеттілік – қаржылық тәуелсіздік дәрежесі;
б) несие қабілеттілік – клиенттерге несие беру мүмкіндігі.
4. Шетелдік фирмалар қызметінің маңызды көрсеткіштері
4.1. Шетелдік фирмалардың жедел және қаржылық есеп берулерінің негізгі түрлері
Шетелдік фирмалардың жедел және қаржылық есеп берулерінің негізгі түрлерін зерттеп-үйрену олардың даму үрдістерін анықтауға, қаржылық және экономикалық мүмкіндіктерін бағалауға, сондай-ақ шығарылатын өнімдердің ғылыми-техникалық деңгейі мен бәсекеге төтеп бере білушілігін анықтауға мүмкіндік береді.
Шетелдік фирмалар қызметінің көрсеткіштерін талдау Қазақстандық әріптестермен іскерлік қатынастар орнатудағы олардың қызығушылықтарын анықтау, ал олардың төлем қабілеттілігі мен несие қабілеттілігін бағалауға мүмкіндік береді.
|
|
|
Фирмалардың жылдық есебі келесі көрсеткіштерден тұрады:
- негізгі тауарлардың топтары бойынша өнімдерді өндіру және өткізу;
- капитал жұмсаудың көлемі мен негізгі бағыттары;
- ғылыми-зерттеу қызметі;
- ұйымдық құрылымдағы өзгерістер;
- басшылық құрам;
- негізгі еншілес компаниялар;
- қызметтің қаржылық нәтижелері. Қаржылық есеп беру жылдық есептің маңызды және міндетті бөлігі болып саналатындығын және заңмен реттелетіндігін, қалған бөлімдері жылдық есеп беруде еркін формада көрсетілуі мүмкін екендігін атап өту көзделеді.
Бұл мәселелер шет елдік фирмалар басшылығының құзырында.
Қаржылық есептер жылына екі рет жасалады, ақша қаражаттары мен сату көлемі бойынша есептер күн сайын, ал ағымдағы басқару бойынша есептер ай сайын және тоқсан сайын беріледі.
Баланс және пайдалар мен зияндар есептері қаржылық есеп берулердің негізгі құжаттары болып саналады. Баланс та маңызды құжат болып санала отырып, бухгалтерлік мәліметтер негізінде жасалады және актив пен пассивке бөлінген.
|
|
|
Активке айналым және айналмайтын активтер сияқты негізгі көрсеткіштер, ал пассивке – қарыздық (заемдық) капитал мен меншікті капитал кіреді.
Заемдық капитал әртүрлі займдар (қарыздар) мен несиелерден қысқа мерзімдік төленбеген қарыздар (қайтару мерзімі қаржылық жыл ішінде) мен ұзақ мерзімдік (қайтару мерзімі бір жылдан асатын) төленбеген қарыздарды кіргізеді.
Меншікті капитал фирмалардың иелігіне түскен акционерлердің салымдарын, қосымша капитал мен капиталданған пайдаларды көрсетеді. Капиталданған (қорланған) пайда ұдайы өндірісті ұлғайтуға жұмсалады. Акционерлердің салымдары, яғни акционерлік капитал ең алғашқы беттегі компанияларды құру кезеңіндегі оның қызметін қаржыландырудың бірден бір көзі болып қызмет етеді. Келе-келе тапқан пайдалар қаржы алудың негізгі көздеріне айналады.
Егер шетелдік фирмалардың пассив балансы капиталдың түсу көздерін, төленбеген қарыздардың сипатын көрсетсе, онда фирмалардың актив балансы өндіріс процесіндегі олардың функционалдық рөлімен байланысты активтерді орналастыру мен оның құрылымын көрсетеді.
Айналым жасамайтын активтер негізгі капиталға салған салымдарды және басқа фирмалардың бағалы қағаздарын көрсетеді.
Айналым активтеріне немесе айналым капиталына фирмалардың қолында бар қаржылар, материалдық қорлар, еңбек заттары кіреді. Олардың құны жыл ішінде тұрақты түрде дайын өнімдерге өтеді.
Айналым капиталының негізгі баптары:
1. Қол ақшалардың болуы.
2. Тез өтетін бағалы қағаздар.
3. Материалдық-өндірістік қорлар.
4. Дебиторлық қарыздар.
5. Аванспен төленген, жұмсалған шығындар. Шетелдік фирмалар кірістер мен пайдаларды көрсету үшін, айналым капиталын ең төмен мөлшерге дейін қысқартуға ұмтылады. Айналым қаржыларын қысқарта отырып, фирмаға жалпы пайдасын өсіруде түзетуге болмайтын зиян келтіруге болатындығы басты мәселе болып саналады. Негізінен, айналым капиталдарын тиімсіз басқару кезінде бос ақша қаржыларына жоспарланбаған қажеттіліктен, рентабельділіктің төмендігінен, сатудың шамадан тыс кеңеюінен, бақылаудың әлсіздігінен, несиенің тым жомарт жағдайынан қолдағы қаржылардың жетіспеушілігі туындайды.
Салық органдары мен өздерінің акционерлері үшін жылына бір рет жасалатын және фирмалар мен акционерлік қоғамдардың балансымен бірге жарияланатын пайдалар мен заңдардың есептері баланспен қатар қаржылық есеп берудің маңызды және міндетті формасы болып саналады.
Пайдалар мен зияндар есебі фирмалардың есепті мерзімдегі өткізілген өнімдері мен көрсетілген қызметтерінің құнын, өндіріс шығындарын көрсетеді. Егер шығындар жалпы табыстан асып кететін болса, мұндай жағдайда фирма зиян шегеді.
Шетелдік тәжірибеде пайдалар мен зияндар есебінің: бірсатылы және көпсатылы екі формасы бөліп көрсетіледі. Солардың негізінде белгілі бір кезең аралығындағы фирмалардың сауда қызметі нәтижелерінің ақшалай құны анықталады.
Пайдалар мен зияндар есебінің бірсатылы формасы жағдайында барлық түсімдер мен кірістер келтіріледі, ал олардың жалпы сомасынан өндіріс шығындары мен залалдары алынып тасталады, айырмасы фирманың таза пайдасын құрайды.
Пайдалар мен зияндар есебінің көпсатылы формасы жағдайында түсімдер мен кірістердің әрбір санатынан (категориясынан) шығындар алынып тасталады және қызмет нәтижелерінің аралық қорытындылары шығарылады. Барлық шегеріп тасталғандардың арасындағы айырма таза пайда сомасын немесе зияндарды береді.
Ең соңында, қаржылардың түсуі мен жұмсалуының есебі фирма балансына маңызды толықтырулар болып саналады. Онда қаржыландырудың әртүрлі көздерінен: таза пайдадан, амортизациялық төлемдерден, активтерді өткізуден, субсидиялар мен дотациялардан, ұзақ мерзімдік қарыздардың көбеюінен, акциялар эмиссиясынан түскен қаржылар көрсетіледі.
Фирмалардың қаржыларын пайдалану – дивидендтерді төлеу, ұйымдастыруға жұмсалатын шығындар, капитал жұмсау, басқа айналымдық емес активтерді жұмсау, ұзақ мерзімдік қарыздарды қайтару, тез өтетін бағалы қағаздарды алу, банктегі шоттардың көбеюі сияқты бағыттар бойынша жүзеге асырылады.
Шетелдік фирмалардың жылдық есептерінде қаржылық көрсеткіштерден басқа, негізгі көрсеткіштер ретінде сондай-ақ, бірнеше жыл ішіндегі фирмалар қызметінің көлемдік және сандық көрсеткіштері (сату көлемі, кіріс келтірушілік көрсеткіштері, пайда келтірушілік және т.б.) келтіріледі.
Дата добавления: 2015-12-21; просмотров: 1; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!