Ректальды абдоминальды зерттеу

БИЛЕТ: 31) Аппендикулярлы-генитальды синдром. Клиникасы, анықтауы. Емі. Аппендикулярлы-генитальды синдром – құрттәрізді өсінді мен іш қуысы және жамбас қуысының қабынуы кезіндегі жатыр қосалқылырының зақымдануымен бірге болатын жағдай. Этиологиясы: аэробты-анаэробты микробтар, грам(-) бакт., шартты патогенді микрофлоралар. Қабыну процесстері қыз балаларда пайда болуы анатомиялық-тапографиялық ерекшеліктеріне,байланысты. Балаларда аппендикс пен жатыр қосалқылырының жақын орналатындықтан әсіресе оң жақ қосалқыларының жиі зақымдалуы болады да, қан тамырлар арқылы қабыну процесстері сол жаққа өтеді. Клиникасы:оң жақ мықын аймағында үдемелі ауырсыну, құсу, анорексия, сол жақ қосалқыларының қабынуымен болғанда фибрильді температураға дейін көтерілу, қатырау, тоңу болады. Аппендикс және пельвиоперитонит фонындағы жатыр қосалқыларының екіншілік зақымдалуында ауру кенеттен жедел пайда болып, барлық іш аймағына таралады, жүрек айну, көп ретті құсу, перистальтиканың күшеюінен диарея болады, дене температурасы 39-40*дейін көтеріледі. Пальпацияда айқын перитонит белгілері, Щеткин-Блюмберг (+), Розвит.Воскренский. ЖҚА: лейкоцитоз солға ығысқан, нейтрофелез, ЭТЖ жоғарылауы. Қынаптан кілегейлі іріңді бөліністер, вульвовагинит. Диагностика: УДЗ (қабыну процесстері), лапароскопия ең бағала әдіс. Емі:Лапароскопия кезінде интраоперационды көктамыр ішілік кең спектірлі антибактеральды препараттар. Операциядан кейінгі кезеңде антибакт.ды преп.ды жалғастыру, дезинтоксикалық, инфизионды, анальгетикалық терапия. Жабысқақ процесстеріне қарсы проф.қ шаралар. Көбіне физиотерапия (магнитолазерлі терапия, ультратонтерапия). 61.ЮЖҚ.Емі.Гормональды гемостаз жасауға көрсеткіштер мен қарсы көрсеткіштер. ЮЖҚ емі. 1 ЭТАП. Қан кету кезіндегі ем. — Жасөспірімдерде «кішкентайдан үлкенге » принципі бойынша ем жүргізіледі, және симптоматикалық терапия , гормонды емес гемостаз, оң нәтиже бермеген жағдайда – гормональды гемостаз, және ауыр жағдайларда хирургиялық гемостаз. 1. Жалпы ем: — -төсек режимі; — -психотерапия; — - пустырник тұнбасы15 тамшыдан күніне 3 рет тамаққа дейін; - валериан таблеткасы 0,02гр * 3 рет күніне 2. Симптоматикалық гемостатикалық терапия: — Утеротоникалық препараттары ( окситоцин, метилэргометрил). — Коагуляцияны стимуляциялайтын препараттар: - дицинон - 12,5% этамзилат ерітіндісі; - 1% викасол ерітіндісі; Витаминотерапия: Аскорбин қышқылы;рутин;витамин Е; Фитотерапия:крапива, пастушья сумка, мыңжапырақ, полевой хвощ, кора калины, водяной перец, кукурузные рыльца қайнатылған немесе тұнба түрінде. Физиотерапия: электрофорез кальций хлоридімен, эндонозальды немесе жағалық аймаққа (на воротниковую зону,) мойынныңсимпатикалық түйіндеріне новокаинмен электрофорез, иглорефлексотерапия. Ферропрепараттары: ферроплекс, ферро-фольгамма, ферроградумент және т.б. Гормональды терапияға көрсеткіштер: 1. Науқастың өміріне қауіп тудыратын профузды қан кетуде. 2. Жалғасып жатқан қан кетумен ауыр анемия 3. Гормональды емес,симптоматикалық ем нәтижесіздігінде 4. Аурудың рецидиві болғанда.   Бұл мақсатта синтетикалық прогестиндер кеңінен қолданылады.Ол эндометрийдегі децидуальды өзгерістерді тудырып,гипоталамо-гипофизарлы жүйені ингибирлейді.Синтетикалық прогестиндер қыз балаларда(бисекурин,нон-овлон)3-менструальды циклдан артық қолданбау керек: · Қысқы схема-2 таб,дан 10 күн бойы,циклдың 16-күнінен бастап · Ұзақ схема-1 таб.дан күніне 21 күн бойы.   Қарсы көрсеткіштер: — Гемостазиологиялық зерттеулер бойынша гиперкоагуляция болса,егер зерттеу жүргізу мүмкін болмаса,қан ұю уақытына қарауға болады Ли-Уайт бойынша және қан кету ұзақтығы бойынша из мочки уха — Бауыр функциясының бұзылысы — Ревматизм,активті фаза. 2БИЛЕТ: 2) Балалар мен жасөспірімдерге гинекологиялық көмекті ұйымдастыру сатылары: 1-этап. Санитарлық ағарту жұмыстары.Яслиде, балабақшада, мектептерде, балалар поликлиникасындап және стационарларда профилактикалық жұмыс жүргізіледі. Қыз балардың ата анасы ен бірінші дәрігер врачке қаралалтады қыздарын. Сондықтан дәрігер педиатр санитарлық ағарту жұмыстарын жүргізу керек. Жыныс мүшелеріндегі патологиялық қалыс қалуларды (отклонения) аныктап және гинекологиялық ауруларға күмәнданғанда арнайы балалар гинекологына жолдау керек. Санитарлық ағарту жұмыстарын педиатр мен балалар гинекологы бірге ұйымдастырып жүргізеді. Балалар мекемелерінің қызметкерлеріне, ата аналарға, жасөспірімдерге лекция, әнгімелесулер жүргізіледі. Лекция мен әңгімелесулер қысқа және нақты болу керек. Мазмұны: балалардағы жыныс мүшелерінің құрылым ерекшеліктері, қыз балаларда мүмкін гинекологиялық ауруларға баса назар аудару керек, өсу және даму барысында қыз балаларда барлық мүшелер мен органдарда өсгерістер болатынын, пубертанттық кезеңде мінез құлқы, қоршаған ортаға қарым қатынасы өзгеруі мүмкін. Жыныстық дамудың әр түрлі кезеңдерінде гигиеналық сұрақтарға тоқталу керек, жеке гигиена сақтаудың маңыздылығын түсіндіру. Оқу мен демалыс режимдерін, физикалық және сулы процедураларды қабылдау режимдерін қалыптастыру. Физикалық жаттығулар жасына сау болу керек. Артық физикалық жүктеме дамуына кері әсерін тигізуі мүмкін.санитарлық ағарту жүргізу жұмыстары қыз баланың даму кезеңіне байланысты жүргізіледі. Врач педиатр босану үйінде (роддом) дәріс жүргізгенде нәрестенің жыныс мүшесі гигиенасына, дұрыс дамуына, жыныс жолдарынан бөліністерге мән береді. Туылғанннан ішңнші тәулікте қанды бөлініс болуы мүмкін, ол анасының гормондарының тоқтауынан горманальді кризбен байланысты. Бөлдініс іріңді болмау керек. Іріңді бөлініс босану бварысында инфицирлену болған жағдада болуы мүмкін(гонорея, трихомониаз). 8-12 жас аралығындағы қыз балаларда екіншілік жыныс белгілірі пайда болады. Бұл жастағы қыздарға етеккір туралы дәріс, ңгімелесулар жүргізу керек. Жасөспірімдерге еткккірдің болуы әлі жыныстық жетілудің аяқталғандығы еместігін түсіндіу керек. Бұл кезеңдегі жүктіліктың зиянды жақтарын, өзіне және нәрестеге зиянын түсіндіру.  2- балалар гинекологы кабинеттері. Ол балалар поликлиникасында ұйымдастырылады. Дәрігер педиатр жыныс органдарында патологяға күмәнданса, арнайы балалар гинекологына жолдайды. Гинекологиялық аурулары бар қыз балалр диспансерлік бақылауға алынады. Бақылау уақыты ауруына байланысты. Ювенильді жатырдан қан кету кезінде балалар гинекологында қан кету тоқтағаннан кейін екі жыл дәрігерге үш айда бір рет қаралумен, эндометридің гиперпластикалық процесстері кезінде 16 жасқа дейін. Ерте жыныстық жетілу, екіншілік аменорея, даму ақаулары, жатыр және қосалқылары ісіктеріне байланысты жасалған операция кезінде 16 жасқа дейін 3-6 ай сайын 1 рет қаралу. Қабыну ауруларынан кейін асқыну болмаса 2 жыл(3-6 айда 1рет). Диспансерлік бақылауды қажет ететін қыздар 16жастан кейін әйелдер консультациясы бақылауында болады.   3- Балалар мен жасөспірімдер гинекологиялық бөлімшесі. Ол балалар стационарында орналасады. Гинекологиялық кабинеттерде патология анықталған жағдайда гинекологиялық бөлімшеге жолдайды. Бөлімшеде екі процедуралық кабинет болу керек: ішкі манипуляцияларға арналған әне гинекологиялық қарауға арналған. Гинеологиялық қарау кабинетінде қарапайым жабдықтармен бірге балаларға арналған қынаптық айна, вагиноскоп, желобоватые зонды, стерильді қолғап, вазелин т б болу керек. Гинекологиялық қарауды ата анасымен бірге жүргізу керек. Бөлімшеде ауруды анықтау мен емдеуден басқа жыныстық 32. Жасөспірімдер мен қыздардың ішкі жыныс мүшелерінің бейарнамалы қабыну аурулары. Жиілігі. Этиопатогенезі. Клиникасы. Жыныс мүшелерінің қабыну аурулары 1 ден 8 жас аралығындағы қыз балаларда гинекологиялық аурулардың ішінен бірінші орынды алады. Жыныс мүшелерінің қабынуының клиникалық маңызы тек жиілігімен анықталмайды, сонымен қатар олар ересек жаста әйел организмінің негізгі функциясының бұзылысы себебі болуы мүмкін (етеккір, репродуктивті, жыныс). Сонымен бірге, ұзаққа созылған қабыну аурулары гипоталамус-гипофиз-аналық без жүйесінің функционалдық белсенділігінде өзгерістер туғызуы мүмкін, бұл өз кезегінде мұндай қыз балаларда басқа да гинекологиялық аурулардың жоғарылауына себеп болуы мүмкін. 1-8 жас аралығында ең жиі вульва мен қынаптың қабыну процесстері кездеседі, вульвовагинит 65%. Бактериялдық вульвовагинитжиі коктық флора, протей, ішек таяқшаларынан туындайды. Ол жедел басталып немесе онсыз торпидтік ағымда өтуі мүмкін. Клиникасы кезінде қышу, күйдіру сезімі, кейде қынап аймағында, іште ауырсыну сезімі, вульваның, бұт терісінің, жыныстық жапсарлардың гиперемиясы, бөксе терісі, жыныстық жапсарлардың айналасында пиодермия элементтері, қынап қабырғаларында гиперемия ошақтары болуы мүмкін. Жыныс жолдарынан іріңді бөліністер тән. Бактериалды вагиноз клиникасы Gardnerella vaginalis болуымен анықталады,жиі Ureplasma. Mobiluncus spp. Сияқты микроорганизмдер ассоциациясымен бірге. Гемофильді вагинальды таяқшалармен инфицирлену ерте жаста болуы мүмкіндігіне қарамастан, бұл ауру жасөспірім қыздарда басым. Клиникасы:сұйық серозды бөліністер жағымсыз иіспен (несвежей рыбы), жетілу және репродуктивті жастағы репродуктивті жүйе бұзылыстарының қауіп толптарын анықтайды. 62.ЮЖҚ.емі.Хирургиялық гемостазға көрсеткіш. ЮЖҚ емі. 1 ЭТАП. Қан кету кезіндегі ем. — Жасөспірімдерде «кішкентайдан үлкенге » принципі бойынша ем жүргізіледі, және симптоматикалық терапия , гормонды емес гемостаз, оң нәтиже бермеген жағдайда – гормональды гемостаз, және ауыр жағдайларда хирургиялық гемостаз. 1. Жалпы ем: — -төсек режимі; — -психотерапия; — - пустырник тұнбасы15 тамшыдан күніне 3 рет тамаққа дейін; - валериан таблеткасы 0,02гр * 3 рет күніне 2. Симптоматикалық гемостатикалық терапия: — Утеротоникалық препараттары ( окситоцин, метилэргометрил). — Коагуляцияны стимуляциялайтын препараттар: - дицинон - 12,5% этамзилат ерітіндісі; - 1% викасол ерітіндісі; Витаминотерапия: Аскорбин қышқылы;рутин;витамин Е; Фитотерапия:крапива, пастушья сумка, мыңжапырақ, полевой хвощ, кора калины, водяной перец, кукурузные рыльца қайнатылған немесе тұнба түрінде. Физиотерапия: электрофорез кальций хлоридімен, эндонозальды немесе жағалық аймаққа (на воротниковую зону,) мойынныңсимпатикалық түйіндеріне новокаинмен электрофорез, иглорефлексотерапия. Ферропрепараттары: ферроплекс, ферро-фольгамма, ферроградумент және т.б. Хирургиялық гемостаз – жатыр қуысын диагностикалық қыру жасөспірімдерде қатаң көрсеткіштер бойынша жүргізіледі: Анемиямен жүретін қатты қан кету, баланың өміріне қауіп төнген жағдайда; Комплексті гемостатикалық терапияның нәтижесі болмаған жағдайда; ЮЖҚ рецидиві; Жатыр қуысының органикалық патологиясы, үзілген жүктілік.   3 БИЛЕТ: 3) Қыз балаларды жасөспірімдік гинекологқа жолдауға көрсеткіш. - Мектепке қабылданарда, 11-12 жасқа жеткенненде, 15 жстан бастап жылынабір рет. - Еттеккір қызметі басталғаннан, шағымы болмаса да - Кез келген жаста іште ауырсыну шағымы болса - Іш формасының өзгерісі - 8жасқа дейін жыныстық даму белгілері пайда болса(сүт бездерінің өсуі, қасаға маңы түктену) - 13-14 жаста екіншілік жыныстық белгілерінің болмауы - 15 жаста етеккірдің болмауы - Етеккір циклының бұзылысы - Жыныс жолдарынан бөліністің болуы - Зәр анализінде нәтижесінде патология анықталса - Жыныс мүшелерінің құрылысының бұзылысы - 2-3 дәрежелі семіздік, жыныстық жетілу кезеңінде 10% жоғары дене салмағы дефициті - Іш қуысы мүшелеріне операциялық араласудан кейінгі жағдайлар: аппендицит, біріншілік криптогенді немесе басқа перитонит - Спубертантты кезеңде созылмалы тонзиллит декомпенсирленген формасында, - Ревмокардит - Туберкулез - әр түрлі аурулардың созылмалы ағымында     33. Жасөспірімдер мен қыздардың ішкі жыныс мүшелерінің бейарнамалы қабыну аурулары. Анықтауы. Дифференциальды диагностикасы. Емі. Жыныс мүшелерінің қабыну аурулары 1 ден 8 жасқа дейінгі қыз балалар арасындағы гинекологиялық патологияның арасында бірінші орынға ие. Барлық аурулардың 65%. Қыз балалардың жыныс мүшелерінің қабыну аурулары болашақта етеккір, репродуктивті және жыныстық функциясының бұзылуына алып келуі мүмкін. 1 мен 8 жас аралығындағы қыз балаларда қабыну процесі қынап пен сыртқы жыныс мүшесінде дамиды. Қыз балаларда вульвовагинит жедел түрде басталады, кейде созылмалы ағыммен көрініс табуы да мүмкін. Жедел вульвовагинит кезінде науқастар жыныс жолдарынан іріңді бөліністерге, қышуға және кіші дәреттен кейінгі күшейетін сыртқы жыныс мүшелерінің аймағындағы ашып ауырсынуға шағымданады.    Ауру созылмалы түрге ауысқан кезде гиперемия мен экссудация азайып, ауырсыну бәсеңдейді.    Бұл кезде негізгі шағымдар, іріңді бөліністер мен қышыну болып қалады. Вульвовагинит диагностикасы кезінде анамнез және науқас шағымдарына көңіл бөлеміз. Қарау кезінде санның ішкі бетіне таралатын вульва гиперемиясы мен ісінуіне мән береміз. Ауру созылмалы түрге өткен кезде гиперемияның орнын пигментация басады. Қынап кіреберісінің кілегей қабаты мацерацияға ұшырап, эрозиялар мен ұсақ жаралар пайда болуы мүмкін. Жыныс жолдарынан бөліністер серозды – іріңді, іріңді, егер қынап ішінде бөгде дене болатын болса қан аралас болады.Диагностика кезінде қосымша зерттеу әдістері қолданылады. Вагиноскопия қынап пен жатыр мойнының зақымдалуын және оның дәрежесін, сонымен қатар егер де қынапта бөгде дене болса оны да анықтауға мүмкіндік береді. Нативті жұғынды мен Романовскии – Гимзе бойынша боялған жұғындының микроскопиясы, жұғындыдағы лейкоциттердің көп мөлшерде болуын, сонымен қатар гонококктарды, трихомонадаларды, саңырауқұлақтарды анықтайды. Вульвовагиниттің клиникалық көріністері аурудың қоздырғышына байланысты өзгеріп отырады.   Кейде бөліністері көбіктеніп жыныс мүшелерінің айналасындағы тіндерді тітіркендіреді.   Ауру вульваның қышынуымен және уретрит көріністерімен қатар жүреді. Бөліністер қан аралас болуы мүмкін. Емі:Біріншіден гигиена талаптарын дұрыс орындау қажет. Балаға тәтті тағамдарды беруді азайту, тағамдарға көкөністерді көбірек қосу. Ем амбулаторлы жағдайда жүргізіледі.   Жергілікті ем: шөптер тұнбасымен жыныс мүшелерін өңдеу (ромашка, календула, шалфей, мята, крапива, зверобой);  қынапты антисептикалық ерітінділермен жуып-шаю (3% сутек тотығы ерітіндісі, 0,5% диоксидин ерітіндісі, фурацилин 1:5000, этакридин лактат 1:5000, 3% лизоцим ерітіндісі);  вульваны ультрофиолетпен өңдеу. Кольпит (вагинит) —қынаптың кілегей қабатының қабынуы. Әртүрлі микроогранизмдермен инфицирленуінен, зат алмасу бұзылысы, гормоналды жеткіліксіздік және де химиялық немес механикалық жарақат нәтижесінде болуы мүмкін. Кілегейлі-іріңді және іріңді бөлінділер болады. Іштің төменгі бөлігінің ауырсынуы, қынап іші ауырсынуы, кілегей қабатының гиперемиясы, ісік. Кольпиттің себебін анықтау үшін бактериоскопиялық зерттеу жүргізеді. Эндоцервицит—жатыр мойнының кілегей қабатының қабынуы. Әртүрлі бактериялар әсерінен дамиды (стафилококков, стрептококков, гонококков, кишечной палочки и др). Симптомы. Науқастар қынаптан кілегейлі іріңді бөліністерге шағымданады. Ауырсыну симптомдары байқалмайды. Жедел түрінде сыртқы ернеуде гиперемия болады. Себебін анықтау үшін, микроскопиялық зерттеу жүргізіледі. Неспецифическом эидоцервицитте калий перманганатпен, ромашка тұңбасымен шаю, сонымен бірге синтомициновой или стрептоцидовой эмульсией. Эндометрит — жатырдың кілегей және бұлшық ет қабатының қабынуы. Жатырға түскен микробтар және таксиндер кілегей қабатты гиперемирует, ісіну байқалады, лейкоциттермен инфильтруется. Клиникалық картина —көбіне симптомдар  3—4 күні инфекция енгеннен кейін байқалады. Температура көтерілуі, жалпы жағдайының нашарлауы, пулсь жиелеуі, іштің төменгі бөлігінің ауырсынуы, кілегейлі-іріңді бөліністер болады. Лейкоциттер саны көбейеді, сдвиг лейкоцитарной формулы. Эндометрит жедел түрі 4-5 тен 8-10 күнге дейін жалғасады. Адекватты терапия процесс қалыпқа келеді. Пельвиоперитонит—кіші жамбас  воспаление брюшины малого таза. Іштің ауырсынуымен, жүрек айну, құсу, іштің желденуі, темп көтерілуі, пульс жиілеуі байқалады. Тілі құрғақ. Пальпация кезінде алдыңғы ішперденің төменгі бөлімінде бұлшық еттің қатаю, Щеткина— Блюмберг симптомы оң мәнді болады. Қан зерттеу кезінде — ускорение СОЭ лейкоцитоз, сдвиг лейкоцитарной формулы влево. Сальпингоофорит —аднексит, жатыр қосалқыларының ( түтік, аналық без, байлам) құрсақ қуысы ағзаларының өрлемелоі немесе төмендететін жолдармен дамыған қабынбалы өзгерістерінен немесе гематогенді жолмен дамитын қабыну. Микроорганизмнің өрлемелі жолмен жатырдан жатыр түтіктеріне енуі қабынудың барлық қабаттарына өтуін (сальпингит) , науқастардың жартысында аналық без (оофорит), байлам аппаратымен (аднексит, сальпингоофорит) зақымдалады. Аднексит дамуында хламидия мен гонококкты инфекцияның ролі зор. Қабынбалы экссудат жатыр түтігі ішінде жиналып, жабысып, фимбриялық бөлімнің жабылуына алып келуі мүмкін. Жатыр түтігінде қалта тәрізді түзілістер сактосальпинкс пайда болады. Жедел стадии — төсектік режим, ішке салқын басу, т/і 10% хлор ерітіндісі немесе кальций глюконаты, антибактериальная терапия — пенициллин по 300 000—500 000 ЕД через 3 ч внутримышечно в комбинации со стрептомицином — 0,5 г 2 раза в сутки внутримышечно. полусинтетические пенициллины: оксациллин, метициллин, ампициллин и др 63.ЮЖҚ-ң алдын алу.ЮЖҚ бастан кешірген қыз балалар реабилитациясы. Қан кетуді тоқтатқан сон менстр.циклді қалыптастыру үшін тағайындаймыз: 1.Еңбек және демалыс тәртібін қалпына келтіру; — толыққанды тамақтану (тағамның құрамында витаминдер,микроэлементтер,сонымен қатар жеміс-жидектер,көкөністер)пайдалану керек. — Этиологиялық факторларды анықтау                                         — Күн тәртібі, тамақтану,жалпы денсаулықты нығайту, психопрофилактика. — 10-13 жастағы қыз балаларға-циклді витаминотерапия 3-менс.цикл бойына   2.Циклдің 5-ші күнінен: — Фолий қыш,витамин Е,В6,глютамин қыш.   3.Циклдің 16-ші күнінен: — Аскорбин қыш,14-17ж қыздарға-синтетикалық прогестин(бисекурин,нон-овлон)-3-менс.циклдан артық емес.Мына схеманың біреуін қолданып: — Қысқы схема-2 таб,дан 10 күн бойы,циклдың 16-күнінен бастап — Ұзақ схема-1 таб.дан күніне 21 күн бойы. 4.Иглорефлексотерапия:2-3 курс 10сеанс 5.Физиотерапия. 6.Физикалық және психоэмоциональдық күш түсірмеу; 7.Ауыр спорттық жаттығуларды тию; 8.Ұйқы режимін сақтау. 4БИЛЕТ: 4.Қыз балаларды гинекологиялық стационарға жатқызуға көрсеткіштер::Абсолютті көрсеткішке жататындар: o Тәулік бойы емдік диагностикалық шараларды ,ұзақ бақылауды қамтамасыз ете алмаған жағдайда; o Шұғыл жағдайда хирургиялық патологиялар болса; Келесі көрсеткіштерге: o амбулаторлы-поликлиникалық жағдайда емді қамтамасыз ете алмаса; o ауруды диагностикалау мүмкін болмаса; o науқас жағдайын асқынуларға байланысты дәрігер тәулік бойы бақылау мүмкін болмаса: -жиі ауыратын науқастарда амбулаторлы жағдайда ем нәтижесіз болса: Қабыну ауруларының мынадай түрлерінде тәулік бойы стационарда бақыланады: o тубоовариальды қабыну түзілісі. жедел сальпингоофарит, параметрит; ісіктер (дисплазия шейки матки, киста влагалища, полипы и др.) бұзылыс, менструальды циклмен байланысты; асқыну, (гестоз, угроза прерывания, тяжелые патологии и др.) аденомиоз,эндометриозға күдік o Қабыну ауруларының мынадай түрлерінде күндізгі стационарда бақыланады: o созылмалы эндометрит, оофорит, сальпингит, параметрит; эндометриоз; вагинит, цервицит и др. o опухоли женских половых органов, в том числе киста желтого тела, полип влагалища, шейки матки и др.; o бесплодие; нарушения менструального цикла и осложнения во время беременности; аборт медицинский. Гинекологиялық бөлімге госпитализациялау мына этаптармен жүреді. I этап — ФАП, аумақтық больницаға гинеколог дәрігерінсіз: Шұғыл көмек,дәрігер келгенше тасымалдау II этап – аймақтық больница акушером-гинекологом дәрігерімен, райондық больница, орталық райондық больница III категориясында. Полипті алып астау; Жатыр мойыны биопсиясы т.б.; III этап — , орталық райондық больница I-II категорияда. Жыныс мүшелерінің қабыну аурулары хирургиялық араласуларды қажет етсе; Қатерсіз түзілістер: IV этап — Қалалық перзентхана және акушерия-гинекологиялықбөлім, -жыныс мүшелерінің төмен түсуі; эндометриоз; V этап — специализированные учреждения, отделения гинекологии при ВУЗах, НИИ, дополнительно к IV этапу: o половые свищи; женское бесплодие; o 34.Қыз балалардың жыныс мүшелерінің арнамалы қабыну аурулары. Жіктелісі. o Жыныс мүшелерінің қабыну аурулары 1 ден 8 жасқа дейінгі қыз балалар арасындағы гинекологиялық патологияның арасында бірінші орынға ие. Барлық аурулардың 65%. o      Қыз балалардың жыныс мүшелерінің қабыну аурулары болашақта етеккір, репродуктивті және жыныстық функциясының бұзылуына алып келуі мүмкін. o 1 мен 8 жас аралығындағы қыз балаларда қабыну процесі қынап пен сыртқы жыныс мүшесінде дамиды. o Классификация: o I. Инфекциялық. o 1. Бейарнамалы вульвовагинит. o 2. Арнамалы вульвовагинит: o • гонореялық; o • туберкулезды; o • күлдік. o II. Біріншілік инфекциялық емемс вульвовагиниттер. o 1. Қынаптағы бөгде денемен шақырылған вульвовагинит. o 2. Құрт инвазиясымен шақырылған вульвовагинит. o 3. Онанизммен шақырылған вульвовагинит. o 4. Ағза реактивтілігінің өзгерісімен шақырылған вульвовагинит: o • зат алмасу бұзылыстары; o • дисметаболитикалық нефропатия; o • аллергиялық аурулар; o • ішек дизбактериозы; o • несеп жолдарының аурулары; o • жедел вирустық инфекция; 5БИЛЕТ: 5.Қыз балаларды диспансерлі бақылауды ұйымдастыру Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығына баға беру Денсулықты, негізінен, сапалық жағынан және мүмкіндігінше сандық жағынан бағалау керек. Ең бастысы, денсаулыққа баға беру кешенді түрде жүргізілуі керек. Осы түсініктерге байланысты балалардың денсаулық жағдайына денсаулыққа анықтама бере алатын негізгі 4 белгіні есепке ала отырып баға беріледі. Олар: 1. Тексеру кезінде созылмалы аурушаңдықтың бар, жоғы. Маман-дәрігерлердің тексеруі арқылы анықталады. 2. Организмнің негізгі жүйелерінің қызмет жағдайы. Клиникалық тәсілдер арқылы, қажет болған жағдайда функционалдық сынамаларды пайдалану арқылы анықталады. 3. Организмнің сыртқы ортаның қолайсыз әсерлеріне қарсыласу мүмкіндігі. Өткен жылғы жедел аурулардың санына байланысты анықталады. 4. Физикалық даму деңгейі және оның үйлесімділігі. Психикалық даму деңгейі. Физикалық даму антропометрлік өлшеулер жүргізіп, стандарттар және бағалау таблицаларын қолдану арқылы анықталады. Психикалық даму деңгейін психоневрологиялық тексеру кезінде анықтайды. Денсаулық топтары - Жоғарыда айтылған төрт белгіні есепке ала отырып, баланың немесе жасөспірімнің денсаулығына кешенді баға берілген соң, төменде көрсетілген 5 денсаулық тобының біреуіне жатқызады: · Бірінші топ - дені сау, дене бітімінің дамуы дұрыс, негізгі органдар мен жүйелердің қызметі қалыпты жағдайдағы балалар мен жасөспірімдер. Яғни, бұл топқа жататын балалардың созылмалы аурулары жоқ, ешқашан ауырмаған, немесе бақылау мерзімінде жеңіл аурулармен науқастанып, жылдам жазылған, дене бітімі мен психикалық дамуы өзінің жасына сәйкес үйлесімді жағдайдағы балалар. · Екінші топ - дені сау, бірақ, функционалдық немесе кейбір морфологиялық ауытқулары бар, сонымен қатар жедел және созылмалы ауруларға қарсыласу мүмкіндігі азайған балалар. Яғни, созылмалы аурулары жоқ, бірақ жиі (жылына 4 реттен көп) және ұзақ (бір аурумен 25 күннен көп) ауырған балалар. · Үшінші топ - созылмалы аурулары компенсация сатысында, организмдерінің қызмет мүмкіндіктері сақталған балалар мен жасөспірімдер. Яғни, созылмалы аурулары немесе туа пайда болған потологиялық ауытқуларының қабынулары сирек болатын және жеңіл өтетін, жалпы денсаулық жағдайы қанағаттанарлық дәрежедегі балалар. · Төртінші топ - созылмалы аурулары субкомпенсация жағдайындағы, организмдерінің қызмет мүмкіндіктері азайған балалар мен жасөспірімдер. Яғни, созылмалы аурулары мен туа пайда болған дамудағы ақаулары субкомпенсация жағдайындағы, олардың қабыну, асқынулары жиі болып тұратындықтан денсаулық жағдайы нашарлаған, жедел аурулардан жазылу уақыты (реконволесценция) ұзақ болатын балалар. · Бесінші топ - созылмалы аурулары декомпенсация жағдайындағы, оганизмдерінің қызмет мүмкіндіктері едәуір төмендеген балалар мен жасөспірімдер. Бұл топтағы балалар негізінен жалпы профильдегі балалар мекемелеріне бармайды және жалпы бақылауға алынбайды. Диспансерлік бақылау топтарына балалар мен жасөспірімдік жастағы келесі қыз балалар енгізілуі қажет: 1-топ-физикалық дамуы мен жыныстық жетілуінде бұзылыстары бар 2 топ-гинекологиялық аурулары бар 3топ-созылмалы экстрагенитальды , эндокринді патологиялары бар Дб соматиклық және репродуктивтік денсаулыындаы бұзылыстардың диагностикасын,емдеу және сауықтыру шараларын,науқастардың диспансерлік тобының емдеу және сауықтыру тиімділігін бағалауды, созылмалы жұқпа ошақтарын зарарсыздандыруын, сондай-ақ РЖ қызметінің бұзылыстары мен мүмкін болатын асқынуларының алдын алуын қарастырады.   Нозологиялық форма Емханадағы зерттеулер Мамандар қарауы Негізгі емдік сауықтыру шаралары Бақылау жиілігі Оң диспансерлік бақылау Вульвовагинит,созылмалы Және рецидивирленген жыныс ерніндегі синехии Қынап уретрадан бөліндіні алыпзерттеу және антибиотикке сезімталдық. Тік ішек маңынан соскоб глист жұмыртқаға.Зәрдің фракционды анализі(көрсеткіш болса).Вагиноскопия(кб) Педиатр Уролог Гинекологиялық процедура,жергілікті ем,энтеробиозға ем(кб).вулва аумағына ультракулгін сәул. Керек жағдайда 1 жылға дейін тұрақты ремиссия Пубертатты қан кету ЖҚА-тромбоцитке. Қан ұю жылд. Терапевт Гематолог(кб) Стационар тағайындамасын орындау Жылына 2 рет 1 жылға дейін қалыпты етеккір функ Гипоменустралды синдром и аменорея Базальды температ өлш.,сүйекжасын зерттеу.бас және түрік ершігі рентген Окулист Невропатолог Психиатр(кб) Стационар тағайындамасын орындау Жылына 2 рет 1 жылға дейін қалыпты етеккір функ Мерзімінен бұрын жыныстық даму әйелдік типте сүйекжасын зерттеу.бас және түрік ершігі рентген,колпоцитология Невропатолог Психоневропатолог Стационар тағайындамасын орындау Жылына 2-3 рет 13-14 жас Мерзімінен бұрын жыныстық даму ерлер типте сүйекжасын зерттеу, 17 КС экскреция,жыныс хроматин Невропатолог Генетик Стационар тағайындамасын орындау Жылына 2-3 рет 18 жас Жыныс даму кідірісі 3 ай базалды темп,колпоцитология, сүйекжасын зерттеу.бас және түрік ершігі рентген,жыныс хроматин,кариотип (кб) Невропатолог Генетик Терапевт Стационар тағайындамасын орындау Жылына 2 рет 18 жасқа дейін Жатыр қосалқылар қабыну ЖҚА,ЖЗА,Манту реакция, Қынап уретрадан бөліндіні алыпзерттеу және антибиотикке сезімталдық. Терапевт Фтизиатр Хирург Стационар тағайындамасын орындау Жылына 2-3 рет 18 жасқа дейін 35.Микотикалық вульвовагнит.Клиникасы,анықтауы.Емі. Микотикалық вульвовгиниттің қоздырғышы кандида туысына жататын ашытқы тәрізді саңырауқұлақтар,олардың 80-нен астам түрі бар.Кандида туысына жататын саңырауқұлақтар шартты патогенді микроағзалар болып саналады.Олар адамның терісімен шырышты қабығында болады және өздерін микозды қоздырушы не қалыпты микрофлора өкілі ретінде ұстайды.Қынап және вульва кандидозының дамуына,оның созылмалы ағымына,саңырауқұлаққа қарсы терапияға тұрақтылығына ықпал ететін қауіп-қатер факторлары-иммунодефициттік жағдай;ішек пен қынаптың дисбактериозы;кандидоздық трихоманиаз,хломадиоз,герпес вирустармын қозған инфекциялар үйлесуі;тиімсіз антибактериальдық терапия болып табылады.Клиникасы мен диагностикасы.Науқастар жыныстық жолдардан бөлінетін ірімшік тәрізді ақшыл бөліністерге,сыртқы жыныстық мүшелердің ашуына және қышуына шағымданады.Гинекологиялық тексеру кезінде қынап қабырғасымен вульва терісінде ақ,ірімшік тәрізді қабыршақ байқалады.Қынап бөліндісінің микроскопиясы кезінде спорамен псевдомицелидің көп көлемі анықталады.Емі.Қынап пен вульва кандидозын емдеу құрамында полиен тобының антибиотиктері бар препараттармен (нистатин,леворин,амфотерицин-В,пимафуцин),имидазол туындылары(клотримазол,кетоконазол,миконазол,бифанозол,изоконазол),триазол(флуканозол),батрафенмен жүргізеді.Қыздардың вульвовгинит кандидозы кезінде крем,жақпамай,вагинальдық таблетка түрінде клотримазолды пайдаланады.Пимафуцинді ерітінді не вагинальдық таблетка түрінде 6-10күн бойы күніне 1-2рет интравгинальды қолданады.Ем нәтижесіздігінде 2-4рет 50мг пимафуцин дәрісін ішумен толықтырады.Жасөспірім қыздарды емдеуде 1рет 150мг дозасында флуканозол препаратын қабылдаған ыңғайлы. 64. 65. (бирге) Гинекологиядағы шұғыл жағдайлар. Қыз балалардың жыныс мүшелерінің жарақаттары. Жыныс мүшелерінің жарақаттары кезінде асқынулардың жоғары жиілігіне әсер ететін, қыз балалардың жыныс мүшелерінің анатомо-физиологиялық ерекшеліктері. Қыз балалардың жыныс мүшелерінің жарақаттары. Анықтауы. Емі. Жарақат көбінесе 2 және 11 жас арасындағы қыз балаларда ұлғаятыны анықталды,үшкір,терең заттарға зақымдану арқылы жиі кездеседі,сирек зорлық жасау,ятрогенді,транспорттық жарақаттар болуы мүмкін. Ауырлығы зақымдалу сызаттанудан бастап іш қуысы мүшелері зақымдануына дейін барады.Қынап,уретра,қуық,зәр шығару мүшелерін,тік ішек,жиі сыртқы жыныс мүшелері зақымдалады.Жыныс еріндері,клитор,қынап қабырғалары,сыртқы гениталий гематомасы,сирек қыздық перде зақымдалуы болады. Артқы спайки жыртылысы тек тері арқылы шектелуі немесе аралық бұлшықет,тік ішек кілегей қабатын зақымдаумен жүреді.Кіші жыныс ерні зақымдану клитор аймағымен қоса зақымдалып зәр шығару каналына дейін зақымдалу мүмкін.Жарақат қосарланып та жүруі мүмкін:уретра,қуық,жамбас сүйектерін зақымдауымен. Қан кету,гематома. Зәр шығару мүшелері жарақаты ауыр зақымдалу түрі.Өздігінен зәр шығару қиындайды,ауырсыну,етеккір және репродуктивті қызметіне,психикалық күйіне кері әсерін тигізеді. Облитерации влагалища, приводя к формированию гематокольпоса и(или) гематометры, нередко требуют срочного оперативного вмешательства, а в случае присоединения инфекции и развития пиокольпоса - радикальной операции с утратой репродуктивной функции Диагностика негізгі комплекстік тексерістен кейнгі қорытынды арқылы жасалады.Анаинезі,сыртқы жыныс мүшелерін қарау,пальпация,перкуссия іш қуысына,вагиноскопия арқылы жүргізіледі.Зақымдалу орны терең болып анықтау мүмкін болмаған жағдайда наркоз арқылы анықталады. Қуық катетеризациясы арқылы қуықта ,зәр шығару жолында болуы мүмкін жарақатты анықтауға көмектеседі Ректальды абдоминальды қарау арқылы тік ішектің бүтіндігіне,жамбас астауы сүйектеріне,гематома бар жоқтығына көз жеткіземіз. Вагиноскопия қынап қабырғасы және қынап кіреберісі жағдайына баға беруге көмектеседі.Рентген зерттеуі сүйек сынғанына күмән болғанда. УЗИ урогенитальды зақымдалу жеңіл түрінде ғана анықтауға мүмкіндік береді.Нақты мәліметті бізге кіші жамбас мүшелерінің МРТ береді.Генитальды жабысқақты,уретра құрылысын тек қана вагино цистоуретроскопия арқылы анықтай аламыз. Бір уақытта жасалған бұл процедура урогенитальды зақымдалу барлық формаларын анықтауға мүмкіндік береді. Емі:Жараны өңдеу жүргіземізЕмдеу көлемі зақымдалу дәрежесі мен көлеміне байланысты.Беткей болса антисептиктермен өңдеу.Өрлемелі гематомада салқын басу,көлеміне қарай медоком немесе хирургиялықҮлкен көлемді гематоманы ашып ,сгустоктарды жойып,ішіне дренирование жасаймыз..Ушивания разрывов влагалища, промежности, прямой кишки, мочевого пузыря, наложение первичного шва уретры и пластику генитальных свищей в «остром» периоде после травмы нельзя считать оправданными ввиду их низкой эффективности. В «остром» периоде после массивных разрушений мочеполовых органов (в результате автотравмы или падения с высоты) размозжение тканей препятствует наложению первичного шва, поэтому операции на влагалище и уретре целесообразны после завершения формирования рубцов. После ятрогенной травмы в «остром» периоде возможно ушивание разрывов влагалища, уретры и мочевого пузыря, так как сшиваются ткани с нормальными репаративными возможностями, что обеспечивает хорошее заживление дефекта. Последствия урогенитальных повреждений можно устранить в один или несколько этапов. После реконструкции половых путей во влагалище вводят тампон с вазелиновым маслом и водным раствором хлоргексидина на 3-5-е сут, который меняют ежедневно в течение 3-4 дней, одновременно проводя санацию влагалища растворами антисептиков. С 6-7-го дня нужно обрабатывать линию швов фолликулиновой мазью, с 10-12-х сут выполнять профилактическое бужирование влагалища. После коррекции стриктур уретры и мочеполовых свищей в мочевой пузырь вводят уретральный катетер либо накладывают цистостому на срок от 3 до 16 сут (в зависимости от вида операции).Эффективность и прогноз. 6БИЛЕТ:   6.Әйел жыныс жүйесінің түзілуі Ер және қыз бала эмбрионында алғашқы жыныс клеткалары гистологиялық бір-біріне өте ұқсас болады және 7 аптаға дейін жынысты айыруға мүмкіндік болмайды. Бұл кезде екі жыныс өзегі де бірдей кездеседі: алғашқы бүйрек өзегі (Вольф өзегі) және пара-мезонефриттік өзек (Мюллер өзегі). Алғашқы гонада қабықтан, милы қабаттан тұрады. Жыныстың қалыптасуы негізінен ұрықтанған жұмыртқа клетканың хромосомды жиынтығына байланысты жүреді. Егер бұл жиынтықта У-хромосомдар болса бір-біріне таза үйлесімді беткі клеткалық антиген пайда болады, ол Н-антиген деп аталады. Осы пайда болған антиген аркылы, әлі жіктелмеген жыныс клеткасы, ер гонадасы қалыптасады. Гонададан милы қабықтың және аталық ұрық безінің пайда болып қалыптасуына У-хромосоманың белсенділігі ықпал етеді. Қабығы сола бастайды. Бұл құбылыстар құрсақ ішіндегі даму кезеңінің 6-7 аптарда жүреді. 8-ші аптадан бастап аталық ұрық безінде интерстициальды гландулоциттер, яғни Лейдич клеткалары, анықталып, біліне бастайды. Егер 6-7 аптаға дейін У-хромосомның ықпал етуі басталмаса, онда алғашқы гонада қабық арқылы тасымалданады да, аналық безге айналып кетеді. Ал, милы қабаты түзеліп, өз қалпына келеді. Яғни, еркектік жыныста қалыптасуы белсенді меңгеру арқылы жүрсе, қыз баланың жынысы өздігінен жүретін табиғи құбылыс арқылы қалыптасады екен. Еркек жынысының қалыптасуы келесі сатыларды пайда болып үлгерген аталық ұрық безі шығаратын гормондар арқылы жүреді. Аталық ұрық безі гормондардың екі тобын бөліп шығара бастайды. Бірінші топтың гормондары тестерон мен дигидростерон аталық ұрық бездегі гландулоциттардан шығады. Гландулоциттердің белсенділігін плацента шығаратын хорионды гонадотропиндер реттеп отырады және оған ұрықтың гипофизінің лютеиндеуші гормондардың қатысуы да мүмкін. Тестостерон аздаған концентрацияда жалпы ықпал етуі мүмкін немесе аталық ұрық безінің өзіне ғана өте жоғары деңгейде әсер етуі мүмкін. Жалпы әсері арқылы сыртқы жыныс мүшелері қалыптасып, алғашқы жыныс бұдыры жыныс мүшесіне айналады. Ұма және үрпі каналы пайда болады. Жергілікті әсе-рінен алғашқы бүйрек өзегінен шәуһет жолдары мен шәуһет көпіршіктері пайда болады. Екінші топқа жататын гормондар, яғни ұрықтың тестикулалары бөлетін гормондар, парамезонефрит өзегінің жетілуін баяулатып тастайды. Бұл гормондар бірыңғай бөлінбегенде парамезонефрит өзегі одан әрі дами береді, әсіресе аталық ұрық безінің кемістігі бар жағында, бір жақты өсуі мүмкін және осы жерде қыз баланың ішкі жыныс мүшелерінің элементтері, яғни жатыр мен жартылай қынап, қалыптаса бастайды. Тестотерон жетіспеушілігінің нәтижесінде, оның жалпы әсер етуі жүзеге аспайдыда, қыз балаға тән сыртқы жыныс мүшелері қалыптаса бастайды. Егер әйелдің хромосом жиынтығы болса, сыртқы және ішкі жыныс мүшелері аналық бездің әрекеттеріне және аналық бездің қаншалықты дисгенетикалық өзгеріп, зақымдалуына қарамастан қалыптаса береді. Жаңа туған қыз баланың аналық безі құрылысы жөнінен әйел адамның аналық безіне ұқсас болады, бірақ, кіші жамбас сағасынан біраз жоғары орналасады. Ал, 2-5 жас аралығында кіші жамбасқа түсіп, өзінің қалыпты орнына орналасады. 8-10 жастағы қыз баланың аналық безінің бөлген эстроген гормондарының әсерінен жыныс мүшелері өсе бастайды және екінші жыныстық белгілер пайда болады. Қыз балалардың жыныстық жетілуін 3 сатыға немесе кезеңге бөледі: нейтральды немесе асексуальды (6-7 жасқа дейін), пресексуальды немесе препубертатты (8 жастан алғашқы етеккірі келгенге дейін), пубертатты (алғашқы етеккірі келген кезден бастап, жыныстық жетілуі толық аяқталғанына дейін). Нейтральды кезеңде жыныс гормондары баланың өсіп-жетілуіне әсер етпейді. Пубертатты кезеңде организмде айтарлықтай жыныстың жіктелуі жүреді. Ішкі секрециялық бездер бөлу әрекеттерін бастайды. Пубертатты кезеңде жыныстық жетілу күшейіп, кейін аяқталады. Аталық ұрық бездері қос безді мүше, ол бөліктерден тұрады. Бөліктер ирек және тіке шәуһет түтікшелерінен тұрады. Ер адамның аталық безінің салмағы орташа 25 г, ұзындыгы 3-5 см, ені 2-3 см-ге тең. Ал, жаңа туған ер балада ұзындығы да, ені де 8 мм-ге тең болады. Оң аталық ұрық безі әдетте сол безден үлкендеу болады. ҚЫЗ БАЛАЛАР ҮШІН 9-10 жастан бастап жамбас сүйектерінің өсуі, бөксенің дөңгелектенуі (өсуі), сүт безінің емізік маңы дөңгелекшелерінің аздап көтерілуі байқалады. 10-11 жастан бастап сүт безі күмбез тәріздес көтеріле бастайды, қасағада шаштар пайда болады. 11-12 жастан бастап сыртқы гениталия (жыныс мүшелері) үлкейіп, қынаптың эпителийі өзгереді. 12-13 жаста сүт безінің безді тканьдері мен емзік маңайының тканьдері өсіп, емізік маңайы пигменттенеді, алғашқы етеккір келеді. 13-14 жаста қолтыққа шаштар шығып, етеккірі әлі тұрақтамайды (ретсіз келеді). 14-15жаста бөксе мен жамбас пішіні езгереді. 15-16 жаста безеулер шығып, етеккір ретті келе бастайды. 16-17 жаста тұлғаның өсуі тоқтайды. 36.Трихомонадты кольпит. Этиопатогенезі. Клиникасы, анықтауы. Емі. Трихомонадалы кольпит жыныстық қатынасқа түсетін жасөспірім қыздарда жиі кездеседі.Және жас қыздарда тұрмыстық жолмен науқас адам қолданған(губка,сүлгі,түнгі горшок,төсек),сонымен қатар интранатальды ұрықтың босану жолдары арқылы өткенде жұғады.Этиологиясы:трихоманиаз қоздырғышы болып қынаптық трихомонада 3тен 5ке дейін бұраулары бар және ундулирленген мембрананасы арқылы қозғала алатын сопақша формалы қарапайым микроорганизм.Эндоосмос және фагоцитоз арқылы қоректенеді.Трихомонада сыртқы ортаға тұрақты емес,40°С-тан жоғары қыздырса,кептіру,дизинфекциялық ерітінділер қолданса тез жойылады.Клиникасы:Қыз балаларда трихомонадалы вульвовгиниттің клиникалық белгілері ересектердегі сияқты болады.(қышу,сыртқы жыныс мүшелерінің ашуы,кейде жиі зәр шығарғысы келу,іріңді көбікті бөліністер.)Трихомониаздың инкубациялық кезеңі 3-5күннен 30күнге дейін созылады.Бөліндінің көбікті болуы қынапта газ бөлуші бактериялардың болуымен түсіндіріледі.Торпидті дәне созылмалы түрінде шағымдары айқын емес немесе мүлдем болмайды.Диагностикасы.Гинекологиялық тексеру гиперемияны,қынаптың сілемейлі қабатының және жатыр мойнағының қынаптық бөлігінің ісінуін,қынап қабырғаларындағы іріңді көбіктенген бөлінділерді анықтайды.Кольпоскопияда нүктеленіп қан құйылулар,жатыр мойны эрозиясы анықталады.Жітілеу түрінде қабынудың белгілері әлсіз байқалады,созылмалы түрінде болмайды.Қоздырғыш қынап жұғындысын микроскопиялық тексеруде анықталады.Емі. Трихоманиаздың жіті,жітілеу түрлерін емдеуде арнайы трихоманадаға қарсы препараттар-орнидазол,тинидазол, тағайындалады.Трихоманиазды емдеу кезінде қыздар 10 күн бойы метронидазол 1-5 жас аралығында 80мг-нан күніне 2-3рет, 6-10жасында 125мг-нан күніне 2-3рет,11-14жас аралығында-250мг-нан күніне 2-3рет. Орнидазол 500мг-нан күніне 2рет 5күн бойы.Ем нәтижесіз болса препар.ауыстыру не мөлшерін екі еселеу. 66.Гинекологоиядағы шұғыл жағдайлар.Аналық без апоплексиясы.Этиопатогенезі.Жіктелісі.Анықтау.Емі. Аналық без апоплексиясы бұл аналық безге кенеттен фолликул тамырларының,фолликулярлы киста,аналық без стромасының сары дененің жарылунан қан құйылу .Апоплексия өз кезегінде аналық без тінінің бұзылууымен,құрсақ қуысына қан құйылуме нжүреді. Этиологиясы: 90-94 жағдайда овуляторлы аурсыну немесе менструальды циклдың 2 фазасында пайда болады.Бұл осы кезде қантамырлар өткізгіштігінің жоғарылау және овуляция кезінде қанға толуының күшеюімен байланысты.Оң жақ аналық безі апоплексиясы сол жақа қарағанда 2-4 есе жиі кездеседі.Себебі оң жақ аналық безіне қан көп мөлшеоде аортаның өзінен,сол жаққа бүйрек артерияларынан келеді. Гормональды статустың өзгеруі де аналық без апоплексиясына себеп болады.Гипофиздің гонодатропты гормондары арақатынасының өзгеруі де аналық безінде ретиниондық кисталар түзілуіне әкеледі және овариальды тін гиперемиясына әкеледі. Жіктелісі: Клиникалқ көрінісіне байланыст: -ауырсынған формасы -геморрагиялық -аралас Құрсақ қуысына қан құйылуына байланысты: -жеңіл-100-150 -орташа-150-500 Ауыр-500++++ Клиникасы: -іштің төменгі бөлігіндегі кенеттен ауырсыну Ауырсынатын және геморрагиялық формасының клиникалық көріністері ұқсас болады.Аналық без апоплексиясынң аурсынатын формасы кезінде құрсақтың төқменгі бөлігінде ұстамалы аурсыну мен жүрек айнуу,лоқсумен көрінеді.Құрсақ қусына қан кету белгілері болмайды.Қарау кезінде тері жабындары және шырышты қабаты қалыпты болады.Пальпация кезінде мықын аумағында,зақымдалған аналық безі жағында ауырсыну болады.перитонеальды белгілер теріс,перкуссияда құрсақ қусында бос сұйықтық болмайды. Гинекологиялықұ қарау кезінде жатыр қалыпты формада,агалық безі үлкейген және аурады.кіші жамбас астау ағзалары УДЗ кезінде аналық без жыртылун анқтайды.Аналық без апоплексиясынң геморрагиялық түрінің орташа және аур түрінде негізгі көрініс қан кету түрінде болады.Ауру жедел басталады,ауырсыну іштің төменгі бөлігінде басталып,тік ішек аумағына,аяққа,сегізкөзге беріледі.Көп мөлшерде қан кеткенде тері бозарады,тахикардия,перитонеальды белгілер оң болады. Емі:ауырсыну формасында және қан кету болса,науқасқа тыныштық беріп,ішіне мұз басу,гемостатикалық әсері бар препараттар береді. Лапарскопияға көрсеткіш: -құрсақ қусында 150 мл көп қан болса -1-3 күн бойы консервативти ем нәтижесіз болса,құрсақ қусына тоқтамайтын қан кету болса -диф диагносттика үшін Лапаротомияға көрсеткіш: -геморрагиялық шок -жабысқақ процесс 7БИЛЕТ: 7 сұрақ. Қыздардың жыныстық дамуы бірнеше кезеңнен тұрады: құрсақ ішілік, жаңа туылған кезеңі (өмірге келген алашқы 28 күн), сәбилік (1 жасқа дейін), ≪нейтральды≫ (1 жастан 8 жасқа дейін), препубертаттық (8 жастан бірінші етеккірге дейін), пубертаттық (бірінші етеккірден 15 жасқа дейін) және жасөспірімдік кезең (16–18 жас). әрбір кезеңнің өзінің анатомия-физиологиялық ерекшеліктері болады. Құрсақ ішілік кезең.Эмбриондық кезеңдегі репродуктивті жүйенің негізгі түйіндері қарқынды дамиды және қызметін бастайды. Гипоталамус-гипофиз жүйесі дамудың өте ерте сатысында қалыптасады. Гипоталамустың супраоптикалық және паравентрикулалық ядролары эмбрионда гестацияның 8-ші аптасында пайда болады. Жатыр ішілік дамудың 16-шы аптасында бұл ядролардың ересек әйелге тән топографиясы болады: нейросекрет өнімінің белгілері әйгіленеді. Гипоталамус ядроларының дамуы негізінен жатыр ішілік дамудың 28-ші аптасында аяқталады, ал гипофиз анатомиялық құрылым ретінде 5-аптада бөлінеді. ФСГ және ЛГ эмбриондық өмірдің 9-шы аптасында ұрықтың қанында және кішкене көлемде амнион сұйықтығында анықталады. Ұрық гипофизінің алдыңғы бөлігінен пролактиннің секрециясы кешірек, гестацияның19-аптасында басталады. АКТГ секрециясы гонадотропиндердің (ФСГ және ЛГ) түзілуімен бір уақытта,яғни 8–9 аптадан бастап байқалады. Гонадотропиндер ілкі фолликулдардың құрылуы мен фолликулдың текажасушасындағы стероидтардың синтезінде белгілі бір рөл атқарады. Жүктіліктің ІІ триместрінде гонадотропиндердің деңгейі төмендейді. Бұл гипофиз аденоциттерінің плаценталық эстрогендерге сезімталдығына негізделген, олар ІІІ триместрде барынша көбейеді. Эмбриогенезде әйелдің жыныстық бездерінің дамуы ұрық жасушасы ұрықтанғаннан кейін түзілетін жыныстық хромосомалардың жинақталуына негізделген. 46,ХХ кариотипі анабездің дамуын, ал 46,ХO ата бездің дамуын анықтайды. Еркек және әйел гонадалары мезенхимадан және примордиаль терминаль жасушалардан, целомиялық эпителийден дамиды. Алғашқы жынысты даму, яғни гонадтардың дамуы гестацияның 6-7-ші аптасында басталады. Бүйректің, бүйрек үсті безінің және жыныстық бездердің дамуы өзара тығыз байланысты, олардың шығу тегі бір және бір қарапайым мезодерманың аймағындағы туынды болып табылады. Әйел жыныстыда ұрықтың жіпше аймағында жыныстық жасушалар ме зенхима стромасында орналасқан, олардан ана бездің қыртысты және милық аймақтары дамиды. Милық заттекте тамырлар дамиды. Ана безге ілкі гонадтардың трансформациясы гестацияның 17–20-шы-аптасында, грануляциялық жасушалармен қапталған (ата бездегі Сертоли жасушасының аналогі), примордиаль терминаль жасушалар ооцит түзгенде жүреді. Олардың максималды саны (6,2–6,7 млн) эмбриондық дамудың 20-аптасынан кейін анықталады, сосын олар төмендей бастайды және туылу кезеңінде 2 млн шамасында болады. Еркектердікі секілді, әйелдердің сыртқы жыныстық ағзалары жалпы жыныстық дөңестен эмбриондық өмірдің 4–7-аптасына дейін дамиды. Әйелдерде жыныстық төмпешік деліткіге айналады, ал жыныстық қатпарлар сарпайдың кіші жапсарына айналады. Сарпайдың үлкен жапсары жыныстық біліктен дамиды. Үлкен вестибулалық бездер несептік-жыныстық синустық туындылары саналады. Мюллер түтіктері репродуктивті ағзаларды қалыптастырады: жатыр түтігі, жатыр және қынаптың жоғарғы үштен бір бөлігі. Қынаптың жоғары 2/3 бөлігі урогениталийлік синустың туындысы болып табылады. Бұл процесс 5–6 аптадан басталып, 18-аптада аяқталады. Жатыр ішілік өмір кезеңінде репродуктивті жүйенің негізгі деңгейінің морфологиялық дамуы ғана емес, сонымен қоса оның гормондық қызметінің қалыптасуы жүреді. Әйел жынысты ұрықтың репродуктивті жүйесінің функциялық активтілігін плаценталық эстрогендердің жоғары деңгейіне жауап ретінде, гестациялық кезеңнің соңында ұрықтың қанында ФСГ және ЛГ құрамының төмендеуімен көрінетін, кері байланыс механизмінің элементі дәлелдейді. Ана без антенатальдық кезеңде стероидогенезге қабілетті, бірақ ата безге қарағанда төмен деңгейде. Ана без гормондары антенатальдық кезеңнің дамуында репродуктивті жүйенің жыныстық нақтылануына шешуші әсер етпейді. 37) Вирусты вульвовагинит. Клиникасы, анықтауы. Емі. Қыз балаларда вирусты вулвовагинит сирек кездеседі. Вирустар (герпес, грипп, парагрипп, урогенитальды вирус, аденовирус, цитомегаловирус, папилломавирус) вульваны және қынапты оқшаулап зақымдайды. Зақымдалу ауру адамнан трансплацентарлы инфицирленуі жәнебосану кезінде инфицирленеді. Клиника:қыз балаларда вульвовагинит жедел, кейде созылмалы ағымда дамиды. Жедел түрінде жыныс жолдарынан іріңді бөліністер, зәр шығару кезіндегі ашу, ,қышу, кейде қынапта, іштің төменгі жағында бел-сегізкөз аймағына берілетін ауырсыну, іш қату болуы мүмкін. Созылмалы сатысына өткенде гиперемия және эксудация азаяды, ауырсыну абасылады. Жыныс жолдарынан іріңді бөліністерге және қышынуға шағымданады. Диагностика: анамнез, шағымдары. Қарағанда вульваның гиперемиясы, кейде санға жайылады. Аурудың ұзақ созылмалы ағымында гиперемия пигментацияға айналады. Қынап кіреберісінің кілегей қабаты базданып, ұсақ жаралар пайда болуы мүмкін. Вагиноскопиямен қынап және жатыр мойнының зақымдалу дәрежесін және бөгде денені анықтайды. Қынап және жатыр мойны қабырғаларында ұсақ нүктелі құйылулар, эрозиялар болады. Микроскопиялық жұғындыда лейкоциттерк/а, гонокки, трихаманды, саңырауқұлақтар. Нативті жұғынды мен Романовскии – Гимзе бойынша боялған жұғындының микроскопиясы, жұғындыдағы лейкоциттердің көп мөлшерде болуын, сонымен қатар гонококктарды, трихомонадаларды, саңырауқұлақтарды анықтайды. Арнамалы қоздырғыштарды ПЦР арқылы анықтайды. Емі:Біріншіден гигиена талаптарын дұрыс орындау қажет. Балаға тәтті тағамдарды беруді азайту, тағамдарға көкөністерді көбірек қосу. Ем амбулаторлы жағдайда жүргізіледі. Жергілікті ем: шөптер тұнбасымен жыныс мүшелерін өңдеу (ромашка, календула, шалфей, мята, крапива, зверобой); қынапты антисептикалық ерітінділермен жуып-шаю (3% сутек тотығы ерітіндісі, 0,5% диоксидин ерітіндісі, фурацилин 1:5000, этакридин лактат 1:5000, 3% лизоцим ерітіндісі);вульваны ультрофиолетпен өңдеу. 67.Сыртқы жыныс мүшелерінің ісіктері.Клиникасы.Анықтауы.Емі.Вульва мен қынап сігі салымтырмалы түрде сирек кездеседі. Этиологиясы.эндокринді зат алмасу бұзылыстары.Вирусты гипотезі. Қынап ісігі классификациясы:сатысымен ,өсу формасымен,гистологиялық формасымен. Клиникасы:ісік,жаралы аурулар,іріңді немесе қанды бөліністер,қынаптың аурууы,тітіркенуі немесе қышуы. Диагностикасы:айнамен ұарау,вульвоскопия,жағындыны цитологиялық зерттеу,биопсия,радиоизотоптық әдс,шап аймағындағы түйіндерге пункция жасау,цистоскопия,ректоскопия. Емі:0 сатысы-қарапайым вульвоэктомия. 1 сатысы-радикальды вульвоэктомия шап мықындық лимфаденэктомия. 2 сатысы-+сәулелі терапия 3 сатысы-+паллиативті ЛТ,химиотерапия. Қынап ісігі. Біріншілік және екіншілік болады.Біріншілік қынап сирек кнздеседі,Себебі:созылмалы тітіркену,пессариямен ауырған кезде,қынап пен жатырдың түсіп кетуі. 8БИЛЕТ: 8 сұрақ. Жаңа туылған және нәрестелік кезең.Жаңа туылған қыздың жыныстық ағзалары жатыр ішілік өмір кезінде алынған, негізінен аналық жыныстық гормондардың әсерінде болады. Эстрогендер әсерінің клиникалық белгілері туылғаннан кейін 10–20 күннен кейін айқын көрінеді. Жаңа туылғандардың гормондық қайта құрылуының механизмі басқаша болуы мүмкін: антенатальдық дамудың соңында аналық гормондардың жоғары деңгейі фетальдық гипофиз гонадотропиндерінің бөлінуін тежейді; туылғаннан кейін, нәресте организмінде аналық эстрогендердің деңгейі төмендейді, оның анабезінің гормондық функциясының қысқа мерзімді күшеюіне әкелетін ФСГ және ЛГ стимуляциясы жүреді. Нәресте гиперэстрогениясы сүт бездерінің дөрекіленуіне және емізіктерден уыздың бөлінуіне әкелетін пролактиннің қысқа мерзімді бөлінуін стимуляциялаумен байланысты. Ережеге сәйкес, өмірінің 10-шы күні эстрогенді әсердің барлық белгілері жоғалады. Қынаптың сілемейлі қабаты жіңішкереді, эпителий қабаттарының саны 2–4-ке азаяды, жасушалар негізінен базалді және парабазалді болады, цервикалдық сілемей секрециясы тоқтайды, емшек тығыздалады. Сарпай кішкене ісінген, деліткі үлкейген. қыздық перде мен ондағы тесік әр түрлі формада болуы мүмкін (сақина тәрізді, жарты ай тәрізді; бір, екі немесе бірнеше тесік). Іншекке кірер жерді тұтқыр сілемей жабуы мүмкін. Іншек тігінен орналасқан, оның сілемейлі қабаты 3–4 қабат жалпақ эпителийден тұрады, сүт қышқылды ашу таяқшасы бар, құрамның реакциясы қышқыл, жалпақ эпителий аралық жасушалардан құралған. Жыныстық гормондардың деңгейі туылғаннан кейін алғашқы 10 күнде айқын төмендейді, нәтижесінде іншектің көп қабатты жалпақ эпителийі саны азаяды, қышқылды реакция нейтральдыға ауысады, сүт қышқылды ашу таяқшалары жоғалады. Нәресте жатыры ішперде қуысында, кіші жамбасқа кіре берісте орналасады. Жатырдың ұзындығы 3 см шамасында, массасы 4 г шамасында, жатыр денесі мен мойнағы ұзындығының арақатынасы 3:1, олардың арасындағы бұрыш анық емес. Эндометрийде пролиферациялық және секреторлық өзгерістер анықталады. Миометрий жақсы дамыған. Жатыр мойнының ішкі аңқасы қалыптаспаған. Сыртқы аңқа нүктеліктен (ұрықта) саңылау тәріздіге (жаңа туылған балада) ауысады. Сыртқы аңқа аумағында псевдоэрозия жиі болады. Цервикальдық канал қынапқа түсуі мүмкін қою сілемеймен толтырылған. Туылған сәтте қыздың жатыр түтігі әжептеуір ұзын (орташа 35 мм), барлық уақытта өткізгіштігі сақталған қысқа жалпақ байламдарға қатысты бүгілген болады. Жаңа туылған баланың ана безі іш перде қуысында орналасады. Олар цилиндр және призма тәрізді керілген формалы, ұзындығы 1,5–2 см, ені 0,5 см және қалыңдығы 0,1–0,35 см. Беткейі тегіс, примордиаль фолликулдар саны 500–700 мыңға жетеді, атрезиялық фолликулдардың саны да көп. Жаңа туылған кезеңдегі эстрогендер синтезінің мүмкіндігін көрсететін пісіп-жетілген фолликулдар бар.   38. Қыз балалардағы соз. Этиопатогенезі. Жіктелісі. Қыз балалардағы клиникалық ағымының ерекшеліктері, анықтауы. Соз венерологиялық ауру болып табылады және қыз балаларда оның ағымының ерекшеліктері бар. Создық вульвовагинит 3-7 жаста, гениталийдің биологиялық қорғанысы төмендегенде пайда болады. Жоғары жаста созбен ауру төмендейді. Қыз балаларда создың клиникалық ағымы кейде торпидті рецидивтеуші, тіпті симптомсыз ағыммен де сипатталады. Алайда аурудың жедел басталуы кезінде көпошақты зақымдалу тән: қынап зақымдалады 100%, зәр шығару каналы 60%, тік ішек 0,5%. 1-3 күндік инкубациондық кезеңнен кейін айқын іріңді бөлініс, сыртқы жыныс мүшелерінің,аралықтың,бөксенің ішкі жоғарғы терісінде жайылмалы гиперемиясы. Бөліністер іріңді, қою, жасылдау түспен. Біріншілік создық эндоцервицит нейтральды кезеңде сирек кездеседі. 8-10 жас және жоғары қыз балаларда создың созылмалы ағымындағы эндоцервициттің екіншілік дамуы жиі. Оның ағымы баяу, торпидті. Қыз балаларда өрлемелі соз да сирек бақыланады. Жұғынды да, Грам бойынша боялған, создық вульвовагинит кезінде гонококктар анықталады. Сонымен қатар, жұғынды да флораның болмауы және эритроциттердің көп болуы гонкоккты этиологиялы вульвовагинитке күдік туғызады. Мұндай жағдайда қыздарға провокация жүргізеді. 68.Балалар гинекологиясындағы шұғыл жағдайлар.Жасөспірім қыздардың аналық без ісігінің аяқшасының бұратылуы.Этиопатогенезі.Клинаикасы.Анықтауы.Емі. Аналық бездердегі ісікпен ісік тәріздітүзілістерінің асқынулары арасында ең жиі аналық бездегі ісік аяқшасының бұралуыы кездеседі және де бұл патологияның жиілігі 20-25 пайыз.Бұралу үрдісіне кез келген ісік аяқшасы,жатыр түтікшесі,тұрақты аналық без,тіпті тұтас жатырдың өзі немесе оның қосалқылары ұшырауы мүмкін.Қозғалғыштығы жоғары жетілген тератомалар,сондай-ақпараовариалдық кисталар,аналық бездегі тығыз фибромалар да жиі бұралуға ұшырайды. Этиопатогенезі:тұлғаның айналу қимылыны кенет тоқтауы,физикалық жұмыс,құрсақішілік қысымның кенет өзгеруі.Мұндай жағдайларда аяқша айналасындағы ісіктің айналуы инерция бойынша жалғасады,бұл бұралуға әкеледі.Аяқша бұралуына ісіктің ассиметриялы формасы,оның біркелкі емес тығыздығы,көлемі ықпал етеді.Төменде келтірілген себептер балаларда жатыр қосалқыларының немесе аналық без кисталарының бұралуына әкелуі мүмкін.Ересектерге қарағанда ұзын байланыс аппараты,балаларда аналық бездерінің орналасу ерекшеліктері неғұрлым бала кіші болған сайын,соғұрлым оның аналық бездері құрсақ ішінде жоғары орналасады,дененің кенеттен қозғалу,дененің жағдайын ауыстыруы,физикалық жұмыстар,іштің қату,тым көп тамақтану. Бұралу барысында аналық безді қоректендіретін жатыр және аналық без артерияларының тармақтарымен бірге көк тамырларда бұралады.Ісікте қанайналым бұзылады,артынша некроз және асептикалық қабыну туындайды,ол кіші жамбастағы ішпердеге таралады. Бұралу толық немесе толық емес болуы мүмкін.Толық емес бұралу кезінде ең бастысы көктамырлық айналымның бұзылуы жағдайында,салыстырмалы түрде артериялық қан айналым сақталады.Толық бұралумен салыстырғанда бқл жағдайда барлық белгілер аса айқын байқалмайды,және де емдеусіз өздігінен жазылуы мүмкін.Ісіктегі екіншілік өзгерістер әдетте науқастарда операция кезінде анықталады. Клиникасы.Ісіктегі қан айналымның бұзылысына байланысты білінеді.Аяқшаның бұралуы жылдам жүрген кезде жедел ауырсыну,ауру кенеттен басталады,ауырсыну іштің төменгі зақымдалған жағында пайда болады,сонымен қатар ішек парезінің белгілері болады-жүрек айну,құсу,нәжісі тоқтап жел шықпайды.Бұралу баяу жүрген кезде ауру белгілері айқын байқалмайды,олар біресе күшейіп,біресе жоқ болып кетеді.Ауру белгілерінің жоқ болып кетуі көбінесе науқастың жағдайының жақсаруы ретінде қабылданады.Оның салдарынан патология кеш анықталып,репродуктивтік мүшеден айырылу қаупі пайда болады. Диагностика шағымдарға,анамнез мәліметтеріне,ауру симптомдарына,объективті зерттеу мәліметтеріне негізделген.Терінің сыртқы қабаты боз болып,суық тер шығады,дене қызуы көтеріледі,тахикардия болады.Тілі құрғақ,іші кепкен,жатыр қосалқыларының тұсында ауырсыну сезіледі,құрсақтың алдыңғы қабырғасының бұлшық еттері тартылып тұрады,Щеткин Блюмберг симптомы оң нәтиже береді,лейкоцитоз,ЭТЖ жоғарылайды. Ректоабдоминальды зерттеу кезінде жатыр қосалқыларының аймағында көлемді түзіліс анықталады,оның консистенциясы тығз-эластикалық,қимылы шектеулі,қозғалтуға талпынғанда немесе қолмен басып қарағанда қатты ауырсынады.Бұл зерттеуд қыздарда жүргізу алдығы құрсақ қабырғасындағы бұлшық еттердің тырысуы салдарынан болатын қатты ауырсынуға байланысты қиындық тудырады,сондықтан оны наркоз беру арқылы орндайды. Эхографиялық көрініс арнайы зерттеу әдісі емес,себебі ол бұралуу дәрежесіне байланысы жоқ.Эхограммада аналық бездегі ісікке немесе кистаға тән белгілері бар көлемді түзілістер анықталады,немесе ішкі құрылымы айқын өзгерген үлкейген аналық без көрінеді. Қыздар мен жасөспірімдерде аналық бездегі ісік аяқшасының бұралуын ең алдымен жедел аппендициттен,бүцйрек шаншуынан ажырата білу керек. Емі.Оперативтік емдеу(лапароскопиялық немесе лапаротомиялық).Операция жасауды созу ісіктің некрозға ұшырауына және екіншілік инфекцияның қосылуына,нәтижесінде перитониттің дамуна әкеледі 9БИЛЕТ: 9 сұрақ. Нейтралды кезең.Кейбір авторлар нейтралды кезеңді гормондық тыныштық немесе асексуалдық кезең ретінде қарастырады. Гипоталамуста аз мөлшерде ГнРГ қалыптасады; гипофиз ЛГ және ФСГ бөледі. Нейтралды кезеңде жыныстық гормондар аз болады. Гормондық активтіліктің төмендігіне қарамастан, ана бездің қыртысты қабатында жетіліп келе жатқан және атрезиялық фолликулдарын анықтауға болады. Бұл кезеңде салдарлық жыныстық белгілер анық емес, қолтық ойығы және қасаға түктенбеген, сүт бездері жетілмеген. Жыныстық гормондардың аз болуы жыныстық ағзалардың анатомия-физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты: жыныс саңылауы жабылған, сарпайдың кіші жапсары мен деліткі сарпайдың үлкен жапсарымен жабылған, бұт аралық және сарпай тереңірек орналасқан, артқы жабыспалар айқын, қайық тәрізді шұңқыр терең. Сарпайдың сілемейлі қабаты жіңішке, тегіс, бозғылт-қызғылт түсті. Үлкен вестибулалық бездер жұмыс істемейді. Қыздық перде жіңішке жарты ай тәрізді немесе сақина тәрізді перде түрінде болады. Қынап вертикалды бағытын өзгертеді және жамбас өсінің бұрышында орналасады. Қынаптың қабырғалары жіңішке, қатпары әлсіз байқалады, күмбезі болмайды. Қынаптың сілемейлі қабаты 2–4 қабат жалпақ эпителийді құрайды; сүртіндіде негізінен парабазалдық жасушалар анықталады. Іншек ішіндегісі мардымсыз, нейтралды немесе аз сілтілі реакциясы бар, лейкоциттер (көру аймағында 10–15 дейін) және аралас флора (кокты және таяқшалы) анықталады. Өмірінің алғашқы 3 жылында жатыр кішкене кішірейеді, сосын жаймен үлкейе бастайды. Өмірінің бірінші жылының соңында жатырдың ұзындығы 2,5 см, салмағы — 2,3 г құрайды. 4 жасында жатырдың салмағы 2,8 г дейін өседі, 6 жасында нәресте жатырының массасына жетеді. Жатыр денесі мен мойнының арақатынасы да өзгереді: бірінші жылдың соңында ол 2:1 құрайды, 4 жылда 1,7:1, 8 жасында 1,4:1 құрайды. 3–4 жасында жатыр кіші жамбасқа түседі, бұл кезде қынаптың алдыңғы қабырғасы қуыққа жақындайды, ал арты тік ішекке жақындайды. ≪Нейтральдық кезеңде≫ жатыр түтігі онша өзгермейді, Ұзарған және қатпарланған күйде қалады. Ана без өлшемі 5–6 жасқа дейін онша өзгермейді, олардың массасы 0,53-тен 1,01 г дейін көбейеді және 8 жасында 1,5 г шамасын құрайды. Гестацияның 6 айына қарамастан ооциттердің саны төмендейді, ана бездер фолликулдардың өсуімен байланысты үлкейеді. Олардың жетілуі ретсіз, олардың ешқайсысы пісіп — жетілген фолликулдар сатысына жетпейді. Фолликулдардың қарқынды атрезиясы орын алып және олардағы ооциттер өледі. 8 жаста қыздардың өмірінде репродуктивті жүйенің барлық 5 деңгейі қалыптасады; репродукциялық жүйенің функциялық активтілігі кері теріс байланыс механизмімен ана жүреді; эстрадиол аз бөлінеді, антральдіге дейін фолликулдардың пісіп жетілуі сирек болады; медиобазальдық гипоталамустың ядроларында рилизинг-гормон түзіледі, бірақ эпизодты түрде бөлінеді.   39. Қыз балалардағы соз. Қыз балаларды создан емдеудің принциптері. Қыз балалардағы провокация әдістері. Соз (лат. Gonorrhoea) — ең зиянды жұқпалы жыныс ауруларының бірі, жіңішке деп те атайды. СОЗ, гонорея (gonorrhoea) — жыныстық қатынас арқылы жұғатын жұқпалы ауру. Создың қоздырғышы — Neіsserіe тобына жататын гонококк. Ересек адамдарға ауру жыныстық қатынас кезінде, ал балаларға дерт ата-анасынан (мыс., босану кезінде) жұғады. Кейде дерт науқас адаммен бір төсекте жатса, оның сүлгісін, ыдыс-аяғын пайдаланса да жұғуы мүмкін. Аурудың қоздырғышы тек жыныс мүшесінің шырышты қабығын ғана қабындырып қоймайды, сондай-ақ көздің (қ. Бленнорея), ауыздың, тік ішектің (проктит ауруы) шырышты қабығын зақымдайды. Аурудың жасырын кезеңі бір күннен 2 — 3 аптаға дейін созылуы мүмкін. Ауру еркектерде үрпіден, әйелдерде жатыр мойнынан басталады. Созға шалдыққанда, гонококк алдымен жатыр мойнының шырышты қабығын қабындырады. ауру белгісі бірден білінбейді, сондықтан дерт асқынып кетеді. Бұл кезде жатыр мойны іріңге толып, науқас белі және іші төмен тартып, қатты ауырады. Ауру әбден асқынғанда, кіші дәретке отыру қиындап, несепке қан араласады. Созбен ауырғанда дұрыс ем қабылдап, толық жазылып кетпесе, еркек те, әйел де бедеулікке шалдығады. Сондай-ақ дұрыс емделмеген Соз ауруы жеке органдарды (мыс., жүрек, буын, т.б.) да зақымдауы мүмкін. Емі: антибиотиктер, сульфаниламидтер беру; иммунотерапия, физиотерапия тағайындалады. Ауру қайталанбау үшін жеке бастың гигиенасын сақтап, диета ұстау қажет; науқас адам арнайы ауруханада емделіп, дәрігердің бақылауында болады. Соз ауруы пенициллинмен жылдам емделеді. соз ауруы жатырдың мойнын, несеп жолын зақымдайды, жатыр мойны қызарып, іседі. Одан көп ірің су ағады, кіші дәрет кезінде несеп жолы ашиды, бұл ірің нәжіс жолын қабындыруы да мүмкін. Соз ауруы әйелдерде көбінесе созылмалы түрде кездеседі. Сондықтан, олар өздерін сау санап, Соз ауруы әйелді ана болу қабылетінен айырып, бедеулікке ұшыратуы ықтимал. Тән тазалығына немқұрайды қарайтын үйлерде созбен ауырған әйел күнделікті тұрмыста қолданылатын заттар арқылы ауруды балаларына жұқтыруы да мүмкін. Бұл жағдайда қыздың жыныс мүшесіның сырт жағы қызарып іседі, одан ірің ағады, ұйқысы бұзылып, асқа тәбеті төмендейді, ауру жазылмай, созылып кетеді. Науқас жазылған күннің өзінде ағза кеселге қарсы қабілет әзірлей алмайды, сондықтан, бұл аурумен адам қайтадан сырқаттануы да мүмкін. Соз тұқым қуаламайды, алайда, босанатын әйел соз ауруы болса, оны өз баласына жұқтыруы мүмкін. Кейбіреулер ауруын білмей, енді біреулер біле тұра напсықұмарлыққа салынып, артынан опық жеп, орны толмас өкінішке қалады. Сондықтан, сәл күдік пайда бола қалғанның өзінде дереу шипагерге көрінген абзал. Диагностика: лаборатриялық зерттеу нәтижесінде гонококк табылған жағдайда гонорея диагнозы өойылады. Бөліністерден инфекция табылмаса, химиялық провокация жүргізеді- қынап іші мен уретраға 1% ляписа ерітіндісін немесе 1%глицеринде Люголь ерітіндісін, 3-4 см тік ішектің төменгі тесігіне Люголь ерітіндісін жағады. Егер қыз баланың жасы 3 тен үлкен болса, бұлшық ет ішіне гоновакцины 150-200 миллионов микробных тел бір уақытта жасайды. 2 күннен соң гонококкқа посев алынады. Емі: балалрда ем үлкен жастағы әйелдер сияқты жүргізіледі. Стационарда емделу тиіс. Төсектік режим. Антибиотиктермен ем бастамас бұрын, иммунотерапия жүргізіледі. Алғашқы тамыр ішілік гонококкты инъекция вакцинасы жастық ерекшелікке байланысты 50 ден 200 миллион микробтық дене. Кейінгі доза 2-3 күнде енгізіледі, организмнің реакциясына қарайды. Жедел соз кезінде инъекций бензилпенициллина в изотоническом растворе хлорида натрия от 2000000 до 3000000 единиц – через 3-4 часа по 50000-100000 единиц баланың жасына байланысты. Экмоновоциллинмен емдеу курсы 2400000-3600000 единиц по 600000 единиц через 10-12 часов; мономицином в 0,5%-м растворе новокаина – 2000000-3000000 единиц по 500000 единиц через 12 часов. Левомицетинмен ем курсы 5-6 грамм.3- жасқа дейін ішке 0,01-0,015 грамма на 1 кг веса ребенка 3-4 раза в сутки, от 3-х до 8-ми лет – по 0,2 грамма, после 8-ми лет – по 0,3-0,5 грамма на один прием. 69. Жасөспірім-қыздардың аналық без ісіктерінің ерекшеліктері. Аналық без ісіктері жасөспірімдер кезде жиі кездесетін патологияның бірі,1.5-4.8% құрайды гинекологиялық аурушаңдық бойынша.Бірінші орында аналық без ісіктерінен псевдоісіктер құрайды.Жасөспірімдерде көбіне жай кисталар анықталады.Фолликул қуысында сұйықтық жиналып,фолликулярлы киста түзіледі,сары дене қуысында лютеинді киста.Шынайы ісіктер ағзаның пролиферацияланған жасушалық элементтері негізінде өседі,асқынбаған ағымында,көлемі кішкентай болғанда балаларда симптомсыз өтеді,тек кездейсоқ УДЗ кезттеуі кезінде немесе профилактикалық қарау кезінде анықталуы мүмкін.Ісіктердің кездесу жиілігі жастық ерекшеліктергеде байланысты негізінен 12-15жас аралығында түзілістер 55,8% жиі кездесіп отырады қабылауда.Жана түзілістердің этиопатогенезі әрқырлы толық анықталмаған. Аналық безінің түзілістерінің диагностикасында қиыншылық тудыратын жағдайлар жасөспірімдерде: Аурудың патогномикалық симптомдарының жоқтығы,жасөспірім қыздардың аналық без ісіктерінің көбісінде симптомсыз жүруімен. Анатомиялық ерекшеліктеріне байланысты,жатырдың көлемінің кішкентай болуы,кіші жамбас қуысының жетілмеуі және көлемінің кішкентай болуы,жатырдың және аналық безінің іш қуысының жоғары жатуында (4-7жас).Қыз балаларда түзіліс іш қуысында еркін және қозғалмалы жатады,аяқшасының айналуы болмаса ешқандай шағым болмайды.Осы қозғалмалылығына байланысты жасөспірім қызбалаларда аяқшасының айналып кетуі жиі болады.Кеш диагностикалау түзілістің қатерліге ауысуына жәнеде емнің әсерінің төмендеуіне алып келеді. Жасөспірімдердің және балалардың қатерлі ісіктерінің 0,2% құрайды. Үлкен көлемді ісіктердің диагностикасында келесі әдістерді қолданады:аурудың анамнезі,клиникалық ағымындағы ерекшеліктері,ректоабдоминальды зерттеу,УЗИ,қажет болған жағдайда онкомеркер деңгейін анықтау және лапароскопиялық зерттеу.Аталғандардан ең нақты диагнозды ділелдейтін ол лапароскопиялық зерттеу болып табылады. Кей жағдайда қызбалада түзіліс әсерінен ішінде ауырсыну болуы мүмкін(төмен тартып,жиі,үдемелі,кенеттен,ұстама тәрізді),жалпы жағдайының өзгеруімен(тез шаршағыштық,әлсіздік,ауыз құрғауы)дене салмағының төмендеуі,ішінің өсуі ұлғаюы,етеккір қызметінің өзгеруі,жыныс жолдарынан ациклдік қанды бөліністердің болуы. Отбасылық анамнезін жинау кезінде келесі факторларды анықтау керек анасының:етеккір қызметінің жағдайын,ерте менархе,менопауза,дисфункциональды жатырлық қан кету,бедеулік,жатыр миомасы,гениталий эндометриозы,сут бездерінің аурулары. Клиникалық ағымының ерекшеліктері:барлық аналық бездік түзілістерге тән жасөспірім қыздарда ұзаққа созылып және симптомсыз жүреді,осыдан кейін тез қозғалыс кезінде капсуласының созылуынан ауырсыну сезімі пайда болады.Кейде ісіктерге қан құйылыу,аяқшасының айналып кетуі,ісіктің жарылуы кезінде болады.Ал ісік көлемінің ұлғаюмен көрші ағзаларға қысым тудыруымен ауырсыну сезімі іштің төменгі бөлігіне,бел аймағына,етеккірдің ауырсынып келуімен,жиі кіші дәретке баруымен көрініс береді. Көп жағдайда шағымының болмауына байланысты 50% жағдайда жасөспірім қыздарда аналық без ісіктері профосмотр кезінде анықталады. 10БИЛЕТ: 10 сұрақ қыз баланың препубертантты кезеңдегі репродуктивті жүйесінің анатомо-физиологиялық ерекшеліктері. Препубертанттық кезең 7 жастан бастап алғашқы етеккір келген уақытқа дейін созылады. Гинекологияда балалық шақтағы пубертантты кезең (8 жастан алғашқы етеккірге дейін) екіншілік жыныстық белгілердің басталуымен басталып,етеккірдің келуімен аяқталады(менархе).Осы уақыт 1-3 жылды құрайды. Бұл кезеңде гипоталамо-гипофизарлы аймақтың белсенуіне байланысты жыныс мүшелерінде,бүйрекусті бездерінде айқын өзгеріс байқалады. Гипоталамуста ГнРг біртіндеп түзіле бастайды,ол эпизодты түрде бөлінеді, нейросеереторлы нейрондармен синапстық байланыс әлсіз, ФСГ,ЛГ ациклдық өнім ретінде аз мөлщерде бөлінеді. Эстрадиол мөлшері аз, бірақ қайта байланыс қызмет жасайды. ЛГ ұйқы уақытында бүйрекүсті безіне стимул ретінде толқын тәрізді бөлініп тұрады. Андрогендер баланың бойының өсуіне әсер етеді.Эстрогендердің әсерінен дене бітімі өзгереді: май тіндердің санының өсуі мен олардың орналасуна басланысты жамбас домалақтана бастайды , жамбас сүйектерінің сүйегінің өсуі болады. Қызбаланың жыныстық дамуы бұл кезеіде оның физикалық дамуымен және суйектерінің интенсивті өсуімен тығыз байланысты.11-12 жаста қызбалалардың бойы ербалалардан ұзын болады. Егер қыз баланың физикалық дамуы дұрыс болса жыныстық жетілуі тез болады. Препубертантты кезеңде екіншілік жыныстық белгілердің дамуы бір уақытта болмайды.сүт бездерінің ұлғаюы мен шап аймағының түктенуі қолтықасты аймағының түктеніуне қарағанда ертерек болады.екіншілік жыныстық белгілердің дамуын бірнеше сатыларға бөледі. Сүт безі (mamma) Ма0-сүтбезі тіні анықталмайды,пигментация жоқ , Ма1-ареола аймағында сүтбезі тіні пальпацияланады,тығыз,ауырсынусыз, Ма2 –емізікше мен ареола жоғары көтерілген, сүтбезі конустан улкен түрде болады. Ма3- сүтбезі конус тәрізді түрле болады,оның аймағы 3-4 қабырға аралығын құрайды ,емізікше без устіне көтерілмейді.Ма4- сүтбезі жарты сфералық түрде,емізікше пигментацияланған,ареоладан жоғары тарайды.(15 жастан кейін болатынға сәйкес). Қолтықасты аймақтың түктенуі(axillaris) Ах0-түктену болмайды,Ах1-аз ғана тік түктер,Ах2-қалтықасты аймақтың ортасында түктену,Ах2-барлық қолтықасты аймақта түктену. Шаптың түктенуі(рubis)Рb0 –түктену болмайды, Pb1- аз ғана тік түктену, Pb2- шаптың ортасында түктену, Pb3-шаптың барлық аймағы түктенеді, түктену сызығы горизонтальды. Екіншілік жыныстық белгілердің дамуы пубертантты кезеңде аяқталады. Препубертантты кезеңде вульваның ұзаруы азаяды, кілегей қабаты бархат тәрізді(жұмсақ) бола бастайды, қыздық перде қалыңдайды, кіші еріндер ұзарады, қынаптың қыртыстануы жоғарылайды.қынаптық эпителий қабатының саны көбейеді. Қынап жұғындысында жалпақ эпителийдің аралық және беткей жасушаларының саны көбейеді. Қынаптани бқлінетін бөлінділер көбейеді, қынаптың ортасының реакциясы нейтральдыдан қышқылға ауысады.Перубертантты кезеңнің соңында жатыр ұзындығы 7 жаста 3,7 см болса,12-13 жаста 6,5см болады.аналық бездің салмағы ұлғаяды, фолликуллалардың дамуы әртүрлі сатыда болады, бірақ олардың біреуіде жетілмейді,овуляция болмайды. Жатырдың денесімен қатынасы (1:1 ) болады.   40. Жыныс мүшелерінің туберкулезі. Жіктелісі. Клиникасы.Анықтауы. Емі. Жыныс мүшелерінің туберкулезі - бұл әйел жыныс органдарына туберкулез микобактериясының еніп, сол жерде инфекциолнды процестің пайда болуын айтамыз. Жиі туберкулез микобактериясы жаытр түтіктерін зақымдайды, сирек аналық бездер мен жатырды. Қынап пен аралық туберкулезі өте сирек кездеседі, оның кездесуі аурудың ұзақ уақыт аралығында асқынуын көрсетеді.Көбінесе 20-30 жастағы әйелдер ауырады, дегенмен жасөспірімдер мен егде жастағы адамдар да ауырады.  Жыныс мүшелері туберкулезінің симптомдары: · бедеулік · етеккір циклының бұзылысы : аменорея, альгодисменорея тб. · жатырлық қан кету- циклдық және етеккіраралық · іштің төменгі бөлігінде тартып сыздап ауыру · туберкулездік интоксикация: периодты түрде дене температурасының 37-37,2 гр көтерілуі, әлсіздік, шаршағыштық, түнгі мезгілде тершеңдік, тәбеттің болмауы, салмақ жоғалту. Себебі: туберкулез микобактериясы. Қауіп факторлары: · иммунитет төмендеуі · туберкулезбен ауыртаын науқаспен тығыз контактта болу · жыныс мүшелерінің созылмалы қабыну аурулары · бұрын басынан өткізген туберкулез ауруы ( кез келген локализациядағы ошақ) Диагностикасы: Анамнез, жалпы қарау, гинекологиялық қарау, Кох сынамасы ( тері астына аз мөлшерде туберкулин енгізеді, егер іштің төменгі жағы ауырсынып, температура котерілсе және тб, онда туберкулез жыныс мүшелерін зақымдаған) , бактериологиялық әдіс, ПЦР диагностика, диагностикалық лапароскопияя, гистеросальпингография, УДЗ, фтизиатр кеңесі. Емі: · дұрыс тамақтану · витаминотерапия · қоздырғыш сезімталдығына қарай туберкулезге қарсы препараттарды қолдану · иммунитетті күшейтетін препараттарды қабылдау · хирургиялық ( іш қуысындағы іріңдіктер, жабысқақтар, жыланкөздер пайда болған кезде) · санаторлы-курортты ем · 70. Етеккірлік жатырлық қанның рефлюксі, клиникасы, анықтауы, тактика. · жатырлык-перитонеальді рефлюкс — бұл ретроградный кери жиберу етеккір қанын іш қуысына. Кездесу жиілігі, ДДҰ деректері бойынша, 6% - ын құрайды, барлық шұғыл патологиялық құрсақ қуысынын. Себебі ретроградтык кери жиберу етеккір қанын іш қуысына болып табылатын патология, жатырдың және онын косалкыларынын.Қазіргі уақытта кеш каралуга байланысты және уақтылы диагностика үрдісі өсуіне осы гинекологиялық патология, ол өз кезегінде әкеледі дамыту кабыну процесіне жане бұзылуына жиырылу функциялары жатырдың және жатыр түтігінің және соның салдары ретінде — ретроградты кери жиберу етеккір қанын іш қуысының қосалқыларының, оның арасында жиі кездеседі эндометриоз және миома. Осы уақытқа дейін өзекті болып қалуда дифференциалды диагностикасы жатырлык-перитонеальди рефлюкс басқа ургентти хирургиялық тәжірибеде, себебі клиникасы ретроградты кери жиберу етеккір қан, сондай-ақ көрінеді синдромы іш теспесі. Алайда клиникалық практикаға диагностикалық лапароскопия енгізе отырып анықтау мүмкін болды көп жағдайларда жатырлык-перитонеального рефлюкти. Бұл төмендетті үкіметіне ақпарат негізсіз операциялық араласулар, ол экономикалық тиімділігі стационар үшін. Лапароскопиялық диагностика осы патология әсіресе құнды болатынын, бұл мүмкіндік береді дәл және тез өткізу және ажырату диагностикасын осындай кезек күттірмейтін аурулары бар, құрсақ қуысының жіті аппендицит, өткір сальпингит және жабық жарақат іштің қоюға нақты диагнозы және тағайындауы тиісті консервативную терапия. Айта кету керек,клиникалық практикада диагностикалық лапароскопия мүмкіндіктерін қолдану , диагноз жатырлык-перитонеальді рефлюкс диагнозын койуда манызы зор.негизги клинакасы ол артурли,рефлюкс асеринен альгоменорея,меноррагия немесе симптомсыз болуы мумкин.Киши жамбас куысынын етеккир кезинде ауырсынуы. 11БИЛЕТ: 11.Қыз баланың жыныстық жетілу кезеңіндегі репродуктивті жүйесінің анатомо-физиологиялық ерекшеліктері Пубертантты кезең (1ші етеккірден 15 жасқа дейінгі ) Бұл кезеңде гипоталамустық құрылымның даму болады, нейротрансмиттер, либериндерді (ГнРг,соматолиберин,кортиколиберин, тиролиберин)бөлетін жасушалар арасында синапстық байланыс болады. ГнРг секрециясы ырғақты болады, бұл гормонның циркадты(тәуліктік) бөлінуі тұрақталады,гормонның бөлінуі түнгі ұйқы алдында болады.Бұның әсерінен гонадотропиндердің синтезі күшейеді, нәтижесінде бқлінуі ырғақты болады. ЛГ,ФСГ бөлінуінің жоғарылау аналық бездегі эстроген синтезін стимулдейді.репродуктивті жүйе мүшелерінің барлық жасушаларында , сонымен қоса гипофиз,гипоталамуста жыныстық стероидтарға рецепторлар саны көбейеді. Олардың эстродиолға сезімталдығыөзгереді. Нәтижесінде қандағы эстрадиолдың деңгейі жоғарылап, гонодотропиндердің қайта жауабы күштірек болып, фолликула жетіліп,аналық жасушалардың шығуы болады. Гонотропты гормондардың циклдік секрециясы түзіледі. Фолликулалар циклді түзіледі, бірақ овуляция болмайды, фолликулалар қайта дамиды. 20% қызбалаларда пубертантты кезеңнің алғашқы 2 жыл бойы ановуляторлы цикл болады. Пубертантты кезеңнің басында сары дененің қызметі әлі толық жетілмеген, себебі прогестерон аз секрецияланады. Циклдік менструальды жатырлық қан кету овуляциясыз, сары дене түзілуінсіз, эндометрийдің секреция фазасынсыз бола береді. Көп қыздарда пубертантты қезеңнің соңында овуляциямен сары дененің толық түзілуі болады. Жатыр рецепторы етеккір қызметінің даму кезеңі толық дамымаған, пубертантты кезеңде жатырлық қан кету болуы мүмкін. Менархеден кейін алғашқы 0,5-1,5 жыл етеккір ретті болмауы мүмкін(1-2 айдан кейін), ретті етеккір кей қызбалаларда пубертантты кезеңнңғ 2 жылында бола бастайды. Пубертантты кезеңде екіншілік жыныстық белгілер толық дамиды. Жатырдың өсуі тез болады, оның денесі мен мойнының қатынасы (3:1ге дейін жетеді);жатыр түбі алға қарай бағытталады,алдыңғы беткейі алға және төмен ( anteflexioversio орналасуы ) орналасуы. Жатыр артериясы извитые бола бастайды, жатыр мен қынап қанайналымы жақсарады. Аналық бездің гормондарының әсерінен жатырдың функциональдық қабатында циклдық өзгерістер болады. Пубертантты кезеңнің соңында дене бітімінің әйел типті болады, нәтижесінде жамбас суйектері кеңейеді, терасты шелмай қабаты дамиды. Дауыс ырғағы өзгереді, әйелге қатысты психологиялық жағдайлар (ұялу, ұнау сезімі,өзінің сымбатына қызығушылық) туындайды.    41.Қыз балалардың жыныстық жетілуінің бұзылуы.Анықтамасы.Жіктелісі. Қыздардың 3-5% жыныстық жетілудің бұзылуы анықталады.Аурудың дамуында негізгі рольді т.қуалаушылық сонымен қатар жағымсыз факторлар(радиация,гипоксия,вирустық инфекциялар,кейбр дәрілік препарттар)атқарады.Жыныстық жүйенің аномалиясы көбінесе алкоголизммен,наркоманиямен,эндокриндік аурулармен ауыратындардан туылғандарда,сонымен қатар жасы келген ата-анадан туылған балаларда кездеседі.Жыныстық даму-бұл генетикалық бағдарламаландырылған процесс,ол 7-8 жаста басталып,17-18жаста аяқталады.7жасқа дейін салдарлық жыныстық белгілердің және етеккір тәрізді бөлінділердің байқалуын уақытынан ерте жыныстық жетілу ретінде бағалау керек.15-16жасқа дейін жетілмей қалу не салдарлық жыныстық белгілердің болмауын жыныстық жетілудің кідіруіне жатқызады. 71. Қыздардың жыныс мүшелерінің даму ақаулары. Гениталийдің түзілуінің онтогенезі. Гениталий мүшелерінің дамуының қауіпті кезеңдері. Әйел жыныс мүшесінің дамуы. Эмбрион-ұрықтың жыныс мүшелері мен зәр шығару жүйесі бір ұрықты қабаттан /мезодерма/ пайда болады, сондықтан жыныс мүшесінің аномалиясы зәр шығару жүйесінің даму ауытқуымен қатар жүреді. Аналық бездер бастама түрінде, әлі жыныс жіктелуі болмаған, ұрық дамуының алғашқы апталарында бүйрек бастамасы мен омыртқа жотасының аралығында орналасқан жыныс валиктерінен дамиды. Құрсақ дамуының 3 айлығында аналық бездің жіктелуі басталады, олар төмен ығысып, кіші жамбасқа түседі. Жатыр, жатыр түтікшелері, қынап-мезодермальды /мюллері/ өзектен дамиды, ол құрсақ дамуының 4-ші аптасында несеп-жыныс бүрмесінің маңайында пайда болады. Мезодермальды өзектер басында тұтас болады, кейін онан қуыс пайда болады. Құрсақтық дамудың 2-3 айлығында екі өзек ортаңғы және төменгі бөліктерінде қосылып, бір жалпылыма қуыс пайда болады. Осы қосылған бөліктерден жатыр және қынап, ал қосылмаған бөліктен- жатыр түтікшелері дамиды. Сыртқы жыныс мүшелері – несеп-жыныс қуысынан пайда болады. Ұрық денесінің төменгі бөлігінде клоака немесе қуыс пайда болады, оған ішектердің төменгі ұшы, біріншілік бүйректің /вольфтар/ өзектері ашылады, одан несеп жолдары және мезоджермальды өзектер қалыптасады. Біртіндеп несеп-жыныс қуысы көтеншектен ажырайды. Клоаканы қоршаған тіндерден біртіндеп шошақай, кіші және үлкен жыныс еріндері қалыптасады. Жыныс жүйесінің даму аномалиясына қыз баланың жыныстық даму процесінің бұзылуы мен жыныс мүшесінің даму ақаулығын жатқызу керек. Жыныс мүшесінің даму ақаулығы. Жыныс мүшесінің даму ақаулығы эмбриогенез процесі кезінде пайда болады, ұрыққа зақымдау әсерін тигізетін факторлар нәтижесінде дамиды. Зақымдау факторларына: анасының аурулары /жұқпалы, эндокринді/, уланы ішімдік, наркотиктер қолдану, химиялық зиянды заттар, радиация, жүктілік пен босану кезіндегі асқынулар, жүктілік гестозы, әсіресе оның ауыр түрлері, бала гипоксиясы, босану процесі кезіндегі бала жүйке жүйесінің жарақаты. Жыныс мүшесінің даму ақаулығы генетикалық ауытқушылыққа сәйкес дамуы мүмкін. Сыртқы жыныс мүшесінің даму ақаулығы гермофродитизм, іштен туа пайда біткен адреногенитальды синдром түрінде кездеседі. Гермафродитизм – жеке адамда екі жыныстық белгінің болуы. Шын мәніндегі гермафродитизм сирек кездеседі. Бұл жағдайда жыныс бездері аталық және аналық бездердің тінінен тұрады. Ішкі жыныс мүшелері мен екіншілік жыныс белгілері айрықша әйел және еркек типтес болуы мүмкін. Жалған гермафродитизм немесе псевдогермафродитизм – бұл ақаулықта сыртқы жыныс мүшелерінің құрылысы жыныс бездерінің тәніне сәйкес келмейді. Жалған әйел гермафродитизмінде ішкі жыныс мүшелері дұрыс қалыптасқан, аналық бездері, жатыр, оның түтікшелері, қынабы болады. Сыртқы жыныс мүшелері құрылысы жағынан ерлер типті: шошақайы /түрткі/ үлкейген, үлкен жыныс еріндері ерлер умасына ұқсайды, қынап төменгі үштен бір бөлігінде үрпімен байланысқан /урогенитальды синус/. Әйел псевдогермафродитизмі іштен туа біткен адреногенитальды синдромда дамиды, ол глюкокортикоидтың бұзылған биосинтезінде кездеседі. Сыртқы жыныс мүшесінің ақаулығы зәр шығару каналы мен көтеншектің ақаулығымен қатар келуі мүмкін. Аналық бездің даму ақаулығы. Аналық бездің ақаулығы аналық бездің біреуінің жоқтығында, гонадтың дисгенезиясы мен склерокистозды аналық безде кездесуі мүмкін. Гонадтың дигенезиясы. Гонадтың дисгенезиясы – Шерешевский-Теренер синдромы – хромосомды өзгерістерге байланысты дамитын-генетикалық ауру. Бұл – аналық без тіндерінің біріншілік жетіспеушілігі. Гонадтың дисгенезиясы жұқпалы аурулар: жүктілік кезіндегі ұрықтың жынысиық жіктелуі кезіндегі ана улануы сияқты жағдайларда кездеседі. Қыз балалар бойларының өсуі жағынан қалады, кейде ой-қабілетінің дамуы жағынан да қалады, басқа жүйелер мен мүшелердің көпшілікті ақаулары байқалады. Гонадтық дисгенезиясы біріншілік аменореямен /етеккірдің келмеуі/, жыныс белгілерінің жоқтығымен, емшек бездерінің, жатырдың, сыртқы жыныс мүшелерінің дұрыс жетілмеуі мен сипатталады. Емі: Эндокриндік бұзылуларды жыныстық гормондардың орнын басатын препараттармен қалпына келтіріледі. Аналық бездің склерокистозды синдромы.(Штейн-Левенталь синдромы) –аналық бездердегі энзимді жүйеледің толық жетілмеуі нәтижесінде жыныс гормондарының синтезі бұзылады. Бұл ауру тұқым қуалайтын ауруларға жатады. Бұл жағдайда ерлердің жыныс гормондары (андрогендер) көп бөлінеді. Клиникалық жағынан гипоменструальды синдром немесе аменорея байқалады, екіншілік жыныс белгілерін түктену мен бедеулікпен сипатталады. Емі: консервативті ( гормонды преператтар), сонымен қатар оперативті ( аналық безді сына тәрізді кесіп алу немесе лапороскопия кезіндегі гонадының термокаутеризациясы) болады. Жатыр мен қынаптың даму ақаулары. Жатыр мен қынаптың даму ақаулығы мезодермальды өзектердің қосылу барысындағы ауытқуларында пайда болады, клиникалық тәжірибе жүзінде жиі кездеседі. Қынаптың аплазиясы – оның толығымен болмауы, көп жағдайда жатыр мен аналық бездердің толық жетілмеуімен сәйкес келеді. Дегенімен, аналық бездер мен жатырдың қалыпты жағдайында қынаптың өз алдына жекеленген аплазиясынан да кездесуі мүмкін. Қынаптың аплазиясы құрсақ ішінде, мезодермальды өзектің төменгі бөлігіні даму ақаулығында пайда болады. Ол қынап ішіндегі әр түрлі жарақаттар мен қабыну процесстерінің ( дифтерия не құл ауруы) нәтижесінде пайда болады. Қынаптың өткізбеуі оның бітеліп қалуына (артезия) байланысты. Қынаптың бітелуі жыныс мүшелерінің қабыну нәтижесінде пайда болуы да мүмкін. Қынаптың аплозиясы мен артезиясы шығу тегі жағынан бір-бірінен айырмашылығы бар, дегенімен клиникалық белгілері өте ұқсас келеді. Әдетте, қынаптың өткізбеуі жыныстық жасы жетілу кезінде байқалады. Етеккір қызметі басталысымен етеккір қаны шығатын жер таба алмай, жиналып қалады. Етеккірдің болмауы қатар, науқас жыныстық қатынастың мүмкін еместігіне шағымданады. Қыздық перденің жиі кездесетін даму ақаулығына оның тесігінің болмауы,бітеліп қалуы жатады. Бұл жағдайда қыздық перде қынапқа өтетін жолды түгелдей жауып тастайды. Қыздық перденің атрезиясы етеккір кенлген кезден басталады. Етеккір қаны сыртқа шығаалмай, қынапқа жиналады, оның қабырғаларын созады-гематокольпос. Қыз баланың ішінің төменгі жағы сыздап ауырады, көтеншекке қысым түседі. Егер ем жасалмаса, гематометра / қанның жатырға жиналуы/, гематосальпинкс /жатыр түтікшелеріне жиналуы/ пайда болады. Оның жарылуы /соңғысының/ перитонит жағдайларына әкеліп соқтыруы мүмкін, тіпті өмірге қауіп төнетін кездер байқалады. Анықтау жолдары: Аурудың клиникалық суреттемесіне негізделеді. Сыртқы жыныс мүшелерін қарау барысында түгелдей тегістелмеген, көгерген және томпайған қыздық перде анықталады. Көтеншекті – тік ішектік тексеру барысында кіші жамбаста ісікті, эластикалық нәрсе сезіледі, ал оның үстінде жатырдың кішкене денесі білінеді, қынап созылған. Гематометрде жатыр үлкейген, жұмсақ сезімтал болады. Емі: қыздық пердені –крест- тәріздендіріп кеседі, жиналған қан сыртқа шығады, ауыру белгісі жойылады. Кесілген жердің қырлары бір-бірімен бітіп кетпес үшін, оларды кетгут тігісімен тігіп тастайды. Қынап атрезиясында тыртықты және тасалы жерлерді кеседі. Қынап атрезиясында тыртықты және тасалы жерлерді кеседі. Қынап аплазиясында емнің хирургиялық тәсілі /сигма тәрізді ішекті, жамбас пердесін қолдана отырып, жасанды қынап жасау/ қолданылады. Жасанды қынапты үрпі мен көтеншек арасындағы каналға қалыптастырады. Жыныстық қатынас жасауға мүмкіндік туады, ал жатыр болса, жүктіліктің пайда болуы мүмкін. Жатыр мен қынаптың қосарлануы. Бұл патология мезодермальды өзектің дұрыс қосылмауы нәтижесінде дамиды. Бұл мүшелердің қосарлануы жатыр қуысынсыз болуы мүмкін. Бұл ақаудың ең жетілген түрі- жатыр мен қынаптың толық қосарлануы болып табылады. Екі жатыры - әрқайсысында бір түтікше, бір аналық без, 2 жатыры, 2 қынабы болады. Жатыр мен қынаптың қосарлануы жиі кездеседі, бұл жағдайда екі жартысы бір-бірімен тығыз жанасады. Ақаудың бұл түрінеде бір жартысы екіншісіне қарағанда нашар дамыған, біржартысында жартылай не толық қуыстың болмауы мүмкін. Бір қынап кеңістігінің жартылай не толық қуыстың болмауы мүмкін. Бір қынап кеңістігінің жартылай жабылуында етеккір қанының жиналуы мүмкін. Жатыр денесі арқылы бөлінген /екі мүйізді/ жатыр мойны мен қынаптың қосылуы мүмкін. Екі мүйізді жатырда бір-біріне жанасып жатқан 2 жатыр мойны мен қынап ішінде толық емес таса немесе бір жатыр мойыны болады. Жатырдың бір мүйізі рудиментарлы болуы мүмкін, онда жүктіліктің пайда болу мүмкіндігі бар, ол ждатырдан тыс жүктілік типтес өтеді және хирургиялық шараны /мүйізді алып тастайды/ талап етеді. Екі мүйізді жатырдың ішкі қуысы толық емес, тасалы және оның түбі ершік тәрізді болады. Егер жатырдың бір мүйізі жақсы жетілген болса, ал басқасы толық жетілмеу жағдайында болса, онда жатырды бір мүйізді деп атайды. Осы аталған ақаулардың даму себептері зақымдау факторларының құрсақты дамудың алғашқы 3 айлығында әсер етуі немесе генетикалық әсерлердің нәтижесі болып табылады. Клиникалық суреттемесі. Жатыр мен қынаптың қосарлануы клиникалық белгісіз өтуі мүмкін, жыныс қатынасын жасауға мүмкіндік болады. Бірінші не екінші жатыр қуысында жүктіліктің пайда болуы мүмкін, көп жағдайда өздігінен болатын түсік не мезгілінен бұрын босану байқалады. Босану кезінде босану қызметінің ауытқушылығы, гипотониялық қан кету кездеседі. Жатырдың біреуінде жүктілік дамыса, ал екіншісінде децидуальды қабық болады, ол босанудан кейінгі кезеңінде шығады. Аборт. /түсік/ кезінде екі жатырдың іші де қырылады. Қынаптың жартылай немесе толық бітелуі етеккір қызметінің басталысымен білінеді, бітелген қуыста қан жиналады. Кейде жатыр мен қынаптың даму ақауы аналық бездің гипофункциясымен / аменорея, дисменорея, бедеулік/ сипатталады. Анықтауы: Гинекологиялық тексерулер мен қосымша зерттеу әдістері /зонд арқылы тексеру, гистеросальпинингография, лапороскопия, рентгенонельвиография/ негізінде диагноз қойылады. Емі: Клиникалық белгізіз өтуінде ем керек етілмейді. Қан жиналып қалғанда қуысты ашу керек. Екі мүйізді жатырдағы жүктілікті сақтай алмауда, бедеулікте хирургиялық әдіс- екеуден бір жатыр денесін жасау қолданылады. Жатырдың рудиментарлы мүйіздегі жүктілікті алып тастайды, аналық без, жатыр түтікшелерін қалдырады. Жыныс мүшелерінің толық жетілмеуі / гинетальды инфантилизм/. Инфантилизм – организм дамуының кешігуі, балалық және жастық шақтарға тән анатомиялық және функциональдық өзгерістердің ер жеткен шақта кешігіп пайда болуын айтады. Гинетальды инфантилизмнің себептеріне тамақтанудың бұзылуы, гиповитаминоз, ауыр түрдегі созылмалы аурулар, сонымен қатар антенатальды кезеңдегі зақымдау жәнетұқым қуалау факторларының әсері жатады. Клиникалық суреттемесі: Жыныс мүшесінің дұрыс жетілмеуінде етеккірдің кеш келуі не мардымсыз келуі және ауырып өтетін етеккір немесе етеккірдің келмеуі /аменорея/, жыныс сезімінің төмендеуі не жоғалуы, анамнездегі бедеулік, түсіктер не мезгілінен бұрын босану, босану қызметінің әлсіздігі, босанудан кейінгі ерте кезеңдегі гипотониялық қан кету байқалады. Объективтік тексеруде қасаға түктенуінің жеткіліксіздігі, үлкен және кіші жыныс еріндерінің толық жетілмеуі, шаттың тарылуы, қынаптың қысқарып тарылғаны, жатыр мойнының ұзақтығы, жатыр денесінің кішірейіп жалпайғаны анықталады. Гистеросальпингография кезінде ұзарған, иреңделген жатыр түтікшелері,ұзарган жатыр мойны мен қысқарған жатыр қуысы анықталады. Генитальды инффантилизмде толық жетілмеу жалпы белгілері жиі кездеседі. Бойы орташалау, жамбасы барлық жағынан бірдей өлшемге тарылған, көкірек клеткасы тарылган, ішкі мүшелері төмен түскен.Кей жағдайда толық жетілмеудің белгілері анық білінбейді, инфантилизм алғашқы жүктілікте білінеді, ол өздігінен болатын аборт /түсік/ не жатырдан тыс жүктілікпен аяқталады. Емі: Жыныс мүшесінің толық жетілмеуінде жалпы нығайту шаралары, орнын басу немесе жеделдету гормонды, физикалық ем / диатермия, батпақты ем/ қолданылады. Жүктіліктің пайда болуы жыныс жүйесінің дамуына ең қолайлы фактор болып табылады. Медицина қызметкерлерінің ең басты мақсаты – бұл жүктіліктің сақталуының керек екендігін әйелге түсіндіру, өйткені инфантилизм белгілерінің барлығында пайда болған жүктіліктің бұзылуы не сақталмауы – болашақта тұрақты бедеуліктің себебіне айналуы мүмкін. 12БИЛЕТ: 12. Қыз балалар мен жасөспірімдердегі тексеру әдістемесі. Қыз балалар мен жасөспірімдерді объективті тексеру кезінде науқастың орналасу қалпы маңызды. 2 негізгі қалыпты ажыратамыз: 1-ші. Жасөспірім арқасымен горизонтальды бағытта жатып, екі тізесін бүгеді. 2-ші. Жасөспірім арқасымен горизонтальды бағытта жатып, санын мед.персонал көмегімен ішіне тигізеді. Осы қалыптарда қынап қысқарып, жатыр мойны процедура жасауға және тексеруге ыңғайлы болады. Балалар арнайы КГД-1 креслосында тексеріледі. Тексеру алдында міндетті түрде ішек пен қуықты босату қажет. Гинекологтың жалпы тексеруімен қатар жасөспірімдерді келесі тәртіп бойынша арнайы тексеру жүргізіледі: Іштің және сыртқы жыныс мүшелерінің, сонымен қатар қыздық пердеге тексеру жүргізу.Қыздық перденің сыртқы көрінісін бағалаймыз(сақинатәрізді, жарты ай тәрізді, ерін тәрізді, бөліктік, бір тесіктік, көп тесіктік немесе тесігі жоқ жарғақ тәрізді, шашақ тәрізді; жом, конус, спираль тәрізді және т.б.) Сонымен қатар қыздық перденің формасы, көлемі, қыздық перде тесігінің орналасуы, оның қалыңдығы, серпімділігі, созылмалығы бағаланады. Қосымша қыздық перде аймағының шамадан тыс серпімділігін, қынап кіреберсіне жақын жердің жамылғыларының гиперпигментациясын, қабыну белгілерін анықтауға болады. Типобиологиялық бағалау; жасөспірімді қараған кезде дене салмағына, бойына, ден бітіміне, май тінінің дамуына, оның орналасуына көңіл бөлуіміз керек. Еркектік түрі; өз кезегінде 2-ге бөлінеді. 1. Еркектік түрі; ұзын бойлы, жалпақ иықты, тар жамбас. 2. Вирильді түрі; орта бойлы, қысқа аяқты, денесінің ұзын болуы, жалпақ иықты, тар жамбас. 2. Евнухоидты түрі; ұзын бойлы, қысқа денелі, аяғының ұзаруы, тар иықты. Дене бітімін бағалау жыныстық жетілу кезеңінде болатын ауытқуларды анықтауға мүмкіндік береді. Гиперандрогенияда пубертатты кезеңде еркектік немесе вирильді тип дамиды. Аналық без қызметінің жекіліксіздігінен евнухоидты тип дамиды. Әрі қарай қынаптың кіреберісінен,уретрадан, парауретральды жолдардан, тік ішектен бактериоскопиялық және бактериологиялық зерттеуге жұғын алады. Мүмкін емес жағдайда цитологиялық зерттеуге жүғынды қынаптағы бөліністен алады.Жүғынды алу үшін әртүрлі құралдар көмегімен арнайы балалардың шыны катетері, пипеткалар, капиллярлы түтіктер, зондтар, әртүрлі формалы қасықтар және мақтасы тығыз оралған ағаш таяқшалармен алуға болады.Сонымен қатар жұғынды пипетка, груша және Браун шприцымен алуға болады. Алынған материалды, шыны әйнекке жағып, арнайы өңделеді. Кептірілген және өңделген материалдар ұзақ уақытқа сақталады. Қыздарда бимануальды қынаптық тексеруге болмайды, тек тік ішек арқылы қарауға болады. 6 жасөқа дейінгі қыздарды тік ішек арқылы қарауды сұқ саусақтың ұшымен ғана тексеруге болады. Қынап-тік ішек арқылы қарауды(жатыр мойны мен қынаптың ісігіне күмән туғанда және тік ішек арқылы тексергенде толық ақпарат алмағанда) тек 1 саусақпен ата-анасының қатысуымен қарайды. Балаларда қынапты эндоскопиялық әдістің көмегімен жүргізеді. Кольпоскопия- қынапты, қынап қабырғаларын, күмбездерін, жатыр мойнының қынаптық бөлігін әртүрлі жарықты құралдар көмегімен қарау. Қазіргі кезде кольпоскопияға заманауи жарықты шаммен жабдықталған балалар айналарын қолданады. Кольпоскопия кезінде цитологиялық зерттеуге жұғын және қынаптағы бөгде заттарды алуға болады. Аспират алу Соңғы жылдары цитологиялық зерттеуге жатыр қуысынан аспират алуды жиі қолданады. Цервикальды өзекті кеңейтпей ақ алынады. Жатыр қуысын диагностикалық қыру Бұл әдіс түрі қыздарда ең қиын мүмкін емес кезде жасалады. Қыру ауыр нейротрофикалық жарақаттарға әкелуі мүмкін. Сол себепті қыздар мен жасөспірімдерде ювенильді қан кетуді консервативті жолмен тоқтата алмағанда және қатерлі түзілістерге күмән туғанда қолданылады Рентгенологиялық зерттеу Бұл зерттеу түрі балаларда маңызды болып табылады.Клиникалық және лабороториялық зерттеумен бірге әртүрлі рентгенологиялық зерттеуді жыныс мүшелерінің даму ақауларын анықтау мақсатында қолданады.Диагностикалық мақсатта келесі рентгенологиялық зерттеулер қолданылады: -газды рентгенопельвиография -гистерография -вагинография -бүйрекүсті безінің рентгенографиясы УДЗ балалар гинекологиясында маңызды орындардың бірін алады.УДЗ балаларда физиологиялық және химиялық жарақаттар тудырмайды.Керісінше баланың қызығын шақыртады.Дисплейде пайда болған суреттер баланың көңілін аулайды.УДЗ көмегімен келес жағдайларды анықтаймыз: -жатыр мен аналық безінің көлемі мен пішінін бағалауға -эндометрий қалыңдығын анықтауға -іштің төменгі жағының ауырсынуы -әртүрлі мерзімінен бұрын жыныстық жетілуді дифференциялау үшін -жыныс мүшелерінің даму ақауларын анықтау. 42.Орталық генезді жыныстық жетілудің кідіруі.Этиологиясы.Клиникасы.Анықтауы.Едеу принциптері. ЖЖК церебралдық,конституциялық және ана бездік формада болуы мүмкін.ЖЖК орталық генезді себептері- жарақаттар,инфекциялар,интоксикациялар,психикалық және нервілік бұзылыстар,стрестер болуы мүмкін.Церебралдық ЖЖК нервтік анорексия яғни тамақтан бас тарту болуы мүмкін.Және бұл формасы гипталамус-гипофиздік жүйенің жетспеушілігімен сипатталады.Клиникалық симптоматикасы.ЖЖК бар пациенттер өз қатарларынан салдарлық жыныстық белгілері дамуының жеткіліксіздігімен және етеккірдің болмауымен ерекшеленеді.Дене бітімі евнухоидтық:бойы ұзын,денесі қысқа,аяқ-қолдары ұзын.Сүйектік жасы паспорттық жасқа сәйкес келмейді немесе одан кішкене қалып отырады.Гинекологиялық зерттеу кезінде ішкі және сыртқы гениталийдың гипоплазиясы байқалады.Бірден азып кету етеккірдің тоқтауына әкеледі.Диагностикасы.ЖЖК кезіндегі зерттеу реподуктивтік жүйенің зақымдану деңгейін анықтауға бағытталғын.Анамнез,дене бітімі және салдарлық жыныстық белгілерінің дамуы үлкен маңызға ие.Орталық генезді ЖЖК күдіктенген кезде неврологиялық зерттеу жасау қажет.(ЭЭГ,РЭГ,ЭхоЭГ).Қосымша әдістер ретінде ми МРТ,кіші жамбас ағзаларын ультрадыбыстық сканерлеу.Қандағы гормондардың деңгейін анықтау.Саусақтар рентгенографиясын, денситометрияны,сонымен қатар анабез биопсиясын қоса лапаорскопияны және кариотиптеуді қолданады.Емі.Орталық генезді аурулар кезінде жүргізілетін ем кещенді болуы керек, диэнцефалий аймағының функциясын қалпына келтіруге бағытталғын болуы керек;емді неврологтармен және психиатрлармен бірігіп жүргізу керек.Алғашқы сатысында 3ай бойы циклдік дәрумен терапиясымен физиотерапия қолданрылады.Нервілік анорексиямен немесе арықтаумен қосарланған ЖЖК емдеу тиімді тамақтану тәртібін ұйымдастыру, жалпы күшейтетін және тыныштандыратын емді ұйымдастыруға негізделеді.ОЖЖ ісіктік үрдістері оперативттік емдеуге жатады. 72. Қыздардың жыныс мүшелерінің даму ақаулары. Жиілігі. Этиологиясы. Жіктелісі. Балалар мен жасөспірімдер геникологиялық аурулары ішінде гениталийдің туа біткен ақаулары 1-4% құрайды. Туа біткен ақаулар эмбриогенез процесіне әр түрлі генетикалық, эндокриндік, экзогендік және басқада факторлар әсер еткенде дамиды. Жыныс жүйесінің даму ақаулары несеп жолдарының даму ақауларымен жиі қатарласып жүреді. Е.А. Богданов бойынша негізінен кездесу жиілігі қыз балалардың жыныс мүшелерінің даму ақауы 6,5% құрайды. Сонымен қатар аплазияның кездесу жиілігі 4000-5000 әйелдің 1 жағдайда. Ал жатырдың екі еселенуі мен қынаптың жартылай аплазиясы 11,5% кездеседі. Жіктелісі: «V. Buttram жәнеW. Gibbons» 1.Класс. Мюллер өзегінің частичная агенезия 1А. қынаптық. 1В. мойындық 1С. Жатырлық 1Д. Түтіктік 1Е. Аралас 2.Класс. Бір мүйізді жатыр 2А. рудиментарлы мүйізбен 2А1.эндометрии қуысымен   2А1А. ол екінші мүйізбен байланысқан    2А1Б. ол екінші мүйізбен байланыспаған 2А2.эндометрии қуысынсыз 2В. рудиментарлы мүйізінсіз 3.Класс. Жатырдың екі еселенуі 4.Класс. Екі мүйізді жатыр 4А. ішкі ернеуге дейін бөлінуі 4В. жартылай бөлінуі 4С. түрік ершігі тәрізді 5.Класс. Жатыр қалқанмен бөлінген 5А. толық         5В. жартылый 13БИЛЕТ: 13.Гинекологиялық аурулары бар қыз балаларды текскру ерекшеліктері. Қыз балаларды гинекологиялық тексеру ересектерге қарағанда өзіндік ерекшелігі бар.Қыз балалар ересектерге қарағанда үрей,қорқыныш,жүргізілетін тексеруге байланысты ыңғайсыздық сезімдерін бастан көбірек кешіреді.Сондықтан олар мен қарым-қатынас орнат,сезімдеріне ие болу үлкен мәнге ие.Сонымен қатар анасымен қосымша кеңесуді жеке өткізу.Анамнез жинау барысында ата-анасының жасы мен денсаулығына,анасының жүктіліктерімен босануларына мән береміз және де тұрмыс жағдайын,тамақтану,күн тәртібін қарау.Етеккір қызметіне жеке тоқталу.Қыз баланы обьективті қарауды физикалық дамуынан бастаймыз.Келесідей антропометриялық әдістерді анықтаймыз:бойы,кеуде клеткасының айналымы,жамбас өлшемі.Егер қыз балада гормональды өзгеріс болса аталған мәліметтер қалыптыдан өзгерген болады.Гинекологиялық тексеруді екіншілік жыныс белгілеріне баға беруден бастаймыз,жас ерекшелігіне байланысты.Одан соң жалпы қарау пальпация және перкуссия ,сыртқы жыныс мүшелерін қарау вагиноскопия және ректо абдоминальды зерттеулер.(бұл кезде қуық пен тік ішек бос болуы қажет).3 жасқа дейінгі балаларды пелинальды столда қараймыз,одан жоғары жастағыларды гинекологиялық креслода қараймыз.Поликлиникада немесе стационарда біріншілік қарау анасының немесе басқа жақын туысының қатысуымен жүргізіледі. 43) Жыныстық жетілудің кідіруінің гонадты түрлері. Гонада дискенезиясы – аналық без дамуының генетикалық ақаулары. Бұл патологияның себебі болып жыныстық хромосомалардың сандық және құрылымдық аномалиялары жатады. Клиникалық 4 түрлерін ажыратады: типтік (Шерешевский-Тернер синдромы); анық емес, таза; аралас. Шерешевский-Тернер синдромына 45XO кариотипі, анық емес түрі мозаикалы сипатта 45XO/46XXкариотипі тән. Дискенезия гонаданың таза түріне 46XX немесе 46XY (Cвайер синдромы) тән. Бұл түрінде себебі толық зерттелмеген, ең негізгі роль гендердің мутациясы болып табылады. Дискенезия гонаданың аралас түріне 45XO/46XXкариотипі тән. Тернер синдромының клиникалық көрінісі хромосомалық ақаулардың негізінде болады. Науқас мығым денелі және келбетінің дұрыс болмауы. Кейбіреуінде кеуде клеткасы қалқан тәріздес болады. Сүт безі дұрыс дамымаған, емізіктері алшақ орналасқан 4- 5.саусақтарында ветилиго болуы. Жиі қысқа мойын сфинкісі мен бірге терінің қанат тәрізді қатпарлануы жүреді. Қыз балаларда бет сүйегінде өзгерістер, балық ауыз, тістің деформациясы, қитар көз, птоз, құлақ қалқандарының деформациясы көруге болады. Есту қабілеті бұзылған, туа пайда болған жүрек ақауы, зәр шығару органдарының бұзылысы, сонымен бірге гипотериоз, аутоиммунды тиреодит, қант диабеті кездеседі. Жасырын түрі көбіне анықтала бермейді. Кейде бойы қалыпты қыз балаларда құлақ қалқандағы өзгерстер, мойында шаштың қысқа болуы, 4-5 аяқ саусақтарында гипоплазиясы. Сүт безінің толық болмауынан түктердің шығуы сирек дамуы мүмкің. Үлкен және кіші ернеулер, қынап, жатыр толық жетілмеген. Диагностика: - Анамнезтұқымқуалаушылығын анықтайды. Әке- шешесінің екеуіңенде жыныстық жетілуін жақын туыстарын, жатыр ішіндегі дамуын туылғандағы жағдайы, өсу деңгейі, психосаматикалық дамуы, өмір сүру тәртібі, тамақтану жағдайын, физикалық- эмоциональды психикалық жүктемелер болған болмағанын отбасылық анамнез. - Физикалық тексеру жалпы тексеру жүргізу , бой және салмағын өлшеу, тері асты шел май қабатын бағалау. Бойы мен салмағы жасына сәйкес бағалау. Тұқым қуалау синдромын анықтау. Сүт безіне және түктенуге аса мән беру. Түктің өсу қалпын , клитордың формасымен өлшемін, кіші және үлкен ернеу, жыныс мүшесіндегі терінің түсіне, жыныс жолдарынан бөлінген бөлініс сипатына мән беру керек. лабораториялық зерттеулер - ФСГ, ЛГ, эстрадиол, құрамын анықтау. - веналық қаннан эстрадиол құрамын анықтау. - ЛГ әр 20-30мин сайын түн ішінде көлемін анықтау - инструментальды әдістер :кіші жамбас қуысының эхографиясы; қалқанша бездің эхографиясы ;сүт безіне эхографиясы;саусақ және білезіктің рентгенографиясы; бас миына МРТ;  естуқабілетін тексеру. Жыныстық жетілудің қалыс қалуы емі:психотерапияны,ем дәм колориялығының жоғарылауы,циклдық режимде витаминотерапия,физиотерапия емін қажет етеді. Медикаментозды терапия қолданылу мүмкін:опиатты рецепторлар антогонисті-налоксон; Дофамин рецепторларының антогонисті-церукал немесе антисеротонинді әсерлі-ципрогептаден(перестол). Дене салмағының қалпына келуі және жасына сәйкестенуі пайдаланылған дәрі дәрмектің 70%cәтті пайдаланылғанын білдіреді. Әсері болмаған жағдайда гормональді препараттарды қосамыз. Таза эстрогендер содан кейін циклдық режимде эстроген және гестоген тағайындаймыз.Күмән туған жағдайда диагностикалық лапороскопия және аналық без тінінен биопсия алынады. Емі орынбасушы гармональды терапиядан басталады алдымен эстрогендер ары қарай циклды эстроген,гестоген қабылдайды. Психикалық жарақат алмау үшін науқасқа және ата-анасына оның жыныс аппаратының жағдайын,менструалды және репродукивті функцияның қалпына келу мүмкін еместігін және жалпы денсаулықты қолдау мақсатында ұзақ гармональды терапия қолданады.   73. Қыздардың жыныс мүшелерінің даму ақаулары. Анықтауы. Клиникасы. Коррекциясы. Даму ақауларының келесі формаларын ажыратады: Қынап және жатыр мойнының өткізбеушілігі Қосарланған жатыр және қынап Жатыр және қынап аплазиясы Қынап және жатыр мойнының өткізбеушілігі Қынап және жатыр мойнының өткізбеушілігінің негізінде аплазия (органның бір бөлігінің немесе толығымен болмауы) немесе атрезия жатыр. Қынап және жатыр мойны өткізбеушілігінің жіктелуі: Қыздық перде атрезиясы Қынап атрезиясы Қынап аплазиясы (жоғарғы, ортаңғы және тотальды бөліктері) Цервикальды каналдың атрезиясы Жатыр мойны аплазиясы Гименның атрезиясы – қыздық пердесінің табиғи тесігінің болмауы. Еттекірдің болмағанында, жыныстық жетілу кезеңінде анақталады. Еттекірлік қан қынапта жиналып, қабырғаларын созады. Клиникасы: Кішкентай қыздарда бұл ақаулар сирек диогносталады. Стимуляция нәтижесінде қынаптық және цервикалды бездер эстрогендермен толығуы мүмкін. Қынап және жатыр мойны өткізбеушілігінде жыныс жолдарынан қан кетеді, іште қайталамалы циклдық ауырсыну байқалады, ал гематометр(жатырдағы қан) кезінде спастикалық ауырсыну білінеді.Клиникасы – циклды қайталанатын ауру сезімі, іштің төменгі жағынын ауыр сезімі, кейбірде кіші дәреттің қиындауы.   Диагностикасы: Стандарттық зерттеулерге анамнез жиынтығы, физикалық және жыныстық дамуды бағалау Сыртқы жыныс органдарын қарау. Жалпы клиникалық және лабораториялық зерттеулер. Бактериологиялық зерттеулер Бактериоскопиялық зерттеулер Ректальды абдоминальды зерттеу Қынапты зондтау Жыныс және несеп жүйесінің УДЗ ЕМІ:Қыздық перде атрезиясында хирургиялық ем тағайындалады. Гематокольпос эвакуациясынан кейін қынапқа тампон салынады және оны 1 тәуліктен кейін алады. Сосын қынапты 3% тік перекис водорода ерітіндісімен жуады немесе 5-7 күнге антисептиктер тағайындалады. Қынаптың бір немесе екі бөлігінің аплазиясында жергілікті тканьдармен реконструкция жасалады. Емі-хирургиялық (гименді кресттәрізді тілу). Қосарланған жатыр және қынап Клиникасы: Қосарланған жатыр және қынап кезінде науқастардың ешқандай шағымдар болмайды, ал даму ақаулары кездейсоқ УДЗ кезінде немесе операциялық араласуларда анықталады. Бұл науқастарда менархе кейін іштің төменгі бөлігінде қатты ауырсыну (альгодисменорея) байқалады. Менструальды қан тұйық кеңістікке құйылады. Екі мүйізді жатыры бар жасөспірім қыздар менструация кезіндегі іштің төменгі бөлігіндегі толғақ тәрізді ауырсынуға шағымданады. Ол менархенің басталуымен және гематометрдің болуымен түсіндіріледі. Диагностикасы: Қосарланған жатыр және қынап кезінде менструальды қан кейде қиындық тудырады. Сыртқы жыныс мүшелерін обьективті қарағанда ешқандай өзгерістер байқалмайды. Толық қосарланған жатыр және қынапқа вагироскопия жасағанда, әр қынаптан екі жатыр мойны анықталады. Егер бір қынап тұрақты аплазияланған болса, онда екінші бір жатыр мойны визуализацияланады. Диагностикалық қателіктердің жиіленуі операцялық араласуға әкеледі. Кіші жамбас органдарына УДЗ жүргізу көп ақпарат береді. Ол жатырдың көлемін, гематокольпостың мөлшерін анықтауға мүмкіндік береді. Құрсақ қуысы органдарына, бүйрек айналасындағы кеңістікке міндетті түрде УДЗ жүргізіледі. Өйткені, бір қынаптың аплазиясымен жүретін толық қосарланған жатыр әдетте бір бүйректің агенезиясымен қатарласып жүреді. Кей жағдайларда қосарлану ақауы характерін толығымен анықтау мақсатымен гистероскопия және лапароскопия жүргізіледі.   Жатыр және қынап аплазиясы Туа біткен жатыр және қынаптың болмауы(Рокитанского-Кюстера-Майера синдромы)- даму ақауының сирек кездесетін түрі. Жатыр және қынап аплазиясының кездесу жиілігі 1:5000-20000 жаңадан туылғандарға есептегенде Майер -Рокитанский-Кюстнер синдромы (жатыр мен қынаптың толық аплазиясы)-еттекірдің болмауымен сипатталады, келешекте – жыныс қатынасының мүмкінсіздігі.     Клиникасы: Негізгі шағымдар келетін болсақ, 15-16 жасар қыздар дәрігерге менструацияның болмауына шағымданады. Ересек жастағы науқастар жыныстық өмірдің мүмкін еместігіне шағымданады. Диагностикасы: Дене қалпы әдетте қалыпты, физикалық және жыныстық дамуы жасына сәйкес келеді. Екінші жыныстық белгілері жақсы дамыған. Сыртқы жыныс мүшелерін геникологиялыққарағанда дұрыс дамыған. Қынапты зондтау қыздық перденің жағдайын анықтауға мүмкіндік береді. Ректальды абдоминальды зерттеуде жатыр, жатыр қосалқылары орнында анықталмайды. УДЗ кезінде жатыр және аналық бездің болмауы анықталады. ЕМІ: Жатыр және қынап аплазиясына хирургиялық ем жаңа қынап (неовлагалище) жасауга бағытталады. Жатыр мойны аплазиясы кезінде құрсақтық немесе сигмоидальды кольпопоэз орындалады. Екі мүйізді жатыр (uterus bicornis bicollis)- - Бір қынап және жатыр мойны мен денесінің қосарлануы; (uterus bicornis unicollis)- тек жатыр мойнының қосарлануы. - Қынап пен жатырдың қосарлануы (uterus didelphus)- екі мүлдем тәуелсіз мүшелерінің бөлшектерінің болуы (2 жатыр, 2 жатыр мойны және 2 қынап). Өте сирек кездеседі. Симптомсыз өтуі мүмкін. Менструалдық, жыныстық және тіпті бала босану қызметі қалыпты болып қалады. Бұл ауытқулардың түрлері жатыр мен ана бездерінің даму тежелуімен қосақталып жүргендіктен менструалдық қызметінің бұзылуы, қайталанғыш өздігінен түсік, босану қызметінің әлсіздігі, үшінші және босанудан кеінгі кезеңідерінің қан ағулар орын алады. - Ершик тәрізді жатыр(uterus arcuatus) –жатырдың екімүйіздігі азғантай көрінеді, тек қана түбі жағында ершік тәрізді шұңқыр. Ешқандай ем талап етпейді. - Жатырішілік қалқа (septa) –жатыр қуысында фиброзды-бұлшықетті қалқаның болуы.

Диагностика

- Айна арқылы көріп тексеру

- Бимануалдық зерттеу

- Кіші жамбастың УДЗ

- ГСГ

- Лапароскопия

- Гистероскопия

Емі – көрсеткіштері бойынша пластикалық операция.

14БИЛЕТ:

14.Қыз балалармен жасөспірімдерді жалпы тексеру.

Жалпы тексеру:шағымдарымен өмір және ауру анамнезінен басталады.Ата-анасының жасына,денсаулығына,анасының жүктілігімен босануларына,тексерліп отырған қыз балаға қатысты жағдайларды басынан өткізген ауруларын сурастыру.Қыз баланың осы сырқат кезіндегі жалпы организмінің жауабына көңіл аударамыз.Сонымен қатар тұрмыс жағдайына,тамақтану күн тәртібіне көңіл бөлеміз.Етеккір қызметін қараймыз.Екіншілік жыныс белгілерінің даму уақытын,менархе басталған уақытын ,етеккірдің ұзақтығын қанды бөлініс мөлшеріне(құйылып,қалыпты ,жұғынды),етеккірге дейінгі және етеккірден кейінгі жағдайын қараймыз.

44.Жыныстық жетілудің болмауы. Шершевский-Тернер синдромы. Этиологиясы. Жіктелісі.

Шерешевский-Тернер синдромы- хромосомдық бұзылыстарғанегізделген, жиі 40-60% бир жыныс хромосомасының жоғалуымен (кариотип 45, ХО) немесе мозайкалық жинақтан 45, Х/ 46, ХХ/ 47, ХХХ. Егер тек бир Х-хромасома функцияланатын болса, онда Шершевский-Тернер синдромы пайда болады, яғни жыныс бездері қалыптаспайды.

Шерешевский-Тернер синдромын жана туылған кыз нәрестелерде айқын байқауға болады, себебі моносомия X (ХО) кейбір мүшелер мен ұлпалардың жатырда дамуын бұзатындықтан нәрестелер бірнеше аномалиялармен туылады, яғни салмақтары өте женіл, бойлары қысқа, табандарында және қолдарында лимфоидтық ісіктер, тырнақтарының гипоплазиясы (толық жетілмеуі) байқалады. Жүректерінің туа біткен ақаулыктары, қолқа (аорта), өкпе артериясының тарылуы (стеноз, коарктация) байқалып, эпикант дамыған, шаштары қысқа, мойыны қысқа және жуан болып келеді. Қаңқа дамуының аномалиялары, көкірек қуысының өзгеруі, 4-5 саусақтарының қысқаруы да бұл ауруға тән белгілер болып табылады. Бойларының қысқа болуына байланысты аяқтары да қысқа, тұлғалары ұзындау болып дене құрылысында диспропорция байкалады. Иықтары кең, бөкселері тар болып өздерінің сыртқы құрылысы жағынан ер адамдарға ұқсас келеді.

Жиілігі 1:2500 тірі туған қыздарда.

Этиологиясы әлі толық зерттелуде.Әр түрлі фактор әсерінен гематогенез бұзылысы болуы мүмкін, нәтижесінде ұрықтанудан кейін хромосома саны бұзылысымен зигота пайда болады (бір Х хромосома болмайды немесе дефектісі болады). Мұндай бұзылыстардың себептері анық емес. Шершевский-Тернер синдромы дамуы анасының жасына және тұқым қуалаушылыққа байланысты екендігіне дәлел жоқ.

74.Жатыр мен қынаптың аплазиясы(Майер-Рокитанский-Кюстнер-Хаузер синдромы). Анықтауы,клиникасы,коррекциясы.

Жатыр мен қынаптың даму ақаулығы мезодермальды өзектердің қосылу барысындағы ауытқуларында пайда болады, клиникалық тәжірибе жүзінде жиі кездеседі. Қынаптың аплазиясы – оның толығымен болмауы, көп жағдайда жатыр мен аналық бездердің толық жетілмеуімен сәйкес келеді. Дегенімен, аналық бездер мен жатырдың қалыпты жағдайында қынаптың өз алдына жекеленген аплазиясынан да кездесуі мүмкін. Қынаптың аплазиясы құрсақ ішінде, мезодермальды өзектің төменгі бөлігіні даму ақаулығында пайда болады. Ол қынап ішіндегі әр түрлі жарақаттар мен қабыну процесстерінің ( дифтерия не құл ауруы) нәтижесінде пайда болады. Қынаптың өткізбеуі оның бітеліп қалуына (артезия) байланысты. Қынаптың бітелуі жыныс мүшелерінің қабыну нәтижесінде пайда болуы да мүмкін. Қынаптың аплозиясы мен артезиясы шығу тегі жағынан бір-бірінен айырмашылығы бар, дегенімен клиникалық белгілері өте ұқсас келеді. Әдетте, қынаптың өткізбеуі жыныстық жасы жетілу кезінде байқалады. Етеккір қызметі басталысымен етеккір қаны шығатын жер таба алмай, жиналып қалады. Етеккірдің болмауы қатар, науқас жыныстық қатынастың мүмкін еместігіне шағымданады. Қыздық перденің жиі кездесетін даму ақаулығына оның тесігінің болмауы,бітеліп қалуы жатады. Бұл жағдайда қыздық перде қынапқа өтетін жолды түгелдей жауып тастайды. Қыздық перденің атрезиясы етеккір кенлген кезден басталады. Етеккір қаны сыртқа шығаалмай, қынапқа жиналады, оның қабырғаларын созады-гематокольпос. Қыз баланың ішінің төменгі жағы сыздап ауырады, көтеншекке қысым түседі. Егер ем жасалмаса, гематометра / қанның жатырға жиналуы/, гематосальпинкс /жатыр түтікшелеріне жиналуы/ пайда болады. Оның жарылуы /соңғысының/ перитонит жағдайларына әкеліп соқтыруы мүмкін, тіпті өмірге қауіп төнетін кездер байқалады.

Майер-Рокитанский-Кюстнер-Хаузер синдромыгинекологияда сирек кездесетін туа пайда болған ауру. Ол эмбриональды даму кезінде жыныс мүшелерінің дамуының бұзылысымен көрінеді. Осының салдарынан қыз балада қынаптың көлемі өспейді немесе мүлдем дамымайды. Сонымен қатар жатыр, жатыр түтіктері және басқа жыныс мүшелері дұрыс дамымайды.

Қынаптың жоқ болуын заманауи лапароскопиялық кольпопоэз әдісі арқылы қалпына келтіру керек. Көптеген мамандар сигма тәрізді ішекті қолданады, себебі оның тіні қынап тінімен ұқсас келеді. Бұл операциядан кейін жаңа тін жаңа орынға үйренуге уақыт беруіміз керек.

 

15БИЛЕТ:

15.Қыз балалармен жасөспірімдерді арнайы зерттеу әдістері.

1. Екіншілік жыныс белгілерінің даму деңгейін бағалау және қарау

2. Қарау пальпация,іштің перкуссиясы,жүктілікке күмән болса аускультация

3. Сыртқы жыныс мүшелерін және қыздық пердені қарау

Вагиноскопия

Ректальды абдоминальды зерттеу

Егер қыз балаларда қынапта бөгде дене болса міндетті түрде ректальды абдоминальды зерттеу жүргіземіз.Тексеру жүргізгенде қуық пен тік ішек бос болуы қажет.Қарау 3 жасқа дейінгі балаларды пеленальды столда,3 жастан жоғары қыз балаларды арнайы гинекологиялық креслода қараймыз. Поликлиникада немесе стационарда қыз балаларды біріншілік қарау анасының немесе жақын туыстарының қатысуымен жүргізіледі.Жыныс мүшелерін қарау барысында түктенуіне(әйел типті горизантальды бағытта орналасады,еркек типті түктену үшбұрышты іштің ақ сызығы бойымен түктену),клитрдың анатомиялық орналасуына,кіші жыныс ернеуі мен қынапқа,қыздық перде мен қынаптын килегей қабатына,жыныс жолдарынын бөліністеріне мән береміз.Түктену еркек типті болса ол туа пайда болған адреногинетальды синдром.Жыныстық жетлу кезінде клитрдын өсуі тестикулярлы феминизация б.т.Вульванын ісінуі,ішкі еріндердің кілегейінің қызаруы гиперэстрогенияны білдіреді.Вагиноскопия қынаппен жатыр мойынын оптикалық құралдың көмегімен зерттеу.Вагиноскопты қыз балаларға кез-келген жаста қолдануға болады және ол : қынаптын кілегей қабатының жағдайын,ұзындығын,жатыр мойынын және сыртқы ернеуін,қынап пен жатыр мойынындағы патологиялық процестерді,бөгде дене,дамуо ақауларын көруге мүмкіндік береді.Ректальды абдоминальды зерттеу барлық қыз балаларға жүргізіледі.Бұл әдіс сұқ немесе ортаңғы саусаққа вазелин жағып күшену кезінде артқы тесікке енгізу арқылы жүргізіледі.Бұл зерттеу әдісі кезіінде қынаптың күмбездерінің жағдайын,бөгде дене,ісік,қан жиналу және т.б. патологияларды анықтауға көмегін тигізеді. Сонымен қатар жатыр және қосалқыларының жағдайын анықтауға мүмкіндік береді.Пальпацияда орналасу қалпын,қозғалғыштығын,ауырсыну бар жоқтығын анықтай аламыз.Бұл зерттеу әдісі 3 жастан төмен балаларға жансыздандырумен жүргізіледі

45. Шерешевский-Тернер синдромы. Типті және көмескі түрлері. Клиникасы. Анықтауы. Емдеу принциптері

Медициналық генетиканың негізінде хромосомалардың өзгеруіне байланысты болатын бірнеше тұқым қуалайтын аурулар анықталды. Олар хромосомалық арулар деп аталады. Ондай ауруларға Клайнфельтер, Шершевский-Тернер, Даун аурулары және т.б. жатады

Шершевский-Тернер ауруы әйелдерде кездеседі. Мұнда жыныстық жағынан пісіп-жетілуі баяулайды, сондықтан бедеу болады, әрі бойы тапал келеді. Ақыл-есі кем, ашуланшақ, жұмысқа қабілеттілігі төмен болады. Аурудың хромосомаларының диплоидты жиынтығы — 45, жыныс хромосомасы біреу — ХО. Дүниежүзілік санақ бойынша 1000 қыздың төртеуі осы аурумен ауыратындығы дәлелденді. Жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде бұл екі аурудың да гаметалардың даму барысында жыныстық хромосомалардың дұрыс ажырамауына байланысты болатындығы анықталды .

Бұл синдромды 1925 жылы Н.А. Шерешевский және 1938 жылы Тернер тауып сипаттап жазған. Онын орташа жиілігі 1: 3000-ге тең және тек әйелдерде кездесіп, әсіресе аласа бойлы кыздар арасында жиі байқалады.

Шерешевский-Тернер синдромын жана туылған кыз нәрестелерде айқын байқауға болады, себебі моносомия X (ХО) кейбір мүшелер мен ұлпалардың жатырда дамуын бұзатындықтан нәрестелер бірнеше аномалиялармен туылады, яғни салмақтары өте женіл, бойлары қысқа, табандарында және қолдарында лимфоидтық ісіктер, тырнақтарының гипоплазиясы (толық жетілмеуі) байқалады. Жүректерінің туа біткен ақаулыктары, қолқа (аорта), өкпе артериясының тарылуы (стеноз, коарктация) бай-қалып, эпикант дамыған, шаштары қысқа, мойыны қысқа және жуан болып келеді. Қаңқа дамуының аномалиялары, көкірек қуысының өзгеруі, 4-5 саусақтарының қысқаруы да бұл ауруға тән белгілер болып табылады. Бойларының қысқа болуына бай-ланысты аяқтары да қысқа, тұлғалары ұзындау болып дене құрылысында диспропорция байкалады. Иықтары кең, бөкселері тар болып өздерінің сыртқы құрылысы жағынан ер адамдарға ұқсас келеді.

Ауруларда ішкі және сыртқы жыныс мүшелері дамымай, соңғы жыныс белгілері — сүт бездері, қолтыктарында, қасаға үстінде түктер болмайды. Олар бедеу болады, себебі жыныс бездері дамымаған.

Типті – кариотип 45Х:Сыртқы келбеті: бойы қысқа 150 см дейін, қысқа кең мойын, шаш өсетін сызығы төмен, тері қатпарлары, жоғары таңдай, құлақ қалқандары төмен орналасқан, шынтақ буынының деформациясы, сүт бездері бір-бірінен алшақ орналасқан, көптеген пигментті дақтар. 38% - бүйрек аномалиялары, 16% - жүрек-қантамыр жүйесінің аномалиялары. 

АНЫҚТАУЫ:

n Сыртқы келбеті, буккальды жұғында жыныстық хроматиннің болмауы, кариотип 45Х, ЛГ мен ФСГ – күрт жоғарылаған.

n Сыртқы және ішкі жыныс мүшелері – гипопластикалы, УДЗ – гонадтар орнында – дәнекер тінді тәждер 0,3-0,5 см

n Гистологиялық тексеру кезінде – бірен-саранпримордиальды фолликулдар

Көмескі – кариотип мозаицизм 45Х/46ХХ, 45Х басым болған сайын Шерешевский-Тернер синдромына жақындай түседі.

n Бойы қысқа, жеткіліксіз, екіншілік жыныстық белгілердің дамуы өз бетімен, аменорея, 20% - етеккір қалыпты мерзімде, 10% қалыпты етеккір болуы мүмкін.

n Лапароскопиялық жыныстық мүшелер – гипопластикалық, УДЗде – гонадтар гипопластикалы, гистологиялық – строма элементтері, дәнекер тіні бірен-саран примодиальды фолликулдармен.

Бұл аурумен ауырған әйелдерде жыныс хроматині кездеспейді, олардың кариотипі 45 (ХО) тең болады. Сол сияқты X хромосомасының басқа да аномалиялары ұзын иінінің немесе қысқа иінінің делециялары, екі X хромосомалардың транслокациясы, сақиналы X хромосома т.с.с. байкалуы мүмкін.Емі:Шерешевского-тернера синдромын емін таңдауда, У- хромосомның кариотипте болмауына байланысты. Егер кариотипте Y-хромосом элементі анықталса, аналық без оперативті жолмен алынып тастайды 18 жасқа дейін, тіндердің қатерлі ісікке айналып кетпеу мақсатында. Кариотипте Y-хромосомы болмаса, немесе хирургиялық жолмен аналық без алынып тасталса, орын басушы терапия эстрогенмен жүргізіледі 16-18 жаста, екіншілік жыныс белгілерінің дамуына (түктену әйел типі бойынша, сүт бездерінің үлкеюі), гонодотропин деңгейінің төмендеуі, етеккір цикл қалпына келтіру. Қажет жағдай болса, психологиялық көмек көрсетіледі.

75.Қызметін атқарушы жатыр мен жатыр мойнының аплазиясы. Анықтауы,клиникасы,коррекциясы.

Құрсақ дамуының 3 айлығында аналық бездің жіктелуі басталады, олар төмен ығысып, кіші жамбасқа түседі. Жатыр, жатыр түтікшелері, қынап-мезодермальды /мюллері/ өзектен дамиды, ол құрсақ дамуының 4-ші аптасында несеп-жыныс бүрмесінің маңайында пайда болады. Мезодермальды өзектер басында тұтас болады, кейін онан қуыс пайда болады. Құрсақтық дамудың 2-3 айлығында екі өзек ортаңғы және төменгі бөліктерінде қосылып, бір жалпылыма қуыс пайда болады. Осы қосылған бөліктерден жатыр және қынап, ал қосылмаған бөліктен- жатыр түтікшелері дамиды. 

Жатыр мен жатыр мойнының ақауы эмбриогенез кезінде қай этапта тератогенді факторлардың әсер етуіне және тұқымқуалаушылық қасиетіне байланысты. Ақау дамуына әсер ететін 3 фактор:1.генетикалық,2.ішкі(ферменттер, гормондар),3.сыртқы этиогенетикалық(қоршаған орта,жарақат,тератогенді әсер).

Хирургиялық коррекция жасау кезінде жатырдың анатомиялық және функциональды қызметінің толық қалыпта екеніне көз жеткізуіміз керек. Қызметін атқарушы жатыр мен жатыр мойнының аплазиясы немесецервикальды канал- рудиментарлы, дамымаған мүше толық қанды репродуктивті функцияны атқара алмайды.

16-билет:

16.Қыз баланың, бойжеткен қыздың физикалық дамуын бағалау әдістері.

Қыз баланың физикалық дамуын бағалау бағдарламасына бой ұзындығын және дене салмағын, сүт бездерінен жоғары деңгейде көкірек қуысының деңгейін (жауырынның төменгі бұрышы) және сүт бездерінен төмен бөлігінің өлшемі (төс сүйегінің семсершесі), аяғының ұзындығын, отырған кездегі денесін, қол құлашынғ иық жалпақтығын, жалпы қабылданған әдістеме бойынша жамамбастың акушерлік өлшемін, соның ішінде d.trochanterica сәйкес жамбас жалпақтығын және жамбастың дамуын толық сипаттауға мүмкіндік беретін 4 негізгі жамбастың сыртқы өлшемін өлшеу кіреді. Физикалық дамудағы жайсыз өзгерістер қыз балалардың және бойжеткеннің соматикалық және репродуктивтік денсаулығының сапасына әсер етеді.дене салмағы индексін анықтау арқылы семіру немемсе дене салмағының жеткіліксіздігі айқындалады. 11-12 жаста қыз балалар бойы өсуі жағынан ер балалардан озады. Жақсы физикалық дамуы бар қыз балаларда жыныстық жетілу де ерте жүреді. Сүт бездерінің ұлғаюы және қасағаның түктенуі қолтық асты аймағы түктенуінен бұрын ерте болады. Екіншілік жыныс белгілерінің дамуының бірнеше сатысын анықтайды: Сүт безі (mamma): Ma0 – сүт безі тіні анықталмайды, пигментация жоқ; Ма1 – сүт безі тіні ареола аймағында пальпацияланады, тығыз, сирек ауырсынумен; Ма2 – сүт безі ұштары және ареола көтерілген, сүт безі конус тәрізді; Ма3 – сүт безі конус тәрізді, аймағы III тен VI қабырғаға дейін, бірақ ұшы безден жоғары көтерілмейді; Ма4 – сүт безі жарты сфералы формалы, ұше пигменттелген және ареоладан жоғары (әдетте 15 жастан кейін).Қолтық асты аймағының түктенуі (axillaris): Ax0 – түктену жоқ; Ах1 – бірнеше қысқа түктер; Ах2 – қолтық асты аймағының орасының түктенуі; Ах3 – қолтық астының толық түктенуі. Қасағаның түктенуі (pubis): Pb0 - түктену жоқ; Pb1 – бірнеше қысқа түктер; Pb2 – қасаға ортасының түктенуі; Pb3 – қасағаның толығымен түктенуі, түктену горизонтальды сызық бойымен. Етеккір қызметінің айқындығы: Ме0 – тексеру кезінде етеккір жоқ, Ме1 – тексеру кезінде алғашқы етеккірдің келуі, Ме2 – етеккірдің тұрақты келмеуі, Ме3 – етеккірдің тұрақты келуі. Екіншілік жыныс белгілерінің дамуы пубертатты кезеңде аяқталады. Жатырдың тез өсуі болады, оның мойны мен денесінің өзара қатынасы өзгереді ( 3:1); түбі алдыға қарай, ал алдыңғы бетейі – алдыға және төмен (anteflexio versio) бағытталады.Пубертатты кезеңнің соңында тері астылық май клетчаткаларының дамуы, жамбас сүйектерінің кеңеюі нәтижесінде әйел типі бойынша дене бітімінің қалыптасуы аяқталады. Дауыс тембрі өзгереді, әйелге тән психологиялық черты қалыптасады ( қысылу, ұнау сезімі, өзінің келбетіне жоғары қызығушылық).Жасөспірімдік кезең. Орталық (гипофиз), сонымен қатар перифериялық звенода репродуктивті жүйе қызметінің активациясы және синхронизациясы жүреді. Овуляторлы етеккір циклға көшумен репродуктивті жүйе функциясының қалыптасуымен аяқталады.

46- сурак: Шерешевский-Тернер синдромы. Аралас және таза түрлері. Клиникасы. Анықтауы. Емдеу принциптері.

Шерешевский-Тернер синдромы - жыныс хромосоманың анамалиясынан пайда болған жыныс бездері дамуының бұзылысы. Жыныс бездерінің дамуы дамудың ерте кезеңінде бұзылады. Бұл синдром қыз балаларда 3000:1 жиелікте кездеседі. Жыныстық жасушаның бөлінуі кезінде қалыпты Х-хромосоманың санының өзгерісі.

 Бұл ауру бірінші рет 1925 жылы Н. А. Шерешевский жазды, ол құрсақ ішілік дамудың тұқым қуалайтын ақаулары біріктірілген, гипофиз алдыңғы бөлігі мен жыныс бездерінің дұрыс дамымауы деп көрсетті. 1938 жылы Тернер бұл ауруға тән триаданы атап көрсетті: жыныстық инфантализм, мойынның бүйір жағындағы қанат тәрізді терілік қатпар және шынтақ буындарының деформациясы.

       Себептері гонадтардың аплазиясы немесе олардың даму ақаулары болып табылады, бұл кезде аналық безінің гормонөндіруші тінінің белсенділігі болмайды.

Егер қыз балада 8-10 жаста қандай да бір себепке байланысты аналық бездерін алып тастаған болса, жыныстық жетілу болмайды.
Жыныстық жетілу гонадтар дисгенезиясында болмайды – бұл сирек патология 10-12 мың нәрестеге 1 кездеседі.

Этиологиясы мен патогенезі: Аналық бездердің дамуы үшін 2 жыныстық Х хромосомдар қажет, аналық бездер үшін Х және У, әйел кариотипі 46ХХ, еркек 46ХУ.

       Жыныс клеткаларының мейозы барысында хромосомалардың аномальды жиыны туындауы мүмкін. Мұндай клеткалардың қосылуы кезінде аналық клеткаға жыныстық хромосомалардың патологиялық жиыны түседі, бір хромосома болмауы мүмкін 45Х – моносомия, қосарлануы немесе үшеуі бірігуі мүмкін 47ХХХ немесе 47ХХУ – полисомия, мозаицизм болуы мүмкін.

n Хромосомалардың аномальды жинағында – гонадтардың қалыпты дамуы болмайды.

Хромосомалар жинағы аналық бездің даму детерминанттарын алып қана жүрмейді, сондай-ақ дененің ұзынына қарай өсуіне жауап береді, қысқа иықшасында – өсу гендері, ұзын иықшасында аналық бездердің дамуын анықтайтын гендер орналасады

Клиникалық тәжірибеде гонадтар дисгенезиясының 4 клиникалық түрлері кездеседі:

n Типті немесе классикалық, Шерешевский-Тернер синдромы

n Көмескі

n Таза

n Аралас 

Типті – кариотип 45Х: Сыртқы келбеті: бойы қысқа 150 см дейін, қысқа кең мойын, шаш өсетін сызығы төмен, тері қатпарлары, жоғары таңдай, құлақ қалқандары төмен орналасқан, шынтақ буынының деформациясы, сүт бездері бір-бірінен алшақ орналасқан, көптеген пигментті дақтар. 38% - бүйрек аномалиялары, 16% - жүрек-қантамыр жүйесінің аномалиялары. 

АНЫҚТАУЫ:

n Сыртқы келбеті, буккальды жұғында жыныстық хроматиннің болмауы, кариотип 45Х, ЛГ мен ФСГ – күрт жоғарылаған.

n Сыртқы және ішкі жыныс мүшелері – гипопластикалы, УДЗ – гонадтар орнында – дәнекер тінді тәждер 0,3-0,5 см

n Гистологиялық тексеру кезінде – бірен-саранпримордиальды фолликулдар

1

Көмескі – кариотип мозаицизм 45Х/46ХХ, 45Х басым болған сайын Шерешевский-Тернер синдромына жақындай түседі.

n Бойы қысқа, жеткіліксіз, екіншілік жыныстық белгілердің дамуы өз бетімен, аменорея, 20% - етеккір қалыпты мерзімде, 10% қалыпты етеккір болуы мүмкін.

n Лапароскопиялық жыныстық мүшелер – гипопластикалық, УДЗде – гонадтар гипопластикалы, гистологиялық – строма элементтері, дәнекер тіні бірен-саран примодиальды фолликулдармен.

---

Дата добавления: 2018-04-04; просмотров: 2130; Мы поможем в написании вашей работы!

Поделиться с друзьями:

---

---

Мы поможем в написании ваших работ!