Зат алмасу мен энергия айналымы 1 страница
Жемістер
Барлық гүлді өсімдіктердің жемістері екі топқа бөлінеді: Шырынды, құрғақ
Шырыны мол, жұмсақ шырынды жемістер: Жидек, жидек тәрізді, сүйекті
Шырынды жемістер тобы: Жидек, жидек тәрізді, сүйекті
Сыртқы қабығы жұқа, жұмсақ, ішінде тұқымдары көп шырынды жеміс: Жидек
Жидек жеміс:Қызанақ, қарлыған, алқа,жүзім,қарақат,картоп, баклажан
Көптұқымды жидек жемістер:Қызанақ
Көп ұялы, көп тұқымды шырынды жеміс:Жидек тәрізді жеміс
Жемісінің сыртқы қабатында эфир майы көпжемістер: Жидек тәрізді
Ішкі қабаты етті, қалың, шырынға толы жемістер: Жидек тәрізді
Жидек тәрізді жемісті өсімдік:Апельсин,мандарин,лимон
Ішінде бір ғана тұқымы бар жеміс: Сүйекті
Сүйекті жеміс сипаты: Сырты жұқа, ортасы қалың етті-шырынды, іші қатты сүйектенген
Бір тұқымды жеміс:Шие, алхоры, өрік, шабдалы
Сүйекті шырынды жемісі бар өсімдік:Шие, алхоры, өрік, шабдалы
Сүйекті шырынды жемістердің құрғақ түрі: Грек жаңғағы, бадам, кокос пальмасы
Құрғақ жемістердің түрлері: Бұршаққап, бұршаққын, қауашақ, қанатты, дәнек, тұқымша, жаңғақ, жинақталған
Бір ұялы, тұқым саны біреу немесе бірнешеу болатын құрғақ жеміс: Бұршаққап
|
|
|
Бұршаққап жемісінің сипаты: Тұқымдары жемісжақтауының жиегіне бекиді, піскенде екі жақ жіктері (тістері) өздігінен қақырап ашылады, тұқымдары сыртқа шашылады
Бұршаққапты жемісті өсімдіктер: Беде, асбұршақ
Қос ұялы, ішінде ұзынша тартылған жұқа жарғақты пердесі бар құрғақ жеміс: Бұршаққын
Көптұқымды құрғақ жеміс:Бұршаққын
Жемісі бұршаққынды өсімдік:Орамжапырақ, шомыр, шалқан
Бір, үш, бес және көп ұялы, көп тұқымды қақырауыш құрғақ жеміс: Қауашақ
Тұқымдары саңылауынан төгілетін жеміс: Қауашақ
Қауашақ жемісті өсімдіктер:Пияз, қызғалдақ, шегіргүл, сүттіген, меңдуана, темекі
Қауашағының қақпақшасы ашылып қақырайтын өсімдік: Меңдуана
Жіктер шытынап, ұзынынан жарылып қақырайды: Сасық меңдуана, сүттіген, шегіргүл, қызғалдақ
Жеміс серігінің біраз бөлігі жұқарған, қанатқа айналған жеміс: Қанатты
Жел арқылы таралатын құрғақ жеміс: Қанатты
|
|
|
Қанатты жемісі бар өсімдіктер: Үйеңкі, қайың, шаған, шегіршін
Тұқымы жеміс серігімен бірігіп кеткен бір тұқымды жеміс: Дәнек
Дәнек жемістің басқа құрғақ жемістерден айырмашылығы: Жеміс қабығымен тұқым қауызы бірігіп кеткен біртұқымды жеміс
Дәнек жемісті өсімдіктер: Бидай, жүгері, арпа, күріш
Жеміс серігі тұқыммен бірікпеген құрғақ жеміс:Тұқымша
Тұқымша жемісті өсімдіктер: Қалуен, күнбағыс, бақбақ, кекіре, өгейшөп, таусағыз
Жемістің жеміссерігі ағаштанып қатайып кеткен, тұқымымен бірікпеген жеміс: Жаңғақ
Жаңғақ жемісті өсімдік: Емен жаңғағы, жаңғақша
Бір-бірімен бірікпеген күрделі көп аналықтардан түзілген: Жинақталған жеміс
Көп жаңғақшалы жинақталған жеміс:Итмұрын, құлпынай
Көп сүйекті жинақталған жемісі бар өсімдік:Таңқурай, бүлдірген
Біріккен жеміс: Ананас, тұт, інжір
Сәбіз, балдырған, аскөк, жалбыз өсімдіктердің жемістері: Бөлшекті жаңғақша
|
|
|
Сәбіз, балдырған, аскөктердің жемісі: Біріккен көп ұялы
Тұқым. Тұқымның өнуі
Жатынның тұқым бүршігінен дамиды: Тұқым
Ұрықтанған тұқымбастамадан дамиды:Тұқым
Әрбір тұқымбүршігінен пайда болады: 1 тұқым
Тұқымның құрамына кіретін заттар:Су, минералды заттар, ақуыз, краxмал, май
Тұқымның құрамындағы органикалық заттар:Май, ақуыз, краxмал
Тұқымның саны байланысты:Тұқымбастама санына
Тұқымбастаманың орналасқан жері:Аналық түйінінде
Тұқымның спорадан айырмашылығы: Көп жасушалы түзіліс
Тұқымның ең негізгі бөлігі: Ұрығы
Тұқымның ұрығы зақымданса өсімдік:Өспейді
Тұқым кіндігі дегеніміз:Тұқымның жеміске бекінген жері
Тұқым ішіне ауа, су енеді: Тұқым кіндігі арқылы
Тұқым (қабығы) қауызының қызметі: Кеуіп кетуден, мезгілсіз өнуден, зақымданудан, шіруден қорғайды
Үрмебұршақта ұрыққа қорек болатын заттар жиналады: Жарнақта
Тұқымында екі тұқымжарнағы болатын гүлді өсімдіктер:Қос жарнақты
|
|
|
Қосжарнақты өсімдік:Күнбағыс, қияр, қауын, қарбыз, асқабақ, емен, үрмебұршақ
Қосжарнақты өсімдіктердің тұқымында қор заттарының жинақталатын орны: Ұрығында
Қосжарнақты тұқымдағы тұқымжарнағының қызметі: Қоректендіру
Ұрықтың құрылысы:Алғашқы тамырша, сабақша, бүршікше
Даражарнақты өсімдіктер:Баршынгүл, қияқөлең, бамбук, қызғалдақ, бидай
Даражарнақты тұқымның құрылысы: Қауыз, жарнақ, эндосперм, ұрық
Эндоспермді жемісқабы бар, тұқымқауызымен біріккен: Дара жарнақты тұқым
Даражарнақты тұқымда қорек жиналады: Эндосперм
Дәнекте қоректік заттар қоры жиналады:Эндоспермде
Тұқымның қоректік заттар жинайтын жасушалары: Эндосперм
Ұрықтанған орталық жасушадан пайда болады:Эндосперм
Дәнектің едәуір үлкен бөлігі: Эндосперм
Ұрықтағы май қоры жұмсалады: Өнуге
Ұрықтан өскіннің дамуы:Тұқымның өнуі
Өнген тұқымның: Қауызы жарылады
Тұқымның өнуіне қажет жағдай:Жылу, су, ауа
Өнген тұқым тыныс алады:Судағы еріген ауамен
Тұқымның өнуіне,шыдамдылығын сақтауына, бөртуіне қажет: Су
Өне бастаған тұқымның тыныс алуын күшейтеді: Ауа
Тұқым бөртіп өнгенде өсімдіктер дамып, өсу кезінде: Тынысалу жылдамдайды
Тұқым құрғақ болғанда өсімдіктің тыныс алуы: Баяу
Қосжарнақты тұқымда ұрық тамыршасынан алдымен дамитыны: Негізгі тамыр
Даражарнақты өскінде ұрық тамыршасынан алдымен өседі: Қосалқы тамыр
Топырақ бетіне шыққан сабағы мен жапырағы бар жас өсімдік:Өскін
Жел арқылы таралатын тұқымдарының құрылысының ерекшелігі:Майда, жеңіл, құрғақ
Түкті,қанатты, морт сынғыш тұқымдар мен жемістердің таралу жолы: Жел
Тұқымы мен жемісі жел арқылы таралатын өсімдіктер:Емен, қайың, қарабидай, жөке, үйеңкі, бақбақ, шаған, қарағаш, тал, терек, мақта, қарағай, орхидея
Су арқылы таралатын тұқымдардың құрылысының ерекшелігі: Сыртында су жұқпайтын түктер, су өткізбейтін тоз қабықтары бар, өсінділер ауаға толы, батпайды
Тұқымы мен жемісі су арқылы таралатын өсімдіктер: Қамыс, жалбыз, қияқ, тұңғиық, бөденешөп, қоға, түкті күреңот
Жануарлар, бунақденелілер арқылы таралатын тұқымдардың құрылысының ерекшелігі: Тұқымсыртында тікенектер, ілмешек, желімтек түктер болады, тұқымы майлы
Ашық реңді, шырынды жемістердің таралуы: Жануарлармен
Тұқым мен жемісі жануарлар арқылы таралатын:Долана, шоңайна, итошаған, кәріқыз, иттікен, айдаршөп, бүлдірген, таңқурай
Тұқымы мен жемісі құстар арқылы таралатын өсімдік:Шие, шетен
Өздігінен таралатын тұқымдардың құрылысы:Жемістері қақырағыш, ширатылғыш
Тұқымы өздігінен шашылып таралатын өсімдіктер:Қараған, шегіргүл, бөрібұршақ, шытырлақ, ат талшын, жауқазын
+50С температурада тұқымның тыныс алуы:Тоқтайды
+10С өнетін:Жүгері, күнбағыс
+15С өнеді:Қауын, күріш, қияр, асқабақ, мақта, темекі
+1-5С өнеді:Бидай, қарабидай, арпа, сұлы, зығыр, беде, жоңышқа, асбұршақ
Егер тұқым тіршілігін жойса: Топырағы тығыз, ауа, су, қоректік зат жетіспегені
Өсімдіктер тыныс алуына қажет газ: Оттегі
Өсімдіктерде органикалық заттардың тотығуы дегеніміз: Тыныс алу
Өсімдіктерде тыныс алуға жұмсалатын негізгі заттар: Органикалық заттар
Тыныс алу кезінде өсімдікте болатын өзгерістерді белгілеңіз:Салмағы кемиді
Бір тұқымбастамасы бар жатын: Шиеде
Көп тұқымбастамасы бар жатын: Мақтада
Вирустар
1892ж. темекі теңбілін зерттеп, вирусты ашты:Д.И.Ивановский
1899ж. алғаш рет «вирус» терминін ғылымға енгізген:М.Бейерник
Вирустар өз алдына жеке патшалық болып саналу себебі:Жасушасы жоқ
Анциттерге жатады:Вирустар
Жасуша ішінде өмір сүретін паразит:Вирус
Тірі ағза жасушасынан тысқары өмір сүре алмайтын:Вирус
Тек тірі жасушада өсіп өнуге,көбеюге бейімделген жасушасыз тіршілік иесі:Вирустар
Жасушадан тысқары жерде зат алмасу жүрмейді:Вирустар
Вирустың көбеюі: Тек қожайын жасушасының ішінде
Жоғарғы температурада және қысымда:Вирустар қырылады
Латынша «у» деген: Вирус
Вирустың құрылысы:Нуклеин қышқылы, нәруызды қабығы
Вирустың сыртын қаптайды:Нәруыз қабаты (капсид)
Вирустың пішіні:Шар, сопақ, таяқша, цилиндр,жіп тәрізді, итшабақ тәрізді
Вирустың өлшемі: 0,0000002 см
Бактерияларды зақымдайтын вирус:Бактериофаг
Бактериофагтың құрылысы: Нәруызды қабықша
1915ж. бактериофагты ең алғаш сипаттаған ағылшын вирусологі мен бактериологі: Ф.Туорт
1898ж. топалаңды қоздыратын бактерияларды ерітіп жіберетін бактериофагтарды ең алғаш рет анықтаған орыс микробиологі: Н.Ф.Гамалея
1917ж. іш сүзегі бактериясын ерітіп жіберетін бактериофагті байқаған канадалық бактериолог: Ф.Эррель
Бактерия жасушасында тіршілік етіп, ерітпей, тек көбейгенде зақымдайтын фагтарды тасымалдаушы бактериялар: Лизогенді
Вирустың жануарларда кездесетін түрі: 500
Өсімдікте тіршілік ететін вирустың саны: 400
Темекі теңбілі вирусының жапырақ жасушасының зақымдайтын бөлігі:Хлоропластарын
Темекі теңбілі вирусымен зақымданған жапырақтың сарғаю уақыты:9-11 күннен кейін
Темекі жапырағында вирус бөлшектері алты қырлы кристалл пішінді шоғыр түзетіндігін дәлелдеген ғалым: У.Стэнли
Вирус тудыратын ауру түрлері: Шешек, тұмау, ұшық, қызылша, ИТИС, аусыл, құтыру, полиомиелит, сары ауру, балалардың сал ауруы
Балалар арасында кең таралған вирустық ауру: Полиомиелит,қызылша
Полиомиелит ауруында вирустардың зақымдайтыны: Жұлынның қозғаушы нейрондарын
Нағыз қоздырғышы 1933 жылы табылды: Тұмаудың
Прокариоттар(Бытыранықтар)
Жасушасында толық қалыптасқан ядросы болмайтын ағзалар: Прокариоттар
Прокариотты ағзалар: Бактерия, цианобактериялар
Бактерия мөлшері, пішінін сипаттап, Лондондағы король қоғамына хат жіберді:А.Левенгук
Ең алғаш ұсақ ағзаларды сипаттап жазған: Антони Ван Левенгук
Микроорганизмдердің өздігінен пайда болмайтындығын дәлелдеген:Луи Пастер
1807-1880ж. ауру тудыратын ұсақ ағзалар бар екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеген: Л.Пастер
Ұсақ ағзаларды зерттеген ғалымдар: А.Левенгук, Луи Пастер
Микробиологияның дамуына жол ашқан: Л.Пастер
Микробиология ғылымында күкіртті бактерияны зерттеген: С.Н.Виноградский
Тек қана микроскоп арқылы көрінеді:Бактерия
Бактерияларды зерттейтін ғылым:Микробиология
Бактерия грекше:«Бактерион» - таяқша
Бактерияның құрылысы:Қабықша, цитоплазма, ядро заты, сақина тәрізді ДНҚ
Бактерия органоиды: Рибосома, вакуоль, мезосома
Бактерияларға талшық қажет: Қозғалуға
Бактерияларда болмайды:Ядро
Бактериялардың пішіндері:Таяқша, оралма, шар, үтір
Таяқша тәрізді бактериялар:Бациллалар
Үтір тәрізді бактериялар: Вибрион
Қолайсыз тіршілік жағдайында бактерия түзеді: Спора
Бактериялардың спорасының атқаратын қызметі: Қорғаныштық
Бактерияның споралары топырақта сақталады: 20-30 жыл
Спораның өніп тіршілікке бейімделіп бактерияға айналуы: Барлық қажетті қолайлы жағдайлар жеткілікті болғанда
Дата добавления: 2021-06-02; просмотров: 65; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!