АсаблівасціразвіццяТурава-Пінскагакняства
Змест
Уводзіны.. 3
1Станаўленне дзяржаўнасці ва ўсходніх славян. 4
1.1 Прыкметы дзяржавы.. 4
1.2. Грамадскі лад а ўсходніх славян у VIII – IХ ст.ст. 7
3. З’ўленне першых славянскіх княжанняў. Нарманская і антынарманская тэорыі паходжання ўсходнеславянскай дзяржаўнасці. 8
2Асаблівасці развіцця Турава-Пінскага княства. 10
Заключэнне. 14
Спісак выкарыстаных крыніц. 16
Уводзіны
ВывучаючымінулаеБеларусі,гісторыкізаўсёдывялікуюўвагуўдзеляліпытанням,якіятычылісязасяленняіасваеннячалавекамбеларускіхзямель,фарміраваннятутэтнічныхсупольнасцяў.Абгрунтаванавыснова,штобеларускіяземліўжоўстаражытнасцібыліарэнайсутыкненняіўзаемадзеяннясамыхрозныхэтнічныхгрупнасельніцтва,слядыжыццяякіхзафіксаваныякуархеалагічныхматэрыялах,такіўпісьмовыхкрыніцах.
Мэтайданнайработыз’яўляеццаўсебаковыаглядстанаўленнябеларускайдзяржаўнасці,яепрычыніасаблівасцяўнапрыкладзеТурава-Пінскагакняства.
Гісторыясярэдневяковагаграмадства–шматгранныіскладаныпрацэсіпрыяеасвятленнінеабходнавылучыцьнекалькіасноўныхіважныхзадач:
1.Прасачыцьзмены,якіяадбывалісяўтойчасускладзенасельніцтвабеларускіхзямель;
2.Вызначыцьвытокібеларускайнароднасці;
3.Вылучытьэтапызараджэнняіразвіццядзяржаўнасцінабеларускіхземлях,яеэвалюцыіякумежахСтаражытнайРусі,такінарэгіянальнымузроўні.
4.Асвяціцьпраблемыэканамічнагаразвіццябеларускіхзямельісацыяльныхадносін;адзначытьпытаннізнешнепалітычнагахарактару,міжнародныхумоўразвіццябеларускіхзямель,атаксамаіхкультуры.
|
|
|
5.ВызначытьўмовыутварэнняіразвіццяТурава-Пінскагакняства.
1Станаўленнедзяржаўнасціваўсходніхславян.
Прыкметыдзяржавы
Значныязмяненніваўсіхсферахграмадскагажыццяадбылісяпаслятрохбуйныхпадзелаўграмадскайпрацы,якіяпасваёйсутнасціазначаліз'яўленнеўжыцціпершабытнагачалавекаспецыялізацыіўвытворчайдзейнасці.Прычымнапершасныхэтапахспецыялізацыямелахутчэйзаўсестыхійныхарактарібылаабумоўленапрыроднымі(геаграфічныміікліматычнымі)ўмовамііснаванняасобныхродаўіплямёнаў.Першыпадзелграмадскайпрацы-аддзяленнежывёлагадоўліадземляробства,другі-аддзяленнерамястваадземляробства,трэці-адасабленнегрупылюдзей,якіясталізаймаццагандлемтаварамі,-гандляроў.
Задаўнасцюгадоўвельміцяжказусёйпадрабязнасцюпрасачыцьпрацэсыстанаўленняадзначаныхбуйныхпадзелаўграмадскайпрацы.Найбольшабгрунтаванайверсіяйтаго,якадбывалісягэтыяпрацэсы,намуяўляеццаканцэпцыяЮ.Ліпса,яківыказаўмеркаваннеабтым,штоменавітанароды-збіральнікіўраджаю,хутчэйзаўсё,валодалінеабходныміперадумовамідляразвіццяземляробстваіжывёлагадоўлі,тамуштогэтаяформапрысвойваючайгаспадаркібыланайбольшпрагрэсіўнай,анайбольшспрыяльныяўмовыдлятакогапераходубыліўПаўднёвайіЦэнтральнайАзіі.НадумкуЮ.Ліпса,вынаходніцтваземляробстваз'яўляеццазаслугайжанчыны,боянаваўмовахпрысвойваючайэканомікізабяспечваласям'юрасліннайежай,атамумаглаправесціўжыццёноваевынаходніцтва.Утойжасамычасмужчыныпрацягвалізаймаццапаляваннем.
|
|
|
Непасрэднымследствамтрохбуйныхпадзелаўграмадскайпрацысталасяякаснаямаёмаснаяняроўнасцьсяродлюдзей,сутнасцьякойутым,штопэўныягрупынасельніцтвапачынаюцьспецыялізаваццавыключна(альбопераважна)нанейкімаднымвідзевытворчайдзейнасці,яныякбы«манапалізуюць»пэўнуювытворчуюдзейнасць,фармуеццаспецыялізацыявытворчасці.3аднагобоку,янасадзейнічаезначнамупавышэннювытворчасціпрацы,аздругога-натуральнапрыводзіцьдатавараабмену.Прычымувынікупершагабуйногападзелуграмадскайпрацы,штоадбыўсяпераважнапаміжрозныміродамііплямёнамі,складваеццарэгулярныміжродавыіміжпляменнытавараабмен,другібуйныпадзелграмадскайпрацысадзейнічаепранікненнюсістэматычнагатавараабменунепасрэднаўродіплемя.Усёгэтанепазбежнапрыводзіцьдаколькаснаймаёмаснайняроўнасціспачаткупаміжродамііплямёнамі,апасляіўнутрыіх.Адбываеццапераразмеркаваннелішкавагапрадуктанакарысцьнайбольшуплывовыхгрупнасельніцтва,асобныхсем'яў,старэйшын,военачальнікаў,жрацоў,такзванай«родавайарыстакратыі».Датагожрэгулярнытавараабменлагічнапрыводзіцьдаперамешваннянасельніцтва,болюдзірухаюццаразамзтаварамі.Намесцыадносназамкнутайродавайабшчыныфармуеццатэрытарыяльнаясуседскаяабшчына.
|
|
|
Заканамернымвынікамадзначаныхпрацэсаў,якіядоўжылісятысячагоддзі,сталафармаваннеякаснановага,упараўнаннізпершабытным,грамадства,якоемыназываемдзяржаўна-арганізаваным,або,скарочана,дзяржавай.
Угэтымграмадствепануюцьякаснаяіколькаснаямаёмаснаяняроўнасці,азначыцьіснуеісацыяльнаянапружанасць(утымлікуібарацьба)паміжбагатыміібеднымі.Угэтымграмадственямаадзіныхдлясупольнасцібагоў,ідалаў,культаў,бопобачпражываюцьпрадстаўнікірозныхродаўіплямёнаў.Азначыцьугэтымграмадствеўжонеможаіснавацьпершабытнаясістэмакіравання,ажыццяўленняўлады,бонельгаваўмовахіснаваннярозных,частасупярэчлівыхінтарэсаўлюдзейііхгруповакзнайсці«агульнуюмову»,агульныаўтарытэт,прыняцьрашэнне,якоебзадавальнялаўсюсупольнасць.Дыіажыццяўляцькіраваннесупольнасцюна«грамадскіхпачатках»немагчыма.Кіраваннепераўтвараеццаўсамастойнуюскладануюфункцыюграмадства,якаяпатрабуепэўнайкваліфікацыі,пэўнагачасуіпэўнагаматэрыяльнагазабеспячэннятых,хтояеажыццяўляе.
|
|
|
Дзяржаўна-арганізаванаеграмадства(дзяржава)адрозніваеццаадпершабытнагаграмадстванаступныміпрыметамі:
1.Гэтасацыяльна-неаднароднаеграмадства,уякімпобачсуіснуюцьсамыярозныягрупылюдзей,занятыяразнастайнымівідамічалавечайдзейнасці,сасваімічастасупрацьлеглыміінтарэсамі.Задавальняючысваеінтарэсыіінтарэсыіншыхгрупііндывідаў,людзіўступаюцьурозныяграмадскійадносіныпаміжсабой.Інтарэсы,галоўнымісяродякіхз'яўляюццаматэрыяльныя,аб'ядноўваюцьіхусупольнасць,нейкаеадзінаецэлае,ігэтыяжсамыяінтарэсыніколінеаб'яднаюцьіх,непрывядуцьдааднолькавага,аднастайнагаміраўспрыманняідзеяння.
2.Гэтаграмадства,уякімусеіндывідыпадзяляюццаперш-напершпатэрыторыіпражывання.Прыналежнасцьдароду,племені,якоеўпершабытнымграмадствемелапершаснаезначэннедляіндывіда,вызначалаягоролюімесцаўвытворчымпрацэсеіразмеркаванніматэрыяльныхкаштоўнасцяў,адсоўваеццанадругоеітрэцяемесцыпазначнасцісяродсацыяльныхсувязяў.Ваўмовахсацыяльна-неаднароднагаграмадстваіфармаванняпершабытнайсуседскайабшчыныродавыясувязінемаюцьсвайгоранейшагазначэнняўвытворчымпрацэсеіразмеркаванніпрадуктаўпрацы.Янынеаказваюцьранейшагаўплывунасацыяльнаестановішчаасобы.
3.Гэтаграмадства,уякімфармуеццаякаснановая,упараўнаннізпершабытнымграмадствам,сістэмакіравання,ажыццяўленняўлады.Кіраваннеіўлада,якмыведаем,існавалііўпершабытнымграмадстве.Алетамянывыражалі,па-першае,інтарэсыўсёйсупольнасці,апа-другое-яныневыдзялялісязграмадстваўсамастойнуюфункцыю,якаябпатрабаваладлявыкананняасобнайгрупылюдзей.Іншаясправа-кіраваннеіўладаўновыхумовах.Яныпростанеўстаневыражацьізадавальняцьуроўнаймерыінтарэсыўсіхіндывідаў,іхгруп,богэтыяінтарэсынесупадаюць.Дляажыццяўленняўладыікіравання,штовыдзяляюццаўсамастойнуюфункцыюсупольнасці,фармуеццаасобнаягрупалюдзей,якіяпрафесійназаймаюццакіраваннемсупольнасцю.Дляажыццяўленняўладыікіраванняўтвараеццаасобныапараткіравання-органыдзяржавыідзяржаўныяўстановы,якіянадзяляюццаўладныміпаўнамоцтвамі.
4.Гэтаграмадства,ажыццяўленнеўладыікіраванняўякімпатрабуематэрыяльна-фінансавагазабеспячэння.Паколькідзяржаўныапаратніякайвытворчайдзейнасцюнезаймаецца,ягопатрэбнаўтрымлівацьзакоштсродкаўсупольнасці.Сродкігэтыязбіраюццазнасельніцтваўвыглядзепадаткаўііншыхзбораў.Карамзінтакапісваеэпізодзборуданіны.Няманічогадзіўнагаўтым,штолюбаядзяржаваімкнуласяўсталявацьдасканалуюсістэмупадаткаўізбораў.Устаражытнаіндыйскімпалітыка-прававымпомніку«Артхашастра»падрабязнарэгламентуюццавідыіпамерыразнастайныхпадаткаўідаюццарэкамендацыіфіласофска-этычнагахарактару,кшталту:«Подобнотомукакодинспелыйплодзадругимсобираютизсада,должен(государь)собиратьсосвоегогосударства...Ноизбоязнипострадатьсамомуоннедолженсобиратьнеспелыеплоды,таккакэтовызвалобыбеспорядки».Нажаль,князьІгар,хутчэйзаўсё,небыўзнаёмызусходняймудрасцюАртхашастры.
Толькіўсукупнасцівышэйазначаныяпрыметыдазваляюцьадрозніцьдзяржаўна-арганізаванаеграмадства(дзяржаву)адпершабытнага,боўіхуканцэнтраванымвыглядзеўтрымліваюццаўсенайбольшістотныярысыдзяржавы.Разамзтымунавуковайівучэбнайлітаратурыдзяржавуразумеюцьубольшвузкімсэнсеслова,зводзяцьяепрактычнадаякаснановайсістэмыкіравання,ажыццяўленняўладываўмовахсацыяльнанеаднароднагаграмадства.Уметадалагічныхадносінахтакіпадыходнельгапрызнацьправільным.Справаўтым,штокіраваннеіўладаяксамастойныяфункцыісупольнасціабумоўліваюццаўсёйсістэмайсацыяльна-эканамічныхадносін,развіваюццаізмяняюццападіхуплывам.Уадрывеадіншыхбакоўсупольнагаіснаваннякіраваннеіўладанеіснуюць.Сутнасцьіхможабыцьдаследаванатолькіпрыўмовешырокагасацыяльнагападыходу.
1.2.ГрамадскіладваўсходніхславянуVIII–IХст.ст.
Прыходславяннабеларускіяземлісупаўзпачаткамхуткагаразлажэннярода-племянныхадносініфарміраванняфеадальнагаладу.Прычынамітамубыліўсёбольшімклівыпадзелпрацы,хуткаеразвіццёэканамічныхстасункаў,атаксамавойны,якіяўзвысілімагчымасціправадыроўплемені–князёўівузкагаколанабліжаныхдаіхваяроў–баярідружыннікаў.Сваяцкаяабшчынапаступовасаступіламесцасуседскай(мір,грамадаіг.д.).Мясцоваязнацьімкнуласязахапіцьабшчынныяціпакульнезанятыяземліўпрыватнуюўласнасць.Прыватныяземлінасіліназвувотчынаў.Працавалінагэтыхземляхрабы(халопы)цізалежныяадгаспадарасяляне-закупы,радовічыіўдачы.Закупысялілісяназемляхфеадалаіатрымоўваліадягосвоеасаблівыкрэдыт-купу.Звычайнаянамагласкладаццазрозныхпрыладаўпрацы,хатняйжывёлыіг.д.Радовічызаключалізмаёмаснікамзямліспецыяльныдагавор-рад.Пакульзакупневыплочваўкупу,арадовічнеадпрацоўваўрад,ёнзалежыўадфеадала.Удачычасовапрацавалінагаспадара.
Большасцьсялян(смерды),пакульзахоўваліасабістуюсвабоду,працавалінаабшчынныхземляхіплаціліразугодкнязюданінутолькіпрадуктаміляснойгаспадаркі(палюддзе).Сяляневырошчваліжыта(яравоеіазімае),пшаніцу,лён,канопліііншыякультуры.Унекаторыхземляхпашазнаходзіласянедалёкаадпаселішчаў.Алетаксамабыліраспаўсюджанылясныяаблогіівысекі.
3.З’ўленнепершыхславянскіхкняжанняў.Нарманскаяіантынарманскаятэорыіпаходжанняўсходнеславянскайдзяржаўнасці.
СамымбуйнымімагутнымкняствамнатэрыторыіБеларусіўраннімсярэднявеччыз’яўляласяПолацкаекняства.ЯноўтварыласяўсярэднімцячэнніЗаходняйДзвіныўІХ–Хстст.,займалаўсюПаўночнуюБеларусьімежаваланапоўначызНоўгарадскайзямлёй,наўсходзе–саСмаленскай,напоўдні–зТурава-Пінскай,назахадзеіпаўночнымзахадзе–зземлямілітоўска-латышскіхплямён.ПолацкаекняствазаймалазвыштрэцітэрыторыісучаснайБеларусі.
АкрамяполацкагаутойчасвызначалисядвадругіхбуйныхкнястваКіеўскаеіТураўскае.
ТураўскаекнястваўтварыласяўІХ–Хстст.ЯготэрыторыяўасноўнымадпавядаламесцамрассяленнядрыгавічоўнапоўдніБеларусіўбасейнеПрыпяці.Палітычныцэнтркняства–Тураў,амальсучаснікПолацка.БуйнымгорадамбыўПінск.НазвуТуравалетапісецзвязваўзімеммясцовагакнязяТура.УзнікненнюіразвіццюТураваіПінскасадзейнічалаіхвыгаднаеразмяшчэнненаводнымПрыпецка-БугскімгандлёвымшляхузКіеваііншыхрускіхзямельузаходнююЕўропу.
Нарманскаяіантынарманскаятэорыіпаходжанняўсходнеславянскайдзяржаўнасці:
-Прыхiльнiкiнарманскайтэорыi,якаябыласфармуляванаўдругойчверцiXVIIIст.Г.Байерам,Г.МiлерамiА.Шлецарам,перабольшвалiролюскандынаускiхвоiнаўуўсталяваннiдзяржаўнасцiнаРусi.Мiжтым,дзяржаваякпрадуктунутранагаразвiццянеможабыцьпрыўнесеназнадворку.Гэтапрацэсдоўгiiскладаны.Дляўзнiкненнядзяржаўнасцiнеабходныадпаведныяўмовы:маёмаснаерасслаенне,зараджэннеплемяннойзнацi,узнiкненнедружынiгэтакдалей.Даволiспрэчнымз’яўляеццааргументнарманiстаўабтым,штоваражскiкнязьРурыкбыўзапрошэнызбратамiСiневусамiТруворам,абфактыiснаванняякiхгiсторыябольшнiчоганепаведамляе.Яклiчацьнекаторыядаследчыкi,быладапушчанапамылкапразнеразуменнефразы:“Рурыкпрыйшоўсасваякамiiдружынай”.Настаражытнашведскімянагучыцьтак:“Рурыкпрыйшоўсасваякамi(sinehus-сiнехус)iдружынай(thruvaring-трувор).Вынiкамгэтайпамылкiсталаз’яўленненеiснуючыхiмёнаўСiневусiТрувор.
-Антынарманiстыдаказваюцьабсалютнуюсамабытнасцьславянскайдзяржаўнасцi,адмаўляюцьролюскандынаваўупалiтычныхпрацэсах.Аднак,нельгапоўнасцюадмаўляцьролюварагаўустанаўленнiКiеўскайРусi.Большасцюспецыялiстаўдаўнопрызнана,штоРурыкавiчыiсаманазва“Русь”скандынаўскагапаходжання.Нетрэбаiперабольшвацьгэтайролi.Вядома,штопэўнытыпдзяржаўнасцiуўсходнiхславянсклаўсяужоўдаваражскiперыяд.
АсаблівасціразвіццяТурава-Пінскагакняства
АкрамяПолацкайдзяржавы,набеларускіхземляхуХст.сфарміраваласядругоепазначэннюранняесярэдневяковаедзяржаўнаеаб’яднанне–Тураўскаекняства.Першапачатковаянонебылоўпоўнымсэнсесапраўднайдзяржавай:гэтабыўаднародныўэтнічныхадносінахпляменнысаюзрассяліўшыхсяўбасейнеПрыпяцідрыгавічоў(уадрозненнiадполіэтнічнагаПолацкагакняжання).
ЛетапісныязвесткіабТураўскайзямлі,нажаль,фрагментарныя,несістэматычныяізгадваюццатолькіўсувязізпадзеяміўіншыхкраінах.Унедатаванайчастцы“Аповесцімінулыхгадоў“,гэтазначыць,дасярэдзіныIX-гаст.,паведамляецца,штосваекняжаннімеліпаляне,драўляне,“адреговічісвое...”
Пазнейгэтаеродапляменнаеэтнічнаеаб’яднаннепераўтварыласяўфеадальнуюдзяржавузтэрытарыяльна-палітычнымісувязямі.УпершынюТураўскаекняствазгадваеццапад980годамусувязізімемкнязяТура–заснавальнікагорада(«бебоРогволодпришелиз-заморяиимяшеволостьсвоювПолотьске,аТурТурове,отнегожеиТуровципрозвашася»-ПСРЛ-Т.2.-Стб.64).Якбачым,ТураўупамінаеццанароўнізПолацкам,сталіцайсамастойнагакняства.Пабудаваныўцэнтрыдрыгавіцкайзямлі,дзеПрыпяцьпразшматлікіяпрытокізлучаеццазбасейнамНёманаіЗаходнягаБуга,Тураўпаступовастанавіўсяважнымвузломводныхгандлевыхшляхоў.
ПачатакпалітычнайгісторыіТураўскагакняствазвязаназімемСвятаполкаУладзіміравіча(988–1015).ЁнбыўсынамЎладзіміраСвятаславічаі“грэкіні”(дачківізантійскагаімператара),былойжонкіЯраполка,зводнагабратаЎладзіміра,якуютойузяўцяжарнайуякасціаднойсасваіхжонпаслязабойстваў980г.мужа.
ПоўнасцюпадпарадкаванайКіевуТураўскаязямлябылапрыЯраславеМудрым(другімсынеРагнедыіУладзіміра),якіў1019г.заняўабодвапасады–іКіеўскііТураўскі.Алепасляягосмерці(у1054г.)Тураўскаекняства40гадоўжылоасобнаадКіеву,дзесамастойнакняжыліУзяславічы.ПрыУладзіміруМанамахуіягоспадкаемцахТураўзноўтрапляепадуладуКіеўскайРусіажна60наступныхгадоў.
Чамутакупартазмагалісязатураўскіпасадкіеўскіякнязі?Прычынтамунекалькі.
1.ЗручнаегеаграфічнаестановішчаТураўскагакняства:прыпяцкаеадгалінаванневоднагашляху“зварагаўугрэкі“,сувязіКіевазЗахадам,плацдармбарацьбызяцвягамі,палякамі,Літвой,палачанамі.
2.Добрыяпрыродныяікліматычныяўмовы,багатыя,ураджайныяземлі.
3.Тураўскіпасадбыўсваеасаблівымплацдармамдляпераходунакіеўскіпрастол,якімкарысталісяіншыякнязі(СвятаполкУладзіміравічу1015г.,УзяслаўЯраславічу1054г.,СвятаполкУзяславічу1092г.,ВячаслаўУладзіміравічу1139г.)
ІхоцьТураўскаязямлядоўгічасзнаходзіласяўскладзеПаўдневайРусі,аленіколінезліваласязёй,небылаяеарганічнайчасткай.РазмешчанаянанязначнайадлегласціадКіева,янамеласваеасаблівасціўпрыродныхігеаграфічныхумовах,атаксамаўэканамічнымiкультурна-рэлігійнымжыцці.БлізкасцьдаПольшчыспараджалатутзаходне-еўрапейскінапрамакудухоўнымжыцці,утойчасякуКіевепанаваўтольківізантыйскіўплыў.
Тураўскаекняствазаставаласяцэласнымтэрытарыяльнаісамастойнымэканамічнаарганiзмам,азалежнасцьчастаабмяжоўваласяпадатковыміабавязкамі,штогадовайвыплатайданіны.
АлеканчатковуюнезалежнасцьадКіеваТураўскаязямляатрымалатолькіў1157(1158)г.,каліпрастолуТуравезаняўкнязьЮрыйЯраславіч,нашчадакдобравядомагатураўцамроду.Дзесяцьтыдняўтрымалітураўцыасадукааліцыйнагавойскакіеўскіх,смаленскіх,галіцкіх,луцкіхі,нават,полацкіхдружын.Янынетолькідобрабаранілісянагарадскіхсценах,алерабілівылазкіішкодзіліворагу,ператварыўшысвойгорадунепрыступнуюкрэпасць(цвердзь).Івыстаялі.КіеўвымушаныбыўпадпісацьпагадненнеабсамастойнасціТураўскайзямлі.АабароненынародамЮрыйЯраславічстаўпершымкняземадноўленаймясцовайдынастыіУзяславічаў.
Запошняйчвэрці12-гаст.звестакпраТураўскуюзямлюўлетапісахвельмімала.Вядома,штопаслясмерціЮрыяЯраславічаянабылападзеленанаўдзельныякняствыпаміжягосынамі–Тураўскае,Пінскае,Дубровіцкае,Слуцкае,Клецкае.УадрозненнеадПолацка,Тураўшчынанезведаластрашных,знясільваючыхміжусобныхвойнаў.
Упачатку13-гаст.Турава-ПінскаязямлязвязаласвойлесзНавагародкам,якідапамагаўейзмагаццазГаліцкімікнязямі.Уканцы13-га–пачатку14-гаст.ст.палескіяземлібылідалучаныдаВКЛ.
ПаякімпрынцыпеперадаваўсякняжацкістолуТураве?
Нагадаем,якбылоўКіеве.Тутспачаткустолперадаваўсяпастаршынству("пастарэйшынству")уродзеістолатрымлівалінестарэйшыясыны,астарэйшыяоратыпамёршагакнязяпаформуле"воотцаместо".Пазней,калікнязіўжоўмацавалісякожныўсваёйволасці,гэтыпрынцыпстарэйшынствапачаўзамяняццапрынцыпам"вотчыны"ікняжацкіясталысталіпераходзіцьдастарэйшыхсыноўкнязя.АднакуXI-XIIстст.адбываласябарацьбадвухпрынцыпаўітолькіўXIIIст.вызначыласябольш-меншканчатковаяперамогапрынцыпу"вотчыны".
ТураўскіякнязіпаводлероднасныхсувязяўмеліправаперайсцінавелікакняжацкітронуКіеве,калідлягэтаганадыходзілаіхчаргаякпрадстаўнікоўкняжацкагародуРурыкавічаў.АдначасоваТураўскаекняствапрацягвалападпарадкоўвацца"свайму"князю,якістанавіўсявялікімкняземкіеўскім.УТураўназначаўсякіравацькняжацкінамеснік-"пасаднік".
Пасаднікпрацягваўдзейнічаць,калікнязьзноўвяртаўсяўТураў,якгэтабылозкняземВячаславаміпасаднікамЖыраславамІванкавічам.Знаходжаннеўгорадзеадначасовакнязяіпасадніка-з'яванезвычайнаядляіншыхгарадоў,акрамяНоўгараданаВолхаве,якіўтойчасуяўляўсабойсярэднявечнуюрэспубліку.
Тэрмін"пасаднік"звязанысасловам"пасадзіць",штоазначае:назначыць,выбраць,паставіць.УXIст.зКіеваўНоўгарадвялікімкняземназначалісяпасаднікідлякіраваннягорадам.ПазнейуНоўгарадзефарміруеццапасадніцтвановагатыпу,каліпасаднікіздзяйснялікіраваннеорганамірэспубліканскайулады.Наўгародскіпасаднікстаўвыбіраццанавечызлікубаяр.Енкантраляваўінакіроўваўдзейнасцькнязя,якібыўпобачугэтымгорадзе.
ПравыбарнуюпасадупасаднікаўТуравезвестакняма.Магчыма,пасадніктутзнаходзіўсяўпадпарадкаваннікнязя.АбіснаванніпасаднікаўПолацкузвесткінаогуладсутнічаюць.
УТуравесклаласясваясістэмакіраваннягорадаміволасцю.Тутдзейнічалавеча.Паводлепаведамлення"Жыція"КірылаТураўскага,ёнстаўепіскапампапросьбекнязя"илюдийтогогорада(Турова)"[2].Згэтагавынікае,штогараджанеўТуравемеліправаголасунаваттады,калівырашаласяпытаннепраназначэннеепіскапа.Фактцікавытым,штоўПолацкііншыягарадыепіскапназначаўсякіеўскіммітрапалітам.ВыключэннемзгэтагаправілабыўНоўгарад,тамепіскапвыбіраўсявечам,азатымягофармальнапасвячаўмітрапалітуКіеве.
УТуравеіснавалапасадатысяцкага.Тысяцкіўзначальваўгарадскоеапалчэнне.Сяродтураўскіхвоінаўукрыніцахназванымаладыядружыннікі-"отракі".ТураўскітысяцкіІванкаўдзельнічаўупаходзе1127г.наПолацкуюзямлю,якіарганізаваўкіеўскікнязьМсціслаў.
ТураўскікнязьчастасасваёйдружынайзнаходзіўсяўКіеве.УтакімвыпадкуўТуравегалоўнайваеннайсілайз'яўляласяапалчэнненачалезтысяцкім.Звычайнаўтакімапалчэнніналічваласянеменштысячыўзброеныхгараджан.©Матэрыялсайта"ЖывеБеларусь"
Такімчынам,грамадскіладуТураўскімкняствемеўсваеасаблівасці.Янызаключалісяўнаяўнасціпасадніка,ролівеча,падпарадкаваннігарадскогаваеннагаапалчэннятысяцкаму.
Заключэнне
ЗяўленнеславянатэрыторыіБеларусімоцнапаўплываланаўсеастатніяплямены.Яныпераўзыходзілііхпаўзроўнюсацыяльнайарганізацыі,мелібольшразвітуюгаспадарку.ЎвынікуінтэнсіўнагазасваенняславянамітэрыторыіБеларусі,дзеранейжылібалты,уVIII-IXстст.склалісяэтнічнаблізкіяпаміжсабойплемянныязвязы:крывічы,дрыгавічы,радзімічы,частковавалыняне.Наіхасновеўтварыўсястарабеларускіэтнас.Уягофармаванніпрыняліўдзеляцвягіінекаторыяіншыябалцкіяплямёны.Усходніяславянепрынеслібольшпрагрэсіўнуюформуземляробства-ворную.Сем'і,аб'яднаныяагульнасцюгаспадарчагажыцця,утварылісельскую(суседскую)цітэрытарыяльнуюабшчыну.Апрацоўванаязямля,лясыівадаёмыбыліўласнасцюўсёйабшчыны.Сям'якарысталасяасобнымучасткамсупольнайзямлі-надзелам.УIX-XIIстст.ваўсходніхславянскладаеццафеадальныўклад.Напачаткуасноўнаячастканасельніцтвабылавольнымісупольнікамі,якіхзвалі«людзі».Іхсацыяльнаестановішчапаступовазмянялася:часткатраплялаўзалежнаестановішча,частказаставаласяадноснавольнай.Залежныхлюдзейзвалі«чэляддзю».Ускладзечэлядзібылікатэгорыінасельніцтва,пазбаўленыяасабістайволі-халопы.Прастанаўленнекласавагаграмадствасведчыцьнетолькізалежнаестановішчаасобнайкатэгорыінасельніцтва,алеінаяўнасцьлютвы.Дружыннікі(цібаяры)атрымліваліадкнязяправазбірацьданінузвызначанайтэрыторыі.Зборданінызвольнаганасельніцтватойтэрыторыі,якой«валодаў»князь,зваласяпалюддзем.Паступоваданінастановіццафеадальнайрэнтай.Тымчасамутвораццагарады.Горадскладаўсязчастак:дзяцінца,умацаванагаваламі,равамі,сценамі;пасаду-месца,дзесялілісярамеснікіігандляры;ігандлю-месцыпродажуікуплітавараў.Славяневызнаваліпаганскуюрэлігію.Яныверыліўбогасонца,агню,Пярунаіінш.Памерлыххаваліўямах,насыпаянадімікурганы.Верыліўзамагільнаежыццё.Упрыгожваннінасілізкосткі,медзі,керамікі.
Невядома,колькібчасузаняўпуцьпераходудастанаўленнядзяржаўнасцібезуплывыславян.
КалінапоўначысучаснайБеларусімесціласяПолацкаекняства,топаўднёвыяземлізаймаладругоедзяржаўнаеўтварэнненаБелару-
сі–княстваТураўскае.
Першыгалоўныгорадкняства–Тураўупершынюўзгадваеццапад980г.усувязізкняземТурам,які,якіРагвалодПолацкі,быўзварагаў.АлехуткаТураўбыўпадпарадкаванысуседнямуКіеву,ітутсклаласятрадыцыя–ТураўатрымліваўстарэйшысынВялікагакіеўскагакнязя,якізаймаўпотымбацькавамесцаўКіеве,аТураўзноўатрымліваўстарэйшысынновагакіеўскагакнязя.ПачаўгэтуютрадыцыюУладзімірСвятаслававіч,у988г.ёнперадаўТураўстарэйшамусынуСвятаполку,ЯраслаўМудры–Ізяславуіг.д.
ПершыадзіныкнязьТураўскайзямлістаўіапошнімяеўладаром.Юры,якіЎсяслаўЧарадзей,меўнекалькісыноў,паміжякіміпадзяліўсваёкняства.Быліўтвораныўдзелы–Тураўскі,Пінскі,Клецкі,Слуцкі,Дубровіцкі.Зцягамчасудробныякняствытрапіліўзалежнасцьадмагутнагагаліцка-валынскагакнязя.АсаблівасціпалітычнайгісторыімелівынікамасаблівасціпалітычнагаладуўТураўскімкнястве.ВялікуюролюўТуравеадыгрывалавеча.МенавітазягозгодыКірылаТураўскібыўабраныепіскапамТурава.УТуравеіснаваланекалькіадміністратыўныхпасад,штовыконваліфункцыі,блізкіяданекаторыхкняжаскіхфункцый.Так,тысяцкіўзначальваўгарадскоеапалчэнне,ягоабавязак–ваеннаекіраўніцтва.Акрамятаго,уТураведзейнічаўпасаднік–галоўныкіраўнікцывільнайадміністрацыікняства.ТакаяпасадаяшчэіснавалатолькіўНоўгарадзеВялікім.
КаліПолацкаекняствазмагаласязкрыжакамі,Тураўскаекняства,разамзіншымірускімікнястваміпазналажорсткасцьмангола-татарскайняволі.У1240-1241гг.Быліразрабаваныіспаленыпаўднёвабеларускіягарады,утымлікуГомель,Мазыр,Брэст.
Спісак выкарыстаных крыніц
1. Быкаў У. Эканамічныя праблемы феадальнай раздробленнасці Старажытнай Русі// БГЧ.–1997. – № 4.
2. Глушакоў У. Загадка Турава. // Бел.думка . – 1999.-№ 1.
3. Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі. Мн., 1998. С. 112.
4. Іоў А. Турава-Пінскае княства ў Х–ХІІ стст. //БГЧ.–1993.–№ 3.
5. Тимощук Б.А. Восточные славяне: от общины к городам. М., 1995. С. 106, 110-116, 122.
6. ШтыхаўГ.Вытокібеларускайдзяржаўнасці//Беларускігістарычнычасопіс.1993.№1.С.25-33.
7. Юхо Я. Паходжанне дзяржавы на Беларусі. // Спадчына.–1990.–№4.
Дата добавления: 2018-02-18; просмотров: 263; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!