Жедел тыныс жетіспеушілігін емдеу 8 страница
– ГСК ішке қабылдау немесе вена ішіне егу;
– науқасты дереу стационарға жатқызу керек.Алғашқы емнің нәтижесі жақсы болған жағдайда (ТСТ1 немесе СТЖЖ > 70%, тыныс алуда ауытқу жоқ, b2-агонистердің әсері 4 сағат бойы сақталады):
а) b2-агонистерді әсері 4 сағат сайын 24-48 сағат бойы қабылдау;
б) стероидтарды ішке қабылдауды жалғастыру керек. Ауру адамды динамикалық бақылауды ұйымдастыру қажет. Емге жауап толық болмаған жағдайда (ТСТ1 немесе СТЖЖ 50-70%, ұстама белгілері сақталған), ауру адам төмендегідей дәрілерді қабылдауды жалғастырады:
– ішке қабылдайтын кортикостероидтарды (тәулігіне преднизолонның 30-60 мг);
– b2-агонистерді.
1 сағат ішінде дәрілердің әсері нашар болса (ауру адамның күйі өміріне қауіп туғызатын күй деп есептелінеді; аурудың ауыр клиникалық симптомдары; СТЖЖ тиісті мөлшердің 50-30%; РО2 < с.б. 60мм; РСО2 > с.б. 45 мм), науқас адамды қарқынды ем бөлімшесіне жатқызып, төмендегідей ем жасау керек:
– ингаляциялық b2-агонистерді (5мг дейін) оттегімен бірге небулайзер арқылы беру;
– ингаляциялық холинолитиктер (ипратропиум 0,5-1 мл небулайзер арқылы) беру;
– преднизолонның 30-60 мг тәулігіне ішке қабылдау немесе преднизолонның (гидрокортизон, метилпреднизолон) 200 мг 6 сағат сайын вена ішіне егу;
|
|
|
– оттегімен емдеу;
– қысқа әсерлі теофилиндерді беру мәселесін (егер науқас әсері ұзартылған теофилин-дерді қабылдамайтын болса) шешу керек;
– өмірге қауіп төнген жағдайда - өкпені жасанды желдендіруді қолдану.
Тұншықпа ұстамасын тоқтатып, науқас адамның күйін тұрақты жағдайға келтіргеннен кейін тыныс тұншықпасының жоспарлы еміне көшеді. Ем тыныс тұншықпасының даму барысының ауырлық дәрежесін (сатыларын) ескере отырып жүргізіледі және бұл ем ТТ-ң базистік емі деп аталады (3-ші кесте). Сатылы емдеу тәсілі қолданылады, ондай емнің мақсаты - тұншықпаны ең аз дәрі қолданып бақылау. Бұл емнің мәні - егер науқас адамның жағдайы нашарласа, онда беретін дәрінің саны мен дәріні беру жиілігі көбейеді (бір саты жоғары), егер науқас адамның жағдайы жақсарып, тұншықпаны жақсы бақылауға болатын болса, онда беретін дәрінің саны және дәріні қабылдау жиілігі азаяды (бір саты төмен). Сатылы ем тәсілінде қандай сатыда болмасын керегіне қарай ұстаманы тоқтату үшін немесе науқас адамның жағдайын жақсарту үшін базисті емге коса қысқа әсерлі b2-агонистер қолда-нылады, бірақ оларды қабылдау күнге 3-4 реттен жиі болмауы керек.
|
|
|
3-кесте
Аурудың ауырлық дәрежесіне қарай қолдану үшін ұсынылған базистік ем
| Ауырлық дәрежесі | Базистік ем | Басқа варианттар |
| 1-саты, кезекпелі ТТ | Ем қажет емес | ___ |
| 2-саты, жеңіл тұрақты ТТ | Ингаляциялық глюкокортико-идтар (беклометазон дипро-пионат ≤ 500 мкг немесе оның эквиваленті) | Баяу бөлінетін теофиллин немесе кромондар немесе лейкотриен антагонистері |
| 3-саты, орташа ауыртпалық-ты тұрақты ТТ | Ингаляциялық глюкокортико-идтар (беклометазон дипро-пионат 200-1000 мг немесе эквиваленті) + ұзақ әсерлі ингаляциялық b2-агонистер | Ингаляциялық глюкокортикоидтар (бекло-метазон дипропионат 500 - 1000 мг немесе эквиваленті)+баяу бөлінетін теофиллиндер немесе Ингаляциялық глюкокортикоидтар (бекло-метазон дипропионат 500 –1000 мг немесе эквиваленті) + ішке қабылданатын ұзақ әсерлі b2-агонистер немесе Ингаляциялық глюкокортикоидтар (бекло-метазон дипропионат >1000 мг немесе эквиваленті) немесе Ингаляциялық глюкокортикоидтар (бекло-метазон дипропионат 500 -1000 мг немесе эквиваленті) + лейкотриен антагонистері |
| 4-саты, ауыр, тұрақты ТТ | Ингаляциялық глюкокортико-идтар беклометазон дипропио-наттың (> 1000 мкг немесе эквиваленті) + ұзақ әсерлі b2-агонистер + керегіне қарай төмендегі препараттардың біреуі немесе бірнешесі - баяу бөлінетін теофиллин-дер; - лейкотриендер антагонис-тері; - ішке қабылданатын ұзақ әсерлі b2-агонистер - ішке қабылданатын глюко-кортикоидтар |
|
|
|
Емнің әр сатысында: егер ТТ-ң бақылауға қол жеткен болса және оны кем дегенде 3 ай бойы сақтауға мүмкіндік болса, онда сүйемел емнің көлемін сатылап азайтуға тырысады. Егер тұншықпаны бақылаудан шығармауға қол жетпеген болса, онда емнің көлемін көбейтеді.
Базистік еммен қатар этиотропты ем (жоғарыда келтірілгендей), қосымша патогенетика-лық ем жүргізіледі.
ТТ-ның клиникалы-патогенетикалық варианттарын ескере отырып, базистік емді басқа дәрілік және дәрілік емес емдеу тәсілдерімен толықтырады.
|
|
|
ТТ-ның атопиялық вариантында себеп аллергендерді қолданып, спецификалық иммунндық ем жасау, элиминациялық ем, диетамен емдеу, баротерапия, инемен емдеу әдістерін қолдану ұсынылады.
Инфекцияға тәуелді ТТ-да инфекция ошақтарын емдеу, муколитикалық ем, баротерапия, инемен емдеу қолданылады.
Аутоиммунндық ТТ-ында глюкокортикостероидтармен қатар цитостатикалық препараттар қолданылады.
Аспириндік ТТ-ын емдеу үшін антилейкотриендік дәрілерді қолдануға болады.
Гормонға тәуелді ТТ-ын емдеуде глюкокортикоидтармен емдеудің жекеленген схемасы қолданылады және кортикостероидтық емнің асқынуларын бақылауды іске асыру керек.
Дизовариальдық өзгерістерде синтетикалық прогестиндер (гинекологпен кеңескеннен кейін) қолданылады.
ТТ-ң нервті-психикалық вариантында психотерапиялық емдеу әдістері қолданылады.
Адренергиялық дисбаланста емнің ең тиімдісі кортикостероидтарды қолдану.
Аурудың холинергиялық вариантында холинолитикалық препарат атровент немесе құрама препарат беродуал қолданылады.
Этиотроптық және патогенетикалық емдермен қатар симптоматикалық емдер қолданылады.
Антибактериялық емге нашар көнетін тыныс мүшелерінің инфекциялық ауруларымен ауыратын адамдарға иммунокорректорлар (тималин, рибомунил т.б) береді.
ТТ-ң атопиялық және аутоиммундық варианттарында емдеудің экстрокорпоральдық тәсілдерін (плазмаферез, гемосорбция) қолдануға болады.
Қоймайтын жөтелде қақырық жүргізетін және жөтелді тоқтататын дәрілер қолданылады.
ТТ-ын ремиссия фазасында емдеу. ТТ-ң саябыр кезінде қолданылатын емдеу шараларына жататындар:
- аурудың барлық белгілі немесе мүмкін деген болжам себептерін жою;
- спецификалық (белгілі аллерген болғанда) және бейспецификалық (гистоглобилинмен емдеу) гипосенсибилизация жасау;
- бронхолитикалық препараттар, бұрын анықталған дозада қолдану;
- интал (немесе кетотифен) және аэрозольдік кортикостероидтар көмегімен іске асырылатын сүйемел ем;
- инемен рефлекторлы емдеу;
- ЕДТ тұрақты шұғылдану және басқа физиотерапиялық емдер;
- жалпы әлдендіру емі: витаминдер, микроэлементтер.
ТТ-н емдеу бағдарламасының көлемінде науқас адамды үйрету - басты мәселенің бірі. Оның мақсаты - науқас адамды тыныс тұншықпасымен өмір сүруге үйрету. Пациенттер “астма-мектептен” өтулері керек. Мұндай мектепте науқас адамға элиминациялық емнің ережелерін, ингаляция жасаудың тәсілдерін, жеке пикфлоуметрия жасауды және өзінің денсаулығын бақылай білуді үйретеді. Науқас адам мен дәрігер арасында серіктестік қарым-қатынас қалыптасуы керек.
Тұншықпа күйді (астматикалық статусты ) емдеу.
Тұншықпа күйдің анафилаксиялық вариантының басты емі - дереу вена ішіне болюсті түрде преднизалонның 120-150 мг және 5% эфедрин ерітіндісінің 0,5-1мл (немесе 0,1% адреналин ерітіндісінің 0,2-0,5 мл) егу. Емнің жалғасы еккен дәрілерден болған нәтижеге байланысты болады: препараттың бірінші дозасының әсері әлсіз болса, препаратты қайталап егеді. Жалпы тыныс тұншықпасының бұл вариантын емдеу анафилаксиялық шокты емдеумен бірдей.
Тұншықпа күйдің метаболизмдік вариантын емдеудің басты принциптері - b2-симпатомиметиктерді беруді тоқтату, күшті бронходилатациялық ем қолдану, глюкокортикостероидтарды егуді дереу бастау, газ алмасудың екінші ретті бұзылыстарын, қышқыл-негізгі күйін, гемодинамиканы түзеу.
Метаболизмдік ацидоздың І сатысында вена ішіне инфузиялық түрде жіберіледі:
1. ГКС-гидрокортизонды 1мг/(кг.сағат) дозасында немесе гидрокортизон дозасына келтірілген басқа препараттарды;
2. Метилксантиндерді - эуфиллин, қан плазмасындағы концентрациясы 10-20 мл/л бола-тын дозада (10 таблетка немесе тәулігіне эуфиллиннің 6 ампуласы);
3. Калий препараттары- калий хлоридінің 0,5% ерітіндісінің 100-200 мл/тәулігіне;
4. Магний препараттары – магний сульфатының 25% ертіндісінің 10-30 мл/тәулігіне.
Калий хлориді және магний сульфаты ерітінділерінің орнына 20-30 мл/тәулігіне панангинді қолдануға болады.
Тұншықпа күйдің ІІ сатысында І сатыда қолданылатын емге қосымша қолданылады:
1. Оттегімен емдеу. РО2 с.б. 80 мм деңгейінде ұстауға тырысу.
2. Айналымдағы қан плазмасының тиісті көлемін реополиглюкин, натрий хлоридінің изотониялық ерітіндісінің және басқа ерітінділердің (гиперкапнияны күшейтетін глюкозадан басқа) көмегімен қалпына келтіру. Гемодинамика көрсеткіштерін еске ала отырып, тәулігіне 2-3 л сұйықтық құйылады.
3. Ацидозды бейтараптау мақсатында натрий гидрокарбонатының ерітіндісін венаға егу.
4. Тамыр іші себінді қан ұю синдромының алдын алу мақсатында қанның ұю уақытын бақылай отырып, вена ішіне гепарин жіберу, 500-10000 ӘБ 2-4 р/тәулігіне.
5. Тамаққа аллергия болғанда энтеральдық сенсибилизацияны азайту үшін тұзды сүргі дәрілерін (іш жүргізетін) және энтеросорбенттерді береді.
Тұншықпа күйдің ІІІ сатысында жоғарыда келтірілген емдерді жалғастыра отырып, реанимациялық шараларға көшеді: вена ішіне егетін дәрімен наркоз жасап, өкпені жасанды желдендіруді бастайды.
Өкпені жасанды желдендіру (ӨЖЖ) көрсетпелері:
Абсолюттік көрсетпелер: сананың бұзылуы, жүректің тоқтауы, өмірге қауіп төндіретін аритмиялар.
Шартты көрсетпелер: үдемелі ацидоз (рН < 7,2) үдемелі гиперкапния, рефрактерлік гипоксемия, тыныс алудың тежелуі, науқастың қозу күйі, тыныс бұлшық еттерінің шаршауы.
ӨЖЖ тиімді болмаса, санациялық бронхоскопия жасап, бронх тарамдарын натрий хлоридінің 0,9% ерітіндісімен жуады.
Болжамы. Аурудың болжамы оның диагнозын мезгілінде қоюмен, науқас адамның өз күйін өзі бақылай алатын қабілетімен, түрткі факторларды аластаумен, медициналық көмекті мезгілінде көрсетумен байланысты. ТТ-ың үлесіне жалпы өлім-жетімнің 0,2% тиеді. ТТ-мен ауыратындар басқа аурулардан өледі.
Еңбекке қабілеттілік сараптамасы. Іріңді обструктивті бронхитпен қоса кездесетін ТТ-ң ауыр дәрежесінде уақытында еңбекке қабілетсіздіктің орташа мерзімі 34-48 күн, орташа ауырлықты ТТ-да - 24-28 күн, аурудың жеңіл дамуында -12-18 күн.
Еңбекке қабілеттіліктің қалпына келу критерийлері: ұстаманың сиреуі немесе тоқтауы, дәрілік ремиссияға қол жеткізу, тыныс тұншықпасының даму барысының тұрақтануы, ТТ-ң бронхитпен қоса кездесетін жағдайларда бронхтардағы белсенді қабыну процесінің жойылуы.
МӘСК жолдама беру көрсетпелері: тыныс жетіспеушілігінің ІІ немесе одан да жоғары дәрежесі бар гормонға тәуелді ТТ-ң ауыр дәрежесі, декомпенсациялы өкпе-текті жүрек.
Санаторлық-курорттық ем. Аурудың қайталауы жоқ кезде науқас адамдар Қырымның Оңтүстік жағалауында орналасқан климаттық курорттарға, Кисловдскіге т.б. климаттық курорттарға жіберіледі. Жергілікті санаторий-прафилакторийлерде, пульмонологиялық санаторийларда емдеуге болады. ТТ-ң орташа және жеңіл түрімен ауыратындар тұзды шахталарда емделеді.
Диспансерлеу. ТТ-мен ауыратын адамдар пульмонологта диспансерлік есепте болуы керек, оларды жүйелі түрде аллерголог қарап тұру керек. Қарау жиілігі – жылына 4 рет. Керек тексерулер жасалып, керегіне қарай ем қолданылады.
Алдын алу (профилактикасы). Бірінші ретті профилактика сұрақтарын отбасын құру жоспарланған кезде шешу керек. ТТ-мен ауыратын адамдар отбасын құрмаулары керек. Екінші ретті профилактика жедел респираторлық аурулардың алдын алу және оларды мезгілінде емдеу, қоршаған ортаны ластаумен күрес, аллергендерді және басқа себеп факторларды аластау түрінде іске асырылады.
Бронхоэктазия ауруы
Бронхоэктазия ауруы (БЭ) - (грек. bronchos – бронх + ektasis - кеңу) - патологиялық кеңіген бронхтардың созылмалы эндобронхиальды іріңді қабынуы. Бронхоэктазия ауруына өкпе іріңдігі, туберкулез, созылмалы бронхит, бейспецификалық пневмофиброз салдарынан пайда болған екінші ретті бронхоэктаздар жатпайды. Бронхоэктазия ауруы мен екінші ретті бронхоэктаздар арасындағы басты айырмашылық – бронхоэктазия ауруында өкпе тіні болмашы зақымданады, ал екінші ретті бронхоэктаздарда өкпе тінінің зақымдануы басым болып келеді. БЭ халықтың 0,1-0,6% кездеседі. Еркектер жиірек ауырады (3:1).
Этиологиясы және патогенезі. БЭ көп себепті ауру. БЭ барлық себебін екі топқа бөлуге болады: ішкі (генетикалық) және сыртқы себептер. Аурудың басты себебі тұқым қуалайтын бронх қабырғасы сапасының төмендігі: оның салалы бұлшық етінің, серпінді және шеміршекті тінінің жеткіліксіз дамуы, бронхтың қорғаныс жүйесінің кемістігі. Бронх қабырғасының тұқым қуалайтын сапасыздығының бронхоэктазия ауруына алмасуы (трансформациясы) сыртқы себеп факторлардың [бала кезінде болған бронх-өкпе инфекция ауруларының әсерінен бронх қабырғасының іріңді талқандалуы, бөгде денелердің аспирациясы, бронхтардың тыртықты (іріңді қабынудан кейін) немесе қабыну себепті (бронхоаденитте) тарылып, олардың ішінде секреттің жиналуы және стеноздан дистальды аймақтың тұрақты іріңді қабынуы] әсерінен болады.
Ауру патогенезінде екі механизм рөль атқарады: бронх өткізгіштігінің бұзылып, обтурациялық ателектаздың пайда болуы және бронх обтурациясынан дистальды аймақта іріңді қабыну болуы. Сегментарлық немесе бөліктік бронхтың өткізгіштігінің бұзылуы бөгде дене аспирациясы, тыртықты бронх стенозы, бронхтарды гиперплазияланған лимфа түйіндерінің басуы, бронхты ұзақ уақыт кілегейлі тығынның бітеуі нәтижесінде туындайды. Бронх өткізгіштігінің бұзылуы мен сурфактант белсенділігінің төмендеуі (тұқым қуалайтын немесе қабынудың салдарынан) нәтижесінде обтурациялық ателектаз қалыптасады.
Бронх қуысы инфекциясының басты көздері мұрын-жұтқыншақтың созылмалы инфекция ошақтары (синуситтер, аденоидтар, тонзилит). Бронх ішіндегі секретте Фридлендер таяқшалары, көкшілірің таяқшасы, алтынсары стрептакокктер, сирегірек жағдайда – басқа флора өсіп жетіледі. Оның нәтижесінде пайда болатын қабыну бронх қабырғасының үдемелі және қайтымсыз зақымдануына әкеліп соқтырады. Мұның өзі жөтел кезінде көтерілетін бронх іші қысымға бронх қабырғасының қарсыластығын азайтады, бронх ішіндегі секреттің бронх қабырғасын керуін күшейтеді және ателектаз аймағындағы өкпе көлемінің кішіреюіне байланысты плевра қуысы ішіндегі теріс мәнді қысымды көбейте түседі. Осы факторлардың әсерінен бронх қуысы тұрақты түрде кеңіп бронхэктаздар пайда болады. Бронхтардың тазару функциясы нашарлайды. Осындай фонда эндобронхиадьдық іріңді процесс, яғни бронхоэктазия ауруы қалыптасады.
Дата добавления: 2019-07-17; просмотров: 179; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!