ISDN ж ел i лер . Х .25 жел i лер . Frame Relay жел i лер .

Компьютерлік желілер

1. Компьютерлік желi түсінігі. Желi типтері. Негiзгi топологиялар. Желiлердi жiктеу. Жергiлiктi және ауқымды желілер.

2. Кабель типтері. Коаксиальді кабель. Айналмалы жұп. Оптоталшықты кабель. Сигналдарды жіберу. Сымсыз желiлер. Желiлiк адаптер платасы.

3. Көп деңгейлі OSI жүйесі және стандарттау проблемасы.

4. IP маршрутизация. Статикалық маршрутизация. Динамикалық маршрутизация. RIP хаттамасы. OSPF хаттамасы.

5. Жергілікті есептеу желілерінің негізгі технологиялары. Ethernet, Token Ring, AppleTalk технологиялары.

6. Желiлердегi маршрутизация. IР-желілердегі адрестеу. IР-адрестерінің кластары. DHCP қызметі.

7. TCP/IP хаттамалар стегінің көп деңгейлі құрылымы. ТСР хаттамасы. ТСР хаттамасының негізгі функциялары. Қосылуды процедурасы орнату.

8. Көпiрлер. Маршрутизаторлар. Шлюздар.

9. Түйiндердiң аттарын анықтау . HOSTS файл. DNS қалыптастыру. Қызметі WINS. NetBIOS атауларын анықтау.

10. ISDN желiлер. Х.25 желiлер. Frame Relay желiлер.

1. Компьютерлік желi түсінігі. Жел i типтері . Нег i зг i топологиялар . Жел i лерд i ж i ктеу . Жерг i л i кт i және ауқымды желілер .

Компьютерлік желі(ағ. сomputer network)—барлық құрылғылардың бір бірімен деректер алмасуына мүмкіндік беретін байланыс желілері арқылы қосылған комп\ң ж\е басып шығарғыштар мен мәтін алатындар сияқты басқа құрылғылардың тобы. Желілер шағын н\е үлкен, кабельдер арқылы тұрақты жалғанған, телефон желілері мен сымсыз арналар арқылы уақытша жалғанған болуы мүмкін. Ең үлкен желі-Интернет, ол бүкіләлемдік желілер тобы болып табылады. Ең қарапайым желі өзара кабель арқылы қосылған 2 компьютерден тұрады. Бұл оларға деректерді ортақ пайдалануға мүмкіндік береді.

Желінің атқаратын қызметі – бір фирманың аумағында н/е одан тыс ресурстарды ортақ пайдалануды ж/е интерактивті байланыс орнатуды қамтамасыз ету.

Желіге қосылған компьтерлер келесілерді ортақ пайдалана алады:деректер, принтерлер, модемдер,басқа құрылғылар.

К.ж\ні пайдалану көптеген артықшылықтарға қол жеткізеді, соның ішінде:

· деректерді ж/е сыртқы құрылымдарды ортақ пайдалану нәтижесінде шығындарды төмендетуге;

· қосымшаларды стандарттауға;

· деректерді уақытында алуға;

· тиімді өзара әсерлесу мен жұмыс уақытын жоспарлауға.

Жергілікті желі – жоғарғы жылдамдықтағы адаптерлер арқылы желіге қосылған өзара жақын орналасқан компьютерлер тобы. ЖЕЖ шектеулі территорияның аумағында, м\ы, бір ғимараттың ішінде, өзара кабельдер арқылы қосылған бірнеше компьютерлер мен сыртқы құрылымдардан тұрады.

Ауқымды желі – байланыс жолы ретінде модемдерді ж/е алыс байланыс жолдарын(телефон н/е жерсерік) пайдаланатын, бір-бірінен алыста орналасқан компьютерлердің тобы. Желінің екі типі кең тараған:

1)Бір рангілі желілерде әрбір комп. клиент ретінде де, сервер ретінде де қызмет етеді. Бір рангілі желіні пайдаланған тиімді, егер: қолданушылар саны 10 аспаса; қолданушылар өзара жақын орналасқан болса деректерді қорғаудың маңызы болмаса; фирманы ұлғайтудың қажеті болмаса.

2)Сервердің негізіндегі желіні пайдаланған тиімді, егер: қолданушылар саны көп; деректерді кең ж/е кешенді түрде қорғау қажет болса.

Желі топологиясы д\з – компьютер, кабель, желінің басқа да компоненттерінің физикалық орналасуы. Барлық желілер базалық үш топология негізінде құрылады:

1)«Шина»–комп\р магистраль бойымен бір-біріне тізбектей қосылған. «Шина» желісіндегі деректердің осал жері— бүкіл желінің деректері әр желілік компьютерден өтеді. Кабельді үнемдейді. Беріліс ортасын пайдалану құны төмен, қарапайым, сенімділігі жоғары. Желіні жеңіл ұзартуға болады

2)«Жұлдызша»–компьютерлер кабель сегменттеріне бір нүктеден қосылады. Негізгі жетістігі: комп\р мен концентратор арасындағы жекелеген жалғағыштар істен шыққанмен, бүкіл желі жұмыс істей береді. К емшілігі:егер концентратор бұзылса, онда ол бүкіл желіні түгел істен шығарады.

3)«Сақина»–кабель өзіне қосылған компьютерлермен сақинаға тұйықталған. «Сақинаның» «Жүлдызшадан» бір ерекшелігі—оған барлық желілік компьютерлер арасында үзіліссіз жол қажет, өйткені желінің бір жері істен шықса, бүкіл желі тоқтап қалады. «Сақинаның» осал жері-бір компьютердің істен шығуы желіні түгелдей тоқтатады. Желі конфигурациясын өзгерту үшін оның жұмысын тоқтатуға тура келеді.

2. Кабель типтері . Коаксиальді кабель . А йналмалы жұп . Оптоталшықты кабель . Сигналдарды жіберу . Сымсыз жел i лер . Жел i л i к адаптер платасы .

Кабель (голл. kabel – канат, сым арқан), электрлік– сырты қорғағыш қаптамамен қапталған, бір не бірнеше оқшауланған өткізгіштерден (ток өткізетін талсымдардан) тұратын өткізгіш. Кабель электр энергиясын және сигналдарды қашықтыққа жеткізу үшін пайдаланылады. Кабель арналу мақсатына орай күш кабелі (электр энергиясын тасымалдайтын), байланыс кабелі (сигналдарды тасымалдайтын), радиожиіліктік кабель (жоғары жиіліктік) болып бөлінеді. кабельдің құралымы оны тарту (су және жер астында, ауада, зиянды ортада, т.б.) және пайдалану ерекшеліктеріне қарай әр түрлі болып жасалады.

Кабельдердің типтері.Жаңа замандағы желілерде қолданылып жүрген кабельдердің бірнеше түрлері бар.Төменде ең көп қолданылып жүрген кабельдер жайлы жазылған.Мыстан жасалған кабельдердің түрлері электрлік кабельдерді құрайды.Олар телефон желісін жүргізуде және ЛВС-ті инсталляциялауда қолданылады.Ішкі құрылысы бойынша кабельдер қос ширатпа және коаксиалды деп бөлінеді. UTP немесе Айналмалы жұп сымдар (ағылш. twisted pair) - Кабель сымдарының түрі. Сыртынан пластик қапталған. өзара айналмалы оратылған бір немесе бірнеше жұп айырылған электр өткізгіштер. «Қос ширатпа» типті кабель(twisted pair) Қос ширатпа деп,екі өткізгіш біріктіріліп, бірнеше рет ширатылып бұралған тұтас кабельді айтамыз. Сымдарды ширатып бұрау кабель бойымен сигнал жіберген кезде болатын электрлік ақауларды азайтады. Ал экрандалған қос ширатпа кедергілердің болмауын одан да бірнеше есеге ұлғайтады.«Қос ширатпа» кабелі Ethernet, ARCNet и IBM Token Ring сияқты көптеген желілік технологияларда қолданылады. Қос ширатпадағы кабельдер экрандалмаған (UTP – Unshielded Twisted Pair) және экрандалған мыс кабельдерге бөлінеді. Соңғысы екіге бөлінеді: әр жұбы экрандалған және жалпы экрандалған (STP – Shielded Twisted Pair) және тек бір ғана ортақ экраны бар (FTP – Foiled Twisted Pair). Кабельдегі экранның бар болуы немесе жоқ болуы жіберілген ақпараттың қорғанысы туралы еш мәлімет бермейді, ол тек өзгеріске ұшырауының әртүрлілігін көрсетеді. Экрандалмаған кабельдерде экранның болмауы кабельдерді майысқақ және өзгеріске төзімді етеді. Сонымен қатар оларэксплуатация үшін экрандалған кабельдер сияқты құнды жерлестіру контурын талап етпейді. Экрандалмаған кабельдерді ғимаратттардың ішінде жүргізген дұрыс, ал экрандалған кабедерді көбінесе ерекше эксплуатация жағдайлары бар жерлерде қолданады, мысалы электромагниттік сәулеленуі өте жоғары жерлерде.

Коаксиалды кабель (коаксиальный кабель; coaxial cable) — 1) орталық өткізгіштен және металдан өрілген (торланған) сыртқы экраннан тұратын электр кабелінің бір түрі. Өткізгіш пен экранның арасы айырғыш материалмен толтырылған. Орталық өткізгіш пен экран осьтерінің дөл келуі коаксиалды атаудың шығуына түсінік береді. Мәліметтер жеткізу жылдамдығы 5-10 мбит/с шамасында; 2) теледидар кабеліне ұқсас,сырты экранды қабықшамен қоршалып, диэлектрикпен қапталған бір өткізгішті өзегі бар кабель. Олар жоғары жылдамдықты терминалдарда және басқа да компьютер кұрылғыларында пайдаланылады. Коаксиалды кабельдердің типтері кестесінде берілген.

Оптоталшықты желілер

Волоконды оптика халықаралық байланыста қолданылуы мүмкін локомды жүйе үшін де, бірақ оны орнату Ethernet не қосылуға қарағанда анағұрлым қиынырақ болады. Оптикалық кабельді локальды жүйеге қосудың бір түрі ол сақина, оны «нүкте-нүкте» деп 2.7. суретінде көрсетілген қосындылар деп қарастыруға болады. Әрбір компьютердің Интерфейсі сәулені сақинаға өткізеді, жәнеде Т компьютерге мәліметтерді алуға жіберуге көмекткседі. Бұнда интерфейістің екі типі қолданылады. 2.7 суреттегі көрсетілген интерфейсте активті повторитель деп аталады. Кіретін сәулелі импульсты электрик сигнал бар, онда керісінше алып сосын ол сәулелі пучокқа айналады. Компьютердің интерфейсі қарапайым жез сымнан сигналды ренераторлап қосатын сымнан құрылған. Таза оптикалық қайталанушыларды қазіргі жағдайда қолданылуы мүмкін. Бұл құрылғылар жоғары жылдамдықтан жұмыс істей алады. Белсенді қайталайтын сақина бұзылып қалса онда барлық жүйе жұмысын тоқтатады. Басқа жағынан қарағанда сигнал әрбір иноперфейспен регенеризеция компьютермен километрлік ұзындықты жалғайды, ол өз кезегінде сақинаны қандай үлкендікте жасай алатындығын көрсетеді. Белсенді емес интерфейс сигналдың ішіндегі қосылымдарға әсер етеді, ол компьютерлермен сақиналардың жалпы санын шектейді. Сақиналық топология лоркальдік жүйедегі оптикалық кабельді қолданудағы жағымсыз схема болып табылмайды. Белсенді емес жұлдыз топологиясын құрастыра отырып кең ауқымды оптоталшықты кабельді құрастыруға болады.

Сигнал (лат. signum — белгі) — берілген хабарды тасымалдайтын(алып жүретін) физикалық процесс. Сымсыз компьютерлік желілер бұл кабельді қолданусыз толығымен қарапайым сымды желілер (мысалы, Ethernet) стандартына сәйкес келетін есептеу желілерін құруға мүмкіндік беретін технология. Мұндай желілерде ақпаратты тасушы ретінде СВЧ –диапазонды радиотолқындар қолданылады. Сымсыз желілер кабельде орнату қиын немесе мүмкін емес жерлерде . “RadioEthernet” стандартына сәйкес желі мәліметтерді жіберу ортасына коллизионды механизмдік рұқсатыбар Ethernet қарапайым кабельдік желісіне ұқсас. Айырмашылығы тек орта мінездемесіне байланысты. Radio Ethernet толығымен ғимарат ішінде мәліметтерді сымсыз жіберудің барлық қажеттіліктерін қамтамасыз етеді. Radio Ethernetті сыртта қолданғанда кабель орнына «соңғы миля» желісін пайдалану ыңғайлы, яғни абонент пен желідегі жақын түйін арасын байланыстыру үшін. Бұл жағдайда «соңғы миля» бірнеше жүз метрден 20-30 км-ге дейін болуы мүмкін, және тек тікелей көрінумен шектелуі мүмкін. Ендірілген сымсыз LAN құрылғысы Интернетке қатынасуға және кабель жоқ ортада желіде жұмыс істеу артықшылықтарын пайдалануға мүмкіндік береді.

Интернет модем Сымсыз маршрутизатор (кіру нүктесі) КомпьютерТД

3. Көп деңгейлі OSI жүйесі және стандарттау проблемасы .

Желінің атқаратын қызметі деректерді бір компьютерден басқа компьютерге жіберу.

Хаттама–әрбір желілік операцияны реттеуші процедуралар

Стандартты хаттамалардың екі басты жұбы бар: OSI үлгісі ж/е оның модификациясы болып табылатын Project 802. 1984 жылы ISO (International Standards Organization) ашық жүйелердің өзара әрекеттесуінің эталондық OSI (Open System Interconnection) үлгісін ұсынды. Содан бері ол халықаралық стандартқа айналды: желілік өнімдерді шығаруда өндірушілер осы үлгінің спецификацияларын пайдаланады, желілерді құруда да осы үлгіні ұстанады. OSI ашық жүйелердің өзара әрекеттесуін сипаттайды.

Кең мағынада ашық жүйе деп ашық спецификацияға сәйкес құрылған кез-келген жүйе (компьютер, есептеу желісі, ОЖ, программалық пакет, басқа да аппараттық ж\е программалық өнімдер) аталуы мүмкін.

Компьютерлік желілерде желілік әрекеттесу құралын жасаудағы көпдеңгейлі тәсіл - стандарттаудың идеологиялық негізі болып табылады. Осы тәсілдің негізінде ашық жүйенің әрекеттесуінің жеті деңгейлі моделі құрастырылды. Әр деңгей әрекеттесудің жеке анықталған аспектілерімен байланысты.

Әрекеттесу құралдарының 7 деңгейі:

1)Физикалық деңгей OSІ үлгісінің ең төменгі деңгейі. Физикалық деңгей өзінен жоғары жатқан барлық деңгейлерден түсетін деректерді тасымалдайтын сигналдарды құрады. Бұл деңгейде желілік кабель мен желілік адаптер тақшасының қосылу тәсілі ж/е де желілік кабель арқылы деректерді жіберу тәсілі анықталады. Физикалық деңгей бір компьютерден екіншісіне биттерді (0-дер мен 1-лерді) жіберуге арналған.

2)Арналық деңгей кадрларды (frames) желілік деңгейден физикалық деңгейге жібереді. Кадрлар деректерді орналастыруға арналған логикалық ұйымдасқан құрылым. Арналық деңгей (Data Lіnk) физикалық деңгейдің көмегімен кадрлардың дәл жеткізілуін қамтамасыз етеді.

3)Желілік деңгей хабарламаларды адрестеуге ж/е логикалық адрестер мен атауларды физикалық адрестерге алмастырумен айналысады. Желілік деңгейдегі хабарламалар пакеттер (packets) деп аталады.

4)Транспорттық деңгей пакеттердің өз адресатына тізбектей, жоғалмай, қайталанбай, қатесіз жетуін қамтамасыз етеді. Транспорттық деңгейағындарды басқарады, қателерді тексереді, пакеттерді жіберу мен қабылдауда туатын проблемаларды шешумен айналысады.

5)Сеанстық деңгейде желідегі 2 қосымша арасында байланысқа қажетті атауларды түсіну ж/е қорғау орындалады. Бұл деңгейде өзара әсерлесетін процестер арасында диалогты басқару, яғни, жіберу қай жақтан орындалып жатқандығы, қашан ж/е қанша уақытқа созылатындығын анықтау жүзеге асырылады.

6)Көрсету деңгейі (Presentatіon) желілік компьютерлер арасында деректер алмасуға қолданылатын форматтарды анықтайды. Көрсету деңгейі хаттамаларды түрлендіруге, деректерді таратуға, оларды шифрлеуге, қолданылатын символдар тобын ауыстыруға не/се өзгертуге (кодтау кестесі) графикалық бұйрықтарды кеңейтуге қатысады.

7)Қ олданбалы деңгей қолданушы қосымшаларын тікелей қолдайды ж/е файлдарды жіберуші программалық жабдықтау, мәліметтер қорларын пайдалану, электрондық пошта, гипермәтіндік Web-беттер сияқты қызмет түрлерін көрсетеді. Қолданбалы деңгей желіге жалпы енуді, деректер ағындарын, қателерді өңдеуді басқарады. Қолданбалы деңгейдегі деректер бірліктері әдетте хабарламалар (message) д.а.

4. IP маршрутизация . Статикалық маршрутизация . Динамикалық маршрутизация . RIP хаттамасы . OSPF хаттамасы .

Бағыттауыш – деректерді адресат түйініне немесе аралық бағыттауышқа жіберу процесі. Бағыттауыш бағыт кестесіне нег-н, бұл – сегменттердің IP адрестері мен бағыттауыш интерфейстерінің IP адрестері арасындағы сәйкестікті сақтайтын деректер қоры. Қандай да бір түйін арқылы деректер өткенде, бағыттауыш бағыт кестесін тексереді. Егер берілген түйін -адресат (немесе желілік сегмент) кестеде көрсетілмеген болса, онда деректер бірден көмейге жөнелтіледі. Егер түйін-адресат табылса, деректер адресатқа жіберіледі. Егер түйін-адресат табылмаса, жіберуші түйінге қателік туғандығы туралы хабарлама жіберіледі. Бағыттауыш процесінің мысалы(Қарапайым бағыттауыш):

Бағыттауыш кестесінің екі түрі бар: статикалық және динамикалық. Жүйелік администраторлар статикалық бағыттауыш кестесін қолдан құрып және жаңартып отырулары керек, себебі кестелер нақты араласусыз өзгермейді. Динамикалық бағыттауыш кестелері бағыттауыш хаттамаларының көмегімен автоматты түрде құрылып, қолдап отырылады. Статикалық бағыттауыш– IP-дің ішкі функциясы, жұмыс істеу үшін қосымша қызметтерді талап етпейді. Статикалық бағыттауыш кестесі әрбір бағыттауышта қолдан құрылады және қолдап отырылады. Статикалық бағыттауыш кестесі желілер мен көмейлер интерфейстері немесе бағыттауыштар арасындағы байланыстарды анықтайды. Статикалық бағыттауыш кестесі келесі бағандардан тұрады:

Желі адресі. Оның жергілікті адресі (0.0.0.0) мен кең тарататын адресін (255.255.255.255) қосқанда, әрбір белгілі желінің адресі.

Желі маскасы. Әрбір желі үшін қолданылатын бағыныңқы желінің маскасы.

Көмей адресі. Әрбір желі үшін енуші нүктенің IP –адресі (бағыттауыш интерфейсі).

Интерфейс. Желілік интерфейске тағайындалған IP.

Метрика. Желіге жету үшін қайталап орындалған трансляциялар саны.

6 – кестеде бағыттауыш кестесінің мысалы келтірілген.

Желі	Маска	Метрика	Интерфейс	Көмей
0.0.0.0	0.0.0.0	1	10.57.11.169	10.57.8.2
127.0.0.0	255.0.0.0	1	127.0.0.1	127.0.0.1
10.57.8.0	255.255.248.0	1	10.57.11.169	10.57.11.169
10.57.11.169	255.255.255.255	1	127.0.0.1	127.0.0.1
10.57.255.255	255.255.255.255	1	10.57.11.169	10.57.11.169
224.0.0.0	224.0.0.0	1	10.57.11.169	10.57.11.169

Статикалық бағыттауыш өз кестесінде көрсетілген желілермен ғана әрекеттесе алады.

Динамикалық бағыттауыш. Күрделі архитектуралы үлкен желілерде динамикалық бағыттауыштың статикалыққа қарағанда артықшылығы көрінеді, себебі саны көп бағыттауыш кестелерін қолдан қолдау сияқты жалықтыратын жұмыстан құтылуға мүмкіндік береді. Динамикалық бағыттауыш жағдайында желі администраторына түсетін ауыртпашылық минималды жэне көбінесе әрбір бағыттауыш үшін үнсіз тағайындалатын көмейді көрсетумен шектеледі. Барлық басқа икемдеулер және бағыттауыш кестелерін құру бағыттауыш хаттамаларының көмегімен автоматты түрде жасалады. ТСР/ІР бағыттауышы үшін жиі қолданылатын екі хаттамалар - RІР (Routing Iformation Protocol бағытгауышты басқару хаттамасы) және ОSРF (Ореn Shortest Path First , ең қысқа жолды бірінші болып ашу).

RIP (Routing Information Protocol) хаттамасы уақыт өтуімен айтарлықтай эволюциядан өтті: кластық (classful) маршруттау хаттамасынан (RIP-1) классыз RIP хаттамасының екінші нұсқасына маршруттау хаттамасынан RIP-2 хаттамасының жетiлдiруiне кіреді:

- маршруттау дестелері туралы қосымша ақпараттарды тасымалдау қабілеті;

- маршруттау кестелерiнiң қауiпсiз жаңартылуын қамтамасыз ету үшiн аутентификацияның механизмі;

- желілер ішіндегі маскаларды қолдау қабiлеттiлiгі.

RIP хаттамасы маршруттау кезіндегі бөгеуілдердің пайда болуының алдын алады, себебі бөгеуілдер әсерінен жіберушіден қабылдаушыға дейін маршруттағы максимальды мүмкін болатын жолдарды орната отырып дестелер белгісіз уақыт бойында ұзақ айналыс жасайтын болар еді. Стандартты максимальды жолдар саны 15-ке тең. Маршруттағыш маршруттардың жаңа немесе өзгертілген жазбаларынан тұратын жаңартылуын алған соң, ол өлшемнің көрсетуін бірлікке арттырады.

RIP хаттама маршруттаудың өзіне және маршруттаудың басқа хаттамаларына ортақ болып келетін функциялар қатарына ие. Мысалы, ол көкжиектiң бөлшектену механизмін және маршруттар туралы дұрыс емес хабарларды таратуды сақтап қалуы үшiн ақпаратты ұстап қалуының таймерлерi қолдануға рұқсат етеді.

RIP кемшiлiктері: RIP субжелілердің адрестерімен жұмыс iстемейдi. Егер B класының қалыпты 16-битті идентификаторы 0-ге тең болмаса, RIP нөлдiк емес бөлігінің желі асты идентификаторы немесе толық IP адресі болатынын анықтай алмайды. RIP (минут) маршруттағыштағы байланыстың ақауынан кейін қалпына келтiруi үшiн көп уақытты талап етедi. Режимнiң орнатылу процесінде айналымдар болуы мүмкін. Қадам саны маңызды, бірақ маршруттың жалғыз параметрі емес, алайда 15 қадам заманауи желілерге шек емес. RIP протоколының кемшіліктері:

- жәй жұмыс істейтін конвергенция;

- кестелердің бірліксіздігі;

- петляның пайда болуы (routing loop).

Стандартты хаттаманың мысалы ретінде OSPF хаттамасы желі арқылы 1 хосттан 2 хостқа пакеттерді сәтті жіберуге мүмкіндік береді. Бұл процесс бағдарлауыштар көмегімен жүзеге асады, сонмен қатар оны 2 жолмен қайтабағыттау және бағдарлау арқылы қарастыруға болады.

OSPF -тің эффектитілігін және ауқымдылығын жоғарылату үшін, желі бірнеше OSPF аймаққа бөлінуі мүмкін. OSPF аймағы, бұл – өздерінің мәліметтер қорында каналдар жағдайы жайлы бірдей ақпаратты қолдайтын маршрутизаторлар тобы.

Бір аймақтық дизайнда желідегі барлық маршруттар аймақтағы ішкі маршрутизаторлар болады. Ең оңтайлы шешім бір аймақты желі ядросының аймағы ретінде қолдану болып табылады.

OSPF-ті баптаудың ең қарапайым әдісі – бұл тек екі команда көмегімен бір аймақтық OSPF-ті конфигурациялау болып табылады.

OSPF-ті қосу үшін router-ospf командасын қолдану керек:

OSPF протоколының артықшылықтары:

- әрбір адрес үшін бірнеше маршрутты кесте болуы мүмкін, IP- операцияның (TOS) әр түріне бір-бірден;

- әрбір интерфейстің хабарды жеткізу уақыты мен откізу қабілеттілігін ескеретін шексіз бағасы болады. Әрбір IP-операция үшін өзінің бағасы (сапа коэффициенті) болуы мүмкін;

- эквивалентті маршруттар болған жағдайда OSFP ағынды осы маршруттар бойынша бірдей қылып бөліп береді;

- әр түрлі маршруттерге әр түрлі маска қолданылады;

- нүкте-нүкте байланыс түрінде әрбір соңы үшін IP-адрес сұралмайды;

- мултикастингті кеңтаратушы хабарлардың орнына қолдану іске қосылмаған сегменттерді жүктеуді азайтады. OSPF протоколының кемшіліктері:

- OSPF тек ішкі протокол;

- статикалық немесе басқа протоколдармен жұмыс істейтін түйіндерден ақпарат алу қиын..

5. Жергілікті есептеу желілерінің негізгі технологиялары . Ethernet, Token Ring, AppleTalk технологиялары .

Желілік технология д\з–есептеу желісін құруға жеткілікті келісілген стандартты хаттамалар тобы және оларды орындайтын программалық–аппараттық жабдықтар(м\ы, желілік адаптерлер, драйверлер, кабельдер ж\е разъемдер). Негізгі желілік технологиялар: Ethernet, Тoken Ring, Apple Talk ж\е Arc Net

Ethernet–жергілікті желі құрастыру мақсатында өте кең тараған технология түрі. Ethernet стандарты 1980 жылы қабылданды. Ол ІЕЕЕ 802.3 стандартына негізделіп, мәліметтерді 10Мбит/с жылдамдықпен тасымалдап отырады. Ethernet бөлінетін деректердің беріліс ортасына кездейсоқ ену принципіне негізделген. Бұл орта ретінде жуан н\е жіңішке коаксиал кабель, шиыршықталған жұп, оптикалық талшық н\е радиотолқындар қолданылады.

Ethernet желісінің негізгі сипаттамалары:

дәстүрлі топологиясы сызықтық шина

басқа топологиясы жұлдызша-шина

беріліс типі таржолақты

ену әдісі CSMA/CD

деректерді жіберу жылдамдығы 10 және 100 Мбит/с

кабельдік жүйесі жуан және жіңішке коаксиал, UTP

Ethernet желісінің кең таралуына жол ашқан негізгі артықшылығы–оның үнемділігінде. Желіні құру үшін әр компьютерге бір-бірден желілік адаптер ж\е коаксиал кабельдің керекті ұзындықты физикалық сегменті болса жеткілікті. Мұнымен қатар Ethernet желілерінде ортаға енудің, адрестеудің ж\е деректер берілісінің қарапайым алгоритмдері орындалған. Ethernet желісінің тағы бір тамаша қасиеті–оның жеңіл ұзаруында, яғни желіге қосымша түйіндерді жеңіл қосуға болатындығында. Ethernet желісі кабельдер мен топологиялардың әр түрін пайдаланады. Ethernet желісінің 4 түрлі топологиясын атап кетсек:

1. 1990 жылы 10BaseT шиыршықталған жұбы негізінде Ethernet желісін құруға арналған 802.3 спецификациясы жарияланды (10–беріліс жылдамдығы 10 Мбит/с, Base–таржолақты, Т–шиыршықталған жұп). Осындай типті көптеген желілер жұлдызшаның негізінде құрылады, бірақ сигналдарды жіберу жүйесі бойынша шинаға ұқсас келеді. Әдетте желінің концентраторы 10BaseT көппортты репитер сияқты қызмет атқарады. Әрбір комп.кабельдің концентратор қосылған ұшына бекиді және сымның екі жұбын пайдаланады: біреуі – қабылдау үшін, екіншісі –жіберу үшін. 10BaseT сегментінің максималды ұзындығы–100 м. Кабельдің минималды ұзындығы – 2,5 м. 10BaseT ЖЕЖ 1024 компьютерге қызмет көрсете алады.

2. 10Base2 (10 – беріліс жылдамдығы 10 Мбит/с, Base – таржолақты, 2 –100 метрден екі есе артық қашықтыққа беріліс). Бұл типті желі жіңішке коаксиал кабелге негізделген, минималды ұзындығы 0,5 м. Компьютерлердің максималды саны – 30.

3. 10Base5 (10–беріліс жылдамдығы 10 Мбит/с, Base – таржолақты, 5–әрқайсысы 500 метрден 5 сегмент)–бұл стандартты Ethernet. Желілер жуан коаксиал кабель негізінде көбінесе «шина» топологиясын қолданады. Жуан Ethernet магистральды сегментте 100 түйінге дейін қолдай алады. Магистральды сегмент (магистраль)–жұмыс станцалары мен репитерлар қосылған трансиверді біріктіретін бас кабель.

4. 100BaseХ (100 – беріліс жылдамдығы 100 Мбит/с, Base –таржолақты, Х– кеңейтілуі) – қазіргі бар Ethernet стандартының кеңейтілуі. UTP-ның 5–категориясының негізінде құрылған, ену әдісі–CSMA/CD және барлық кабельдер концентраторға қосылған «жұлдызша-шина» топологиясын пайдаланады.

Token Ring желісін алғашында IBM компаниясы 1970 ж құрған. Қазіргі кезге дейін жергілікті желілерге арналған IBM-нің негізгі технологиясы болып қалып отыр. Әйгілілігі жағынан тек Ethernet–ке жол береді.

Token Ring желісінің негізгі сипаттамалары:

дәстүрлі топологиясы сақина

басқа топологиялары жұлдызша-сақина

беріліс типі таржолақты

ену әдісі маркерлік беріліс

беріліс жылдамдығы 4 және 6 Мбит/с

кабельдік жүйесі UTP және STP

Token Ring желісінде бірінші компьютер жұмыс істей бастағанда, желі маркер генерациялайды. Маркер бір компьютерден екінші компьютерге олардың біреуі деректерді жіберуге даярлығы жайында хабарлап, маркерді басқаруды өзіне алғанға дейін сақина бойымен жылжиды. Token Ring желісі 2 биттік 4-16 Мбит/с жылдамдықпен жұмыс істейді. Әртүрлі жылдамдықта жұмыс істейтін аралас станциялар бір сақинада бола алмайды.

Маркер–компьютерге деректерді кабель бойымен жіберуге мүмкіндік беретін алдын-ала анықталған биттер тізбегі (деректер ағыны). Маркерді ұстап алған компьютер деректер кадрларын желіге жібереді. Кадр сақина бойымен, кадрдегі қабылдаушының адресіне сәйкес адресі бар түйінді тапқанша жылжиды. Кадр сақина бойымен жылжи отырып жіберуші компьютерге жеткенде, ол компьютер берілістің дұрыс өткендігі куәландырады. Бұдан кейін компьютер кадрды сақинадан жояды және оған бос маркерді қайтарады. Желіде бір уақыт мезетінде бір бағытта тек бір маркер жіберіледі.

Apple Talk

Apple Computer, Inc компаниясы 1983 жылы Apple Talk-ті кішігірім топтарға арналған «фирмалық» желілік архитектура ретінде ұсынды. Желілік функциялары Macintosh компьютерлерінің ішінде орналасқандықтан, Apple Talk желісі басқа желілермен салыстырғанда қарапайым орындалады.

Apple Talk желісінің негізгі сипаттамалары:

дәстүрлі топологиясы шина немесе бұтақ

беріліс типі таржолақты

ену әдісі CSMA/CА

деректердің беріліс жылдамдығы 2 Кбит/с

кабельдік жүйесі UTP,оптикалық талшықты кабель

Apple Talk клиент-серверлі таратылған жүйе ретінде құрылған болатын. Басқаша айтқанда, қолданушылар желілік ресурстарды (файлдар ж\е принтерлер сияқты) ортақ пайдаланады. Бұл ресурстарды қамтамасыз ететін компьютерлер қызмет көрсетуші н\е қызметші құрылымдар деп(servers), ал желілік қызметші құрылымдардың ресурстарын пайдаланатын компьютерлер клиенттер (clients) д.а. Қызметші құрылымдармен әрекеттесу қолданушы үшін айтарлықтай дәрежеде айқын болып табылады, себебі қажетті материалдың орнын компьютердің өзі анықтап, қолданушының қатысуынсыз оған хабарласады.

6. Желiлердегi маршрутизация. IР-желілердегі адрестеу. IР-адрестерінің кластары. DHCP қызметі.

Бағыттауыш – деректерді адресат түйініне немесе аралық бағыттауышқа жіберу процесі.Бағыттауыш бағыт кестесіне нег-н, бұл – сегменттердің IP адрестері мен бағыттауыш интерфейстерінің IP адрестері арасындағы сәйкестікті сақтайтын деректер қоры. Қандай да бір түйін арқылы деректер өткенде, бағыттауыш бағыт кестесін тексереді. Егер берілген түйін -адресат (немесе желілік сегмент) кестеде көрсетілмеген болса, онда деректер бірден көмейге жөнелтіледі. Егер түйін-адресат табылса, деректер адресатқа жіберіледі. Егер түйін-адресат табылмаса, жіберуші түйінге қателік туғандығы туралы хабарлама жіберіледі. Бағыттауыш процесінің мысалы(Қарапайым бағыттауыш): ß

Бағыттауыш кестесінің екі түрі бар: статикалық және динамикалық. Жүйелік администраторлар статикалық бағыттауыш кестесін қолдан құрып және жаңартып отырулары керек, себебі кестелер нақты араласусыз өзгермейді. Динамикалық бағыттауыш кестелері бағыттауыш хаттамаларының көмегімен автоматты түрде құрылып, қолдап отырылады. Статикалық бағыттауыш– IP-дің ішкі функциясы, жұмыс істеу үшін қосымша қызметтерді талап етпейді. Статикалық бағыттауыш кестесі әрбір бағыттауышта қолдан құрылады және қолдап отырылады. Статикалық бағыттауыш кестесі желілер мен көмейлер интерфейстері немесе бағыттауыштар арасындағы байланыстарды анықтайды. Статикалық бағыттауыш кестесі келесі бағандардан тұрады:

Желі маскасы. Әрбір желі үшін қолданылатын бағыныңқы желінің маскасы.

Көмей адресі. Әрбір желі үшін енуші нүктенің IP –адресі (бағыттауыш интерфейсі).

Интерфейс. Желілік интерфейске тағайындалған IP.

Метрика. Желіге жету үшін қайталап орындалған трансляциялар саны.

1 – кестеде бағыттауыш кестесінің мысалы келтірілген.

Желі	Маска	Метрика	Интерфейс	Көмей
0.0.0.0	0.0.0.0	1	10.57.11.169	10.57.8.2
127.0.0.0	255.0.0.0	1	127.0.0.1	127.0.0.1
10.57.8.0	255.255.248.0	1	10.57.11.169	10.57.11.169
10.57.11.169	255.255.255.255	1	127.0.0.1	127.0.0.1
10.57.255.255	255.255.255.255	1	10.57.11.169	10.57.11.169
224.0.0.0	224.0.0.0	1	10.57.11.169	10.57.11.169

Статикалық бағыттауыш өз кестесінде көрсетілген желілермен ғана әрекеттесе алады.

Динамикалық бағыттауыш. Күрделі архитектуралы үлкен желілерде динамикалық бағыттауыштың статикалыққа қарағанда артықшылығы көрінеді, себебі саны көп бағыттауыш кестелерін қолдан қолдау сияқты жалықтыратын жұмыстан құтылуға мүмкіндік береді. Динамикалық бағыттауыш жағдайында желі администраторына түсетін ауыртпашылық минималды жэне көбінесе әрбір бағыттауыш үшін үнсіз тағайындалатын көмейді көрсетумен шектеледі. Барлық басқа икемдеулер және бағыттауыш кестелерін құру бағыттауыш хаттамаларының көмегімен автоматты түрде жасалады. ТСР/ІР бағыттауышы үшін жиі қолданылатын екі хаттамалар - RІР (Routing Iformation Protocol бағытгауышты басқару хаттамасы) және ОSРF (Ореn Shortest Path First , ең қысқа жолды бірінші болып ашу).

IP-адрес – Интернеттегі IP-интерфейстің 32 битті ерекше идентификатороры. IP-адрес нүктемен бөлінген ондық сандардан құрылған октеттер түрінде жазылады.

IP адрестің форматтары

Екілік	Ондық
11000000.10100000.00000001.00101101 10100000.01010001.00000101.10000011	192.168.1.45 160.81.5.131

Интернетте адрестерді таратуға және тағайындауға InterNIC (Internet Information Centre – Интернеттің желілік ақпараттық орталығы) жауап береді.

IP адрестердің жіктелуі

А класы

0
0-127	Х	Х	Х
желі	Түйін

Желілік бөліктің өлшемі – 8 бит, яғни, А класына жататын 2⁷-1=126 желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 2²⁴-2=16777214-ті құрайды. Адрестердің бұл класы желідегі түйіндердің үлкен санын қолдануға мүмкіндік беретіндіктен, бұл адрестер көбінесе желісі түйіндердің тым көп санынан тұратын ұйымдарға, үлкен мекемелерге беріледі,мұнда желілер саны аз,ал әр желіде бірнеше мың компьютер болады.

В класы

10
128-191	N	Х	Х
желі		Түйін

Желілік бөліктің өлшемі – 14 бит, яғни, В класына жататын 2¹⁴=16384 желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 2¹⁶-2=65534-ті құрайды Адрестердің бұл класын алу қиынға түскенімен, ол орта және үлкен желілерге арналған.

С класы

110
192-223	N	N	Х
желі			түйін

Желілік бөліктің өлшемі– 21 бит, яғни, С класына жататын 2²¹= 2097152 желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 2⁸-2=254. Адрестердің бұл класы түйіндер саны аз кішігірім желілерге арналған.

D класы

1110
224+	Х	Х	Х
желі	Түйіндердің логикалық тобы

D класы кең таралатын хабарламаларға қолданылады. Бұл кластың адресінің бірінші октетінің үлкен биттері үнемі 1110-ға тең, ол бұл адрестің D класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

Е класы

1111
240>	Х	Х	Х
Желі

Е класы болашақ қолданушылар үшін сақталған адрестердің экспериментальды класы. Бұл кластың адрестеріндегі үлкен биттер 1111-ге тең.

DHCP(Dynamic Host Configuration Protocol) түйінді конфигурациялауға арналған динамикалық протокол.Ол TCP/IP желілерінде жұмыс істеуге қажетті IРадрес және басқа желілік параметрлерін автоматты түрде тағайындауға арналған протокол б.т. клиент сервер моделі негізінде жұмыс жасайды.Компьютер клиент DHCPсерверіне сұраныс жасайды және оған жауап ретінде DHCPсервері желілік параметрлер жібереді.

DHCP-дің негізгі қызметі IP адрестер мен конфигурацияның басқа да күйлерін автоматты түрде тарату. DHCP арқылы клиенттер шлюзін орнатуға болады.

7. TCP/IP хаттамалар стегінің көп деңгейлі құрылымы . ТСР хаттамасы . ТСР хаттамасының негізгі функциялары . Қосылуды процедурасы орнату .

Transmission Control Protocol/ Internet Protocol (TCP/IP) – гетерогенді (әртүрлі) ортада байланысты қамтамасыз ететін өнеркәсіптік хаттамалар тобы, яғни әртүрлі типті компьютерлер арасындағы үйлесімділікті орнатады. Үйлесімділік – TCP/IP хаттамалар стегінің ең маңызды артықшылықтарының бірі, сондықтан да ЖЕЖ-нің көпшілігі оны қолдайды

OSI деңгейі	TCP/IP стек деңгейлері
Қолданбалы	Қолданбалы	FTP, telnet, SNMP, SMTP, HTTP, TFTP
Көрсету
Сеанстық
Транспортты	Транспортты	TCP, UDP
Желілік	Желілік (Интернет деңгейі)	IP, RUP, OSPF. ICMP
Каналдық	Желілік интерфейстер деңгейі (желілік қолжетімділік)	Адрестерді өзгерту және инкапсуляциялак хаттамасы
Физикалық	Желілік интерфейстер деңгейі (желілік қолжетімділік)	Адрестерді өзгерту және инкапсуляциялак хаттамасы

Сонымен қатар TCP/IP Интернет ресурстарын пайдалануға мүмкіндік береді және өнеркәсіп аумағындағы желі үшін бағыттауыш хаттама б.т. TCP/IP бағыттауды қолдайтындықтан, көбінесе желіаралық хаттама ретінде пайд/ды. Өзінің кең тарауының арқасында, TCP/IP желілік әрекеттесудің стандартына айналды. TCP/IP ашық жүйеге нег-н және OSI үлгісінің жүйелік архитектурасына сәйкес келеді.Microsoft фирмасының орындауындағы TCP/IP төртдеңгейлі үлгіге жатады

IP хаттамасы желілік деңгейде жатыр және жіберуші мен қабылдаушы арасында датаграммалар д.а.-н деректер блоктарын жіберілуін қамтамасыз етеді. IP хаттамасы қосылысты қамтамасыз етпейтіндіктен сенімсіз хаттама б.т.яғни IP деректердің жеткендігін растамайды,алынған деректердің бүтіндігін бақыламайды және қызметші ақпаратпен қамтылмаған. IP хаттамасы әрбір датаграмманы жекеше тәуелсіз бірлік түрінде өңдейді.

TCP (Transmission Control Protocol) – бұл транспорттық деңгейдің ең кеңінен таратылған түрі. ТСР ең маңызды функциясына бұрыннан қолданылып келе жатқан IP (Internet Protocol) хаттамасымен салыстырғанда, мәліметтерді жоғалтпай жеткізуі болып саналады. Хабарламаны жеткізу үшін процесс – жіберуші мен процесс – алушының арасын алдын – ала жалғайды. Бұл құрылған жалғау дейтаграмманың нақты түрде жетуін қамтамасыз етеді. ТСР хаттамасының бүлінген немесе жоғалған пакеттерді қайталап жіберу мүмкіндігі бар.
Хабарламаның нақты түрде жеткізілуіне белгіленген функциялар өңдеушілерді қосалқы бағдарламалардан және дейтаграмманы басқару амалдарынан босатады. Хаттама жіберуші мен алушы арасында мәліметтер жіберілуін қамтамасыз етеді. ТСР жалғауды қондыруға бағытталған болғандықтан, дейтаграмманы алған адресат жіберушіге алғаедығы туралы хабар беруі керек. Жалпы жіберуші мен алушы арасында виртуальды канал қондырылады, ол жерде олар хабарламамен алмасады және алғандығы туралы хабар жіберіледі.

Мәліметтерді алмасу процесі машина – жіберуші және машина – алушы арасында жалғауды қондыру сұранысынан басталады. Бұл сұраныста арнайы бүтін саны болады, оны біз сокет номері деп атаймыз. Ал жауабына алушы өз сокетінің номерін жібереді. Жіберуші мен алушының сокеттерінің номері жалғауды анықтайды (былай айтқанда, жалғау жіберуші мен алушының IP-адресісіз орындалмайды, бірақ та бұл тек төменгі деңгейлі хаттамаларға қатысты).

ТСР жалғауын қондырғаннан кейін хабарламаның сегменттері жіберіліп бастайды. Жіберушінің төменгі деңгейлі IP-адресінде сегменттер бір немесе бірнеше дейтаграммаларға бөліне бастайды. Желіні өте келе, дейтаграммалар алушыға келіп түседі, содан IP деңгейі олардан қайтадан сегмент жинақтап ТСР береді. ТСР барлық сегменттерді бір хабарламаға жинақтап отырады. ТСР – дан процесс – алушыға хаттамалардың қада жиналатыны туралы хабарлдама жіберіліп отырады.

TCP/IP –желілерінде желілік түйіндердің үш деңгейін қарастырады

• Физикалық (немесе локальдік) түйіндер адресі (Желілік адаптердің МАС – адресі немесе маршрутизатордар порттары); Бұл адрестерді желілік құрылғыларды жасаушылар бекітеді;

• Түйіннің IP адресі (мысалы, 192.168.0.1), бұл адрестерді желіге әкімшілік етушілер немесе интернет - провайдерлер бекітеді;

• Символьдық атау (мысалы, www.microsoft.com) ; бұл атауларды да компанияның желіге әкімшілік етушілері немесе Интернет – провайдерлер бекітеді.

8. Көп i рлер . Маршрутизаторлар . Шлюздар .

Көпір (bridge)–сегменттер мен желілерді қосатын құрылғы. Ол коммутаторға дейін пайда болды.

Көпірдің мақсаты:желінің өлшемін ұлғайту;желідегі компьютерлердің максималды санын арттыру; желідегі тар жолдарды жою; желідегі әртүрлі сегменттерді қосу; әртүрлі физикалық таратушыларды қосу. Көпірлер OSI үлгісінің Арналық деңгейінде жұмыс істейді, сондықтан бұл үлгінің өзінен жоғары жатқан деңгейлеріндегі ақпаратпен жұмыс істей алады. Бір хаттаманы екіншісінен ажыратпай, желіде барлық хаттамалардың жұмыс істеуін қолдайды. Кез-келген хаттама көпір арқылы өтетіндіктен, әрбір компьютер өзінің қандай хаттамамен жұмыс істейтіндігін өзі анықтауы керек. Ортаға енуді басқару деңгейінің көпірлері келесі қызметтерді атқарады: барлық трафикті «тыңдайды»; әрбір пакеттегі жіберуші мен қабылдаушының адрестерін тексереді; бағыттауыш кестесін құрады; пакеттерді жібереді. Көпірдің қызметі фильтрация б.т.Көпір жұмысының басында бағыттауыш кестесі бос болады. Түйіндер пакеттерді жібере бастаған кезде, жіберуші көздердің адрестері бағыттауыш кестесіне көшіріледі. Көпір бұл деректердің көмегімен компьютерлердің желі сегменттеріндегі орналасуын зерттейді. Егер желіні ұзарту үшін көпірді пайдаланатын болсаңыз, келесі фактілерді есте ұстау керек:1.көпірлерде репиторлардің барлық мүмкіндіктері бар; 2.екі сегментті қосады және сигналдарды пакеттер деңгейінде қалпына келтіреді; 3.OSI үлгісінің Арналық деңгейінде қызмет етеді; 4.беріліс жылдамдығы 56 Кбит/с-тан аз ортада жұмыс істемейді; 5.бір мезетте бірнеше бағытты пайдалана алмайды; 6.желінің артық жүктелуін есепке ала отырып, кең таратылатын хабарламаларды өткізеді; 7.әрбір пакет үшін жіберу көзінің адресін және қабылдаушының адресін оқиды; 8.қабылдаушының адресі көрсетілмеген пакеттерді де жібереді;Көпірлердің негізгі қызметі: желіні ұзарту үшін немесе түйіндер санын арттыру үшін екі сегментті қосады; желіні сегменттерге бөлудің есебінен трафикті азайтады; әртүрлі желілерді қосады.

Маршрутизатор – әрбір сегменттің адресін білетін, ең тиімді бағытты анықтайтын және кең таралған хабарламаларды сүзгіден өткізетін құрылғы.

Негізгі функциясы – ауқымды желідегі маршрутизацияны қамтамасыз ету, ол желілік адреспен жұмыс жасайды және бір желіден екінші желіге ақпарат алмасудың ең тиімді жолын анықтайды. Ол OSI үлгісінің Желілік деңгейінде жұмыс істейді.

Желіде қолданылатын әрбір хаттама үшін өзінің бағыттауыш кестесі құрылады. Бағыттауыш кестесінде желілік адрестер сақталады. Ол келесі ақпараттан тұрады: 1.барлық белгілі желілік адрестер; 2.басқа желілермен байланыс тәсілдері; 3.бағыттауыштар арасындағы мүмкін жолдар; 4.бұл жолдар б/ша беріліс құны.Әртүрлі варианттардың мүмкіндігін және жолдардың құнын салыстыра отырып бағыттауыш деректер үшін ең тиімді бағытты таңдайды. Осы ақпараттарды пайдалана отырып, бағыттауыш деректерді жіберу бағытын таңдайды. Егер жолдардың біреуі артық жүктелген болса, басқа жолды көрсетеді. Бағыттауыш бірнеше мүмкін жолдардың ішінен қазіргі мезеттегі ең тиімдісін анықтай алады.

Көмей – әртүрлі хаттамаларды пайдаланатын ақпараттық желілерді қосатын құрылғы. Көмейлер OSI үлгісінің Қолданбалы деңгейінде жұмыс істейді. Көмейлер әртүрлі архитектуралар мен орталардың байланысын қамтамасыз етеді. Олар әртүрлі ортада түсінікті болуы үшін деректерді қайта біріктіру және түрлендірумен айналысады. Көмей қабылдау жүйесінің талаптарына сай деректерді қайта біріктіреді; қабылдаушы жақтың қолданбалы программасы деректерді түсінуі үшін хабарламаның форматын өзгертеді. Мысалы электрондық пошта көмейлері хабарламаларды бір форматта қабылдап, оларды өзгертіп, басқа форматпен жібереді. Деректерді өңдей отырып, көмейлер келесі операцияларды орындайды:

- деректерді қабылданған пакеттерден алып қарастыра отырып, оларды жіберуші желіде төменнен жоғары қарай барлық хаттамалар стегі арқылы өткізеді;

- оларды қабылдаушы желіде жоғарыдан төмен қарай барлық хаттамалар стегі арқылы өткізеді де алынған деректерді қайтадан топтастырады. Көбінесе желідегі көмейлердің рөлін бөлінген серверлер орындайды, сондықтан бұл желіні ұзарту үшін жеткілікті түрде қымбатқа түсетін құрылым б.т.

9. Түй i ндерд i ң аттарын анықтау . HOSTS файл . DNS қ алыптастыру . Қ ызметі WINS. NetBIOS атауларын анықтау .

Түйін (Хост; host; Развязка; uncou-pling) — желілік жүмыс машинасы;бас есептеуіш машина; жетекші компьютер;желілік қызметтермен (желіге қызмет ету жөне хабарларды жеткізу) бірге пайдаланушылардьің да тапсырмасын (программаны, есептерді, есептеулерді жөне т. б.) орындайтын желілік компью-тер; Хостингті үлкен компьютермен теңестіруге болады. IP адрестің тек TCP/IP хаттамалар стегінде ғана қандай да бір мәнге ие болатындығы проблема тудырады. Арналық деңгейлердің жеке өздерінің адрестеу үрдісі бар (негізінде 48-биттік адрестер); желілік деңгейлер өз кезегінде осы арналық деңгейлерді пайдаланады. Әртүрлі желілік хаттамаларды пайдаланатын компьютерлер бір физикалық кабельде орналасуы мүмкін. Желілік тақшаның драйвері IP дейтграммадағы қабылдаушының IP адресіне ешқашан қарамайды. Басқаша айтқанда, адрестердің әртүрлі формаларының 32-биттік IP адрестер мен арналық деңгейдің қандай да бір адрестер типтеріның арасында сәйкестік орнатудың қажеттілігі туады. Екі хаттаманы қарастырайық: адресті анықтау хаттамасы (ARP - address resolution protocol) және кері адресті анықтау хаттамасы (RARP - reverse address resolution protocol).

Hosts файл -бұл домендердің аты жиналған базасы бар текстік файл,олар түйіндердің желілік адреске трансляциялау кезінде қолданылады.DNS серверге қарағанда осы файлға сүраныс талабы жоғары және файлдың ішіндегі ақпарат компьютер администраторының басшылығында болады.

Операци ялық жүйе	Верси я	Орналасуы
UNIX и UNIX-подобные		/etc/hosts^[1]
Windows	95, 98, ME	%windir%\
	NT, 2000, XP, 2003, Vista, 7, 8	%SystemRoot%\system32\drivers\etc\hosts, его расположение может быть переопределено в ключе реестра HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\services\Tcpip\Parameters\DataBasePath, в котором содержится путь к папке.
	Windows Mobile	Ветка реестра \HKEY_LOCAL_MACHINE\Comm\Tcpip\Hosts
Mac OS	9 и более ранние	Системная папка: Preferences или просто в системной папке
Mac OS X и iOS	Все версии Mac OS 10	/private/etc/hosts или /etc/hosts (/etc на OS X — символьная ссылка к /private/etc)
Novell NetWare		SYS:etc\hosts
OS/2 и eComStation		"bootdrive":\mptn\etc\
Symbian OS	6.1—8.1	C:\system\data\hosts
Symbian OS	9.1+	Z:\private\10000882\hosts
Android		/system/etc/hosts

DNS-сервер — тиiстi хаттама бойынша сұрау салулар DNSқа жауаптары үшiн қолайлы қосымша. DNS сонымен бiрге - сервермен қосымша iске қосылған хост деп атай алады. Барлық DNSтар - стандарт бойынша сервер RFC 1035 TCP және UDPнiң 53 Портуларына жауап бередi. BINDтiң ерте болжамының сұрау салуларын жiберудiң жанында 53 порттарды қолданды, еркiн тiркелмегенетiн мекенжайлар қолдана жаңалау өзiн өзi DNSтар сияқты ұстайды - клиенттер. Кейбiрi серверлер желiнiң әртүрлi сегменттерi үшiн әртүрлi тәртiптердегi жұмыс iстеу мүмкiндiктерiн қолдайды. Bindтерге бұл тәртiп view деп аталады. Мысалы, мысалы, жергiлiктi мекенжайлар үшiн сервер 10.0.0.0/8 ) серверлердiң жергiлiктi мекенжайлары бере алады, сыртқы желiнiң қолданушылары үшiн - сыртқы мекенжайлар. Мысалы, сонымен бiрге, internalдiң аймағынан атының сұрау салуына сыртқы мекенжайлар үшiн internalдiң аймағына авторитативным өзiн 10.0.0.0/8 сервердiң желiсiндегi мекенжайларды көрcетiлген диапазоны үшiн тап қалған аймақ үшiн авторитативным сервер дәл осылай тек қана жауапқа жауап теуiп шығауға жариялайтын бола алады белгiсiз. DNS базасының тамыры Internet Network Information Center центры арқылы басқарылады. WINS қызметі. (англ. Windows Internet Name Service - Служба имён Windows Internet) – NetBIOS компьютер есімдерініңтүйіндердің IP-адрестерімен салыстыру қызметі болып табылады. WINS қызметі тармақталған мәліметтер базасын тіркеу үшін және компьютерлер мен желі топтары үшін NetBIOSесімдерін динамикалық сәйкестендірілу сұрауларын қамтамасыз етеді.NetBIOSесімдері Microsoft® Windows® операциялық жүйелерінің ескі версияларында идентификациялау және компьютерлерді табу қызметтерін атқарған және де NetBIOSесімдері желілік қызметтерді (Сетевых служб) орнату үшін міндетті болып табылған.WINS қызметі желіде TCP/IP протоколының негізінде NetBIOS есімдерін кеңістік арқылы басқарылуын оңтайландырады.WINS қызметікең ауқымды локальді IP-сілтелулерді NetBIOS есімдерінің шешемдері үшін қолдануды азайтады және қолданушыларға желіден тыс аймақтағы компьютерлерді оңай тауып алуға мүмкіндік береді. Солайша WINS тіркелулер әрбір қосылу кезінде және желіге ену кезінде автоматты түрде орындалып отырады. WINS мәліметтер базасы динамикалық адрестер конфигурациясына өзгерістер енгізген кезде автоматты түрде жаңарылып отырады. Мысалы, WINS қызметі арқылы жұмыс жасап отырған клиент компьютеріне DHCP-сервер жаңа немесе өзгертілген IP-адрестерді енгізсе, онда WINS клиенті жайлы мәлімет жаңарады.WINS протоколдары NetBIOS есімдерінің қызметтері үшін анықталған протоколдарға негізделген.

ISDN ж ел i лер . Х .25 жел i лер . Frame Relay жел i лер .

Сандық желілер, өз кезегінде, мәліметтерді жылдам алмасуға, үлкен көлемді мәліметтерді алмасуға, жіберу кезінде болуы мүмкін қателерді азайтуға мүмкіндік береді. Ол 0 не1 екілік жүйеде беріледі.

Бүгінде жоғарғы жылдамдықты мәлімет алмасу ISDN ( анг. Integrated Services Digital Network-қызметтері біріктірілген сандық желі) желілерінде, компьютерде, талшықты-оптикалық желілерде жүзеге асырылуда. Жылдам аналогты каналдар кабельдік теледидарда және телехабар желіде қолданылады.

ISDN (анг. Integrated Services Digital Network) технологиясы 1974 жылы жасап шығарылған. Алғашқы ISDN станциясы 1976 жылы эксплуатациясына жүргізілген. Бұл технологиының шығуы басынан аналогты телефондық сандық байланысқа көшу ретінде қабылданған. Басында тек дыбыстық хаббарлама жіберіледі деп жобалаған. Мұндай желілер IDN Integrated Digital Network) есімін алған.

ISDN (анг. Integrated Services Digital Network) –қызметтердің интеграциясы бар сандық желі. Арналар коммтуацияланған байланыстың телефондық жүйесін қолдана отырып интернетке уақытша қатынау. ISDN желісі телефонның қарапайым мыс сымы арқылы дауыс пен мәліметтерді сандық(аналогты) жеткізуден ерекше жеткізуге мүмкіндік береді. Аналогты жүйелерге қарағанды жеткізу сапасы мен жылдамдығы жоғары.

ISDN желілірінің транспорттық қызметтері расында да өте ауқымды қызмет бөлігін, ішінде әйгілі framerelay қызметін қамтиды. Сонымен қатар, желілерді бақылау құралдарына үлкен назар бөлінген.Олар желілік абонентімен қосуды құру үшін шақыруларды маршрутизациялауды рұқсат етеді, сонымен қатар желімен мониторинг және басқаруды жүзеге асырады.

Х.25 желісі әртүрлі географиялық нүктелерде орналасқан және сандық және баламалық бола алатын жоғары жылдамдықты белгіленген арналармен жалғанған пакеттер коммутациясының орталығы (ПКО) деп аталатын коммутаторлардан тұрады.

Х.25 желілерінің технологиясында бірнеше елеулі белгілер бар:

- желі құрылымында арнайы құрылғының болуы - PAD (Packet Assembler Disassembler), желі бойынша берілетін және өңдеу үшін компьютерлермен жіберілетін алфавиттік-сандық терминалдардан бастап байттардың ең төменгі жылдамдықты старт-стопты ағымдарын пакеттерге жинауға арналған;

- мәліметтер ағымдарын басқаратын және қателерді түзететін қосылыстарды орнату арқылы арналық және желілік деңгейлерде хаттамаларды пайдаланумен хаттамалардың үш деңгейлі стектерінің бар болуы;

- көлік хаттамаларының дара стектерін желінің барлық тораптарында бағдарлау – желілік деңгей арналық деңгейінің тек бір хаттамасымен жұмыс істеуге ғана есептелінген және ІР хаттамасына ұқсас әртүрлі желілерді біріктіре алмайды.

Егер Х.25 желісі сыртқы әлеммен байланыспаса, онда ол кез келген ұзындықтағы мекенжайды (мекенжайдың өріс пішімі шектерінде) пайдалана алады және мекенжайларға ерікті мәндерді бере алады. Х.25 пакетіндегі мекенжай өрісінің ең көп ұзындығы 16 байтты құрайды.

Frame relay (англ . «кадрлар ретрансляциясы», FR) —OSI желілік моделінің арналық деңгей протоколы. Пакеттің қызметі Frame Relay-дің пакеттер коммутациясының қызметі қазіргі таңда бүкіл әлемде кеңінен таралған. FR протоколы мүмкіндік беретін ең жоғарғы жылдамдығы — 34,368 мегабит/сек (E3 каналдары).

Коммутациясы: нүкте-нүкте.

Frame Relay тез, сенімді байланыс каналы үшін X.25 протоколының орнына 1990-шы жылдың басында құрастырылды. FR технологиясы архитектурасы жағынан X.25 –ке негізделді және көп жағынан осы протоколмен ұқсас, дегенмен қателер жиілігі жоғары болатын линияға негізделген X.25-пен салыстырғанда, FR басынан бастап қателер жиілігі төмен физикалық линияларға бағытталған, және де X.25 –тің қателерді түзеу механизмінің көп бөлігі FR стандартының құрамына кірмеген. Спецификациялар құрастырғанда көптеген кәсіпорындар қатысты; көптеген тасымалдаушылар бар жүзеге асырулардың әрқайсысын қолдайды, сонымен қатар сәйкес келетін аппараттық және программалық қамтамасыздандыруды орындайды.

FR бір байланыс линиясында көптеген тәуекелді емес виртуалды каналдар (VC Virtual Circuit) бұл екі түрде болады:

1. Тұрақты виртуалды канал, PVC

2. коммутацияланатын виртуалды канал, SVC

PVC-екі түйін арасында орындалады және тұрақты уақыт арасында орындалады. Мәліметтер жоқ кезінде де жұмыс атқарады.

SVC-мәліметтер алмасу алдында екі түйін арасында орындалады.

Дегенмен, Frame Relay құрылғысының өндірушілері және Frame Relay желісінің қызметін тасымалдаушылар тек тұрақты виртуалды каналдардың қолдауымен жұмыс жасауды бастады. Коммутацияланатын виртуалды каналдарды қолдайтын құрылғылар нарықта үлкен кешіктірулермен пайда болды. Міне сондықтан да Frame Relay технологиясы көп жағдайда тек тұрақты виртуалды каналдармен жұмыс жасайды.

Frame Relay қызметі:

Желілік, транспорттық деңгейде жұмыс істейді.

1. Frame Relay желілері корпоративтік, айматық желілер. Мысалы, алыстатылған жергілікті желілерде мәліметтер тасымалдау каналы ретінде қолданылады.

2. Аймақтық және жергілікті желілер арасында мәліметтер тасымалдау.

3. Кез келген желілерде қолданылады.

Frame Relay желілеріде үлкен каналдарда оптикалық талшықты кабель. Ал жергілікті желілерде сапалы шиыршықталған кабельдер қолданылады.

Дата добавления: 2018-10-26; просмотров: 456; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:

Мы поможем в написании ваших работ!