Чтобы пристыдить скупого, сам его одари.
Пословицы на казахском языке с переводом.
Казахские пословицы и поговорки – кладезь мудрости, философии и мировоззрения, этических нравоучений, юмора и поэтического таланта народа.
Автор сборника народных пословиц БЕКЕТ КАРАШИН.
Автор: член Международной Гильдии Писателей (Германия), Международного Союза писателей «Новый Современник» (Россия), Союза Писателей Казахстана, обладатель, лауреат и призёр около 30-ти международных, республиканских литературных и общественных наград, премий и конкурсов
Халықаралық жазушылар Гильдиясы (Германия), «Новый современник» (Ресей) халықаралық жазушылар одағының, Қазақстан жазушылар одағының мүшесі, 30 дан аса халықаралық, республикалық әдеби және қоғамдық марапаттардың, сыйақылар мен байқаулардың иегері, лауреаты, және де жүлдегері
Күріш арқасында күрмек су ішеді (Когда рис поливают — сорняк тоже воду пьет)
Тамшыдан тама берсе, дария болар (Капля за каплей собирается, река появляется)
Жер — семіз, от — арық (Земля одаряет, огонь все пожирает)
Жердің көркі тал болар, елдің көркі мал болар (Земля деревьями богата, скотом богат народ)
Бір ағаш кессең, орнына он ағаш отырғыз (Если дерево срубил одно, десять посади вместо него)
Тоқтатсаң жерге қалың қар, дей бер жақсы өнім бар (Землю снег питает, а земля урожай рождает)
|
|
|
Жері қатты болса, малы сүтті болады (Если благодатная земля, у коровы будет много молока)
Бұлақ болмаса, өзен болмас еді (Если б не источник, засохла бы река)
Су аққан жерінен ағады, шөп шыққан жеріне шығады (Вода течет, где всегда текла, трава растет, где всегда росла)
Жер қөңді сүйеді, ат жемді сүйеді (Конь любит овес, а земля — навоз)
Қыс малыңды бақ, жаз жерінді шап (Зимою пасти скот, летом землю полоть)
Ат адамның қанаты, ас адамның қуаты. (Конь — для человека как крылья, а в хлебе его сила.)
Жылқының еті жесең — тісіне кіреді, жемесең — түсіңе кіреді. (Конину поешь — остается в зубах, а не поешь — будешь видеть во снах.)
Қасық тары ботқа болмас, ботқа болса да, жұртқа болмас. (Из ложки пшена каши не сварить, а если и сварить, всех не накормить.)
Еттен дәм кетсе, ұрлықтын мәні кетер. (Если мясо вкус потеряет, скотокрадство смысл утеряет.)
Аштың ақылы астан әрі аспайды. (Все мысли голодного вокруг еды вращаются.)
Ас тұрған жерде ауру тұрмайды. (Где хорошая пища обитает, там болезни не бывает.)
Асы жоқ үйді ит те сүймейді. (Дом, где нет еды, и собака избегает.)
|
|
|
Судың да сұрауы бар. (Вода и та счет любит.)
Ат алсаң, ауылыңмен ал. (Если коня покупаешь, покупай всем аулом.)
Ақша болса алақанда, сауда қайнайды. (Если деньги в руках, торговля кипит.)
Арзан алдайды. (Дешевое обманчиво.)
Жылқы құлынынан өнеді, ақша тиыннан өнеді. (Без тиынки нет тенге, без жеребенка нет коня.)
Базар алдаусыз болмайды. (Базар без обмана не бывает.)
Қойың болмаса, байлықта ойың болмасын. (Баранов не держать — богатства не видать.)
Базар ақшалыға базар, ақшасызға назар. (Базар с деньгами — базар, и без денег — одно расстройство.)
Кірісіне карай шығысы. (Без расхода не будет и дохода.)
Құтты қонак келсе, қой егіз табады. (Когда желанный гость придет, овца двойню принесет.)
Қонақ келсе, ет пісер, ет піспесе, бет пісер. (Когда гость приходит, мясо хозяин готовит, если мяса не имеет — лицо хозяина краснеет.)
Қонағыңның алтынын алма, алғысын ал. (Золото у гостя не бери, а лучше благодарность проси.)
Сыйлы қонағың келсе, итіне сүйек таста. (Если пришел уважаемый гость, и собаке его кинь кость.)
Қонақ келсе есікке, жүгіріп шық, кешікпе. (Если гость придет, беги к двери, не опоздай.)
|
|
|
Қонақ келді — ырысын ала келді. (Гость приходит — счастье в дом с собой приводит.)
Қонақ аз отырып, көп сынайды. (Гость немного посидит, да многое углядит.)
Қонақты сөзбен тойғыза алмайсын. (Гость не будет сыт словами.)
Келгенше, қонақ ұялар, келген соң, үй иесі ұялар. (Волнуется гость, когда в гости идет, хозяин волнуется, когда гость придет.)
Қонағыңнын алғысы алтыннан қымбат. (Благодарность гостя твоего, дороже золотого подарка его.)
Ел жасымен көрікті, тау тасымен көрікті, аяқ асымен көрікті. (Народ молодежью красен, горы красны камнями, посуда красна едой.)
Елін сатып асаған, екі күн-ақ жасаған. (Кто, предав свой народ, брюхо набьет, тот и двух дней не проживет.)
Ұлықсыз жұрт — бассыз дене. (Народ без главы, что тело без головы.)
Атаның баласы болма, адамның баласы бол. (Можешь не быть сыном своего отца, но будь сыном своего народа.)
Жіп жіңішке жерінен үзіледі. (Веревка рвется там, где она тонка.)
Ерден аспақ бар, елден аспақ жоқ. (Можно быть умней своих друзей, но всегда народа невозможно быть мудрей.)
Көп сөйлейді залым би, аз сөйлейді әділ би. (Много говорит плохой судья, мало говорит справедливый судья.)
|
|
|
Ел артындағы шаң жұтады, ел алдындағы май жұтады. (Масло глотает тот, кто во главе народа идет, пыль глотает тот, кто от народа отстает.)
Әдепсіз үйге кірме, әкімсіз елде тұрма. (В злачный дом не заходи, в стране, где нет главы, не живи.)
Жылағанмен өлген кісі тірілмейді (Покойника воплями не воскресишь)
Өзен ағысын бөгеуге болады, өмір ағысын бөгеуге болмайды (Реку можно остановить, жизнь – никогда)
Ажал ажарға қарамайды (Смерть на лица не смотрит)
Батыр бір оқтық, Бай бір жұттық (Бай – до первого джута, батыр – до первой пули)
10 пословиц про родителей и детей на казахском языке с русским переводом
Ответы:
Брат брату пример, сестра – сестрице. – Ағаны көріп іні өсер, апаны көріп сіңлі өсер. Братья в ладу – коней много, невестки дружны – еды много. – Ағайын тату болса ат көп. Абысын тату болса ас көп. Болезнь с ветром приходит, а с потом выходит. – Ауру желмен келiп, термен шығады. Богатство бедняка – его здоровье. – Жарлының байлығы – дененiң саулығы. Возьми замуж дочь, прежде узнав, кто её мать. – Анасын көріп қызын ал. В дружном доме вся еда вкусная. – Тату үйдiң тамағы тәттi. Все земли хороши, но своя – лучше всех. – Ел-елдің бәрі жақсы, Өз елің бәрінен де жақсы. В своей норе и крот чувствует себя сильным. – Өз елінде кортышқан да батыр. Глядя на отца, растёт сын. – Әкеге қарап ұл өсер. Где-то, говорят, золото валяется, а пойдёшь – меди не найдёшь. – Пәлен жерде алтын бар, Іздеп барсам мыс та жоқ. Голод еду не выбирает. – Аштық ас талғатпайды. Где-то, говорят, золота навалом, но родина лучше и без золота даром. – Пәлен жерде алтын бар, Өз жеріңдей қайда бар. Дырявый шалаш матери лучше, чем золотой дворец родичей. – Ағайынның алтын сарайынан ананың жыртық лашығы артық. Дом с детьми, что базар – шумлив и весел; дом без детей, что могила – тих и печален. – Балалы үй — базар, баласыз үй – мазар. Добрая слава отца сорок лет служит непутёвому сыну. – Жақсы әке — жаман балаға қырық жылдық ризық. Добрый знакомый лучше плохой родни. – Жаман туыстан жат артық. Даже если трижды на себе мать в Мекку перевезёшь – с долгом перед ней не рассчитаешься. – Анаңды Меккеге үш арқалап барсаң да, қарызыңнан құтыла алмайсың. Если родня богатая – маслом будешь закусывать. – Ағайының бай болса, асағаның май болар. Еда человеку силы даёт. – Ас – адамның арқауы. Если будешь закаляться – будешь здоровым. – Шынықсаң – шымыр боласың. Если не нашёл счастья дома, не обретёшь и на чужбине. – Үйде оңбаған, Түзде де оңбайды. Завершенному делу критиков найдется немало. — БІТКЕН ІСКЕ СЫНШЫ КӨП. Зять – на сто лет, сват – на тысячу. – Күйеу жүз жылдық, құда мың жылдық. Здоровый телом и духом здоров. – Тәнi саудың жаны сау. И лук на родине сладок. – Туған жердің жуасы да тәтті. Кто с роднёй в мире не живёт, тот в просторном мире места не найдёт. – Туғаныңмен сыйыспасаң, кең дүниеге сыймассың. Любовь к родине у семейного очага зарождается. – Отанды сүю – от басынан басталады. Маленький воробей и тот своё гнездо оберегает. – Құртақандай торғай да, Өз ұясын қорғайды. Не умеющий расчёсывать шёлк, превратит его в шерсть, не умеющий заботится о дочери, превратит её в рабыню. – Жібекті түте алмаған жүн етеді, қызды күте алмаған күң етеді. Не велико заблуждение, коль назад нашёл дорогу к своим. – Адасқанның айыбы жоқ, Қайтып үйірін тапқан соң. На свежем воздухе долго быть – долгую жизнь прожить. – Тыста ұзақ жүргенiң – ұзақ өмiр сүргенiң. Нет приятной болезни, нет сладкого лекарства от неё. – Аурудың жақсысы жоқ, дәрiнiң тәттiсi жоқ. Нет земли лучше родины, нет людей лучше, чем на родине. – Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас. Ноша отца тяжела, как вьюк верблюда. – Атаның жүгі — атанның жүгі. Никудышняя родня успехам завидует, а в нужде помочь не может. – Жаман ағайын бар болсаң көре алмайды, Жоқ болсаң, бере алмайды.
1.СӨЗ, СӨЙЛЕУ, ТІЛ ӨНЕРІ — СЛОВО, РЕЧЬ, ИСКУССТВО РЕЧИ
1 Өнер алды – қызыл сөз Красное слово – искусству основа 2 Сөз сөзден туады, Сөйлемесе қайдан туады? 1) Слово – словом рождено. Не сказанным – родится ли оно? 2) Где нет слов, там нет основ – слова рождаются от слов 3 Сөзге мақал жарасар, Иекке сақал…
2.АДАМ — ЧЕЛОВЕК
Адамдықтан үлкен ат жоқ, наннан үлкен ас жоқ Хлеб – самая высшая пища, «Человек»… Нет имени выше! Адам – ұйымшыл, Мал – үйіршіл Люди ладны, животные стадны Ақылды адам айқызбай біледі, ақ сұңқар қаққызбай іледі 1) Ловок сокол во время лова,…
3.ӘЙЕЛ, ҚЫЗ — ЖЕНЩИНА, ДЕВУШКА
Ән сазымен, Қыз назымен. Песня в напеве, кокетство в деве. Гүл өссе — жердің көркі, Қыз өссе — елдің көркі. Созревший цветок – краса природы, созревшая дева – краса народа Қыз — өріс, ұл – қоныс. Дочь – угодье, сын же – стан Артында қызы бардың ізі…
4.БАЛА, АТА-АНА — ДЕТИ, РОДИТЕЛИ
Бала… Балының ісі шала Детишки… Дела их – делишки Балалы үй—базар, Баласыз үй — мазар Дом с детьми — базар, дом без детей — мазар Екі қатынның баласы — екі рулы елдей Дети от двух жён, словно дети двух племён Талапты бала— талпынған құстай Коль…
5.ХАЛЫҚ, АҒАЙЫН-ТУЫС — НАРОД, РОДСТВО, РОДНЯ
Халық қартайады, Қара жер қартайады Народ стареет, земля скудеет Елден безген көмусіз қалар Кто от народа отчуждён, тот не будешь погребён Халық қаһары қамал бұзар Гнев народа рушит крепости Өзін өзі білген ер бақытты, Өзін өзі билеген ел бақытты…
6.ОТАН, ТУҒАН ЖЕР, ЕЛ-ЖҰРТ — ОТЕЧЕСТВО, ОТЧИЗНА, РОДИНА
Туған жердің күні де ыстық, күлі де ыстық На родине и солнце ярче, и зола жарче Бақа көлін сүйеді, ер жігіт елін сүйеді. Жаба лужей дорожит, а державой – ер-джигит Ит — тойған жеріне, Ер — туған жеріне Мужа влечёт туда, где народ, собаку — туда, где…
7.ЖАСТЫҚ, КӘРІЛІК — МОЛОДОСТЬ, СТАРОСТЬ
Табақ асымен жарасты, Кәрі жасымен жарасты Посуду красит еда, старца красят года Сексен — жермен-жексен Десятков восемь – глубокая осень Шөп те басынан қурайды Иссушение травы возникает с головы Қара арғымақ арыса — қарға адым жер мұң болар…
8.БІЛІМ — ЗНАНИЕ, УЧЕНИЕ
Өнер — ағып жатқан бұлақ, Ілім — жанып тұрған шырақ Искусство — текучий ручей, знания – лучи зажженных свечей Білімнің басы — бейнет, соңы — зейнет В начале учения – муки, в итоге – свободные руки Екпей егін шықпас, Үйренбей білім жұқпас Не посеяв,…
9.ТӘРБИЕ, ҮЛГІ, ӨНЕГЕ — ВОСПИТАНИЕ, ПРИМЕР, ПОДРАЖАНИЕ
Ұлы жол үйіңнің табалдырығынан басталады Дальняя дорога начинается с порога Қызым, саған айтам, Келінім сен тыңда Дочка, я тебе толкую, а, сноха, и ты внимай Сынықтан өзгенің бәрі жұғады Всё заразно кроме травмы Төрбиелі адам — тағалы атпен тең…
10.ДОСТЫҚ. ЖОЛДАСТЫҚ — ДРУЖБА, ТОВАРИЩЕСТВО
Арбалыға жорғалы жолдас болмас Не попутчик тебе посох, если путь твой на колесах Жолдасың темірші болса, өзің көмірші болған құп Коль товарищ твой кузнец — угольщиком будь Жолда жүрген май ішер, Үйде қалған қан ішер Те, кто дома, кровь сосут, кто в…
11.БАТЫРЛЫҚ, ҚОРҚАҚТЫҚ — ГЕРОИЗМ, ТРУСОСТЬ
Ер жігіт ел үшін туады, Ел үшін өледі. Ер-джигит рождается во имя Эля, умирает во имя Эля. Жора, жолдас не керек, жауға бірге шаппаса? Арғымақ мініп не керек, жабыдан озып артпаса К чему приятели-товарищи, коль на врага с тобой не скачат? А к чему…
12.АҢҚАУЛЫҚ, СЫПАЙЛЫҚ — СКРОМНОСТЬ, УМЕРЕННОСТЬ
Жұт жеті ағайынды Джут это семикратная жуть Есекке күміс ер жараспас Не к лицу ослу седло из серебра Тоқал ешкі мүйіз сүраймын деп, Құлағынан айырылыпты Комолая коза просила рога, но лишилась ушей Әншейінде ауыз жаппас, Айт дегенде ауыз ашпас Следует…
13.АҚЫЛЖЫҚ, АҚМАҚТЫҚ — УМ, ГЛУПОСТЬ
Адам ақылымен бай, Жер дақылымен бай Человек богат умом, Земля богата зерном Ақыл арымас, алтын шірімес Не ржавеет злато, как и ума палата Ымға түсінбеген, дымға түсінбейді Кому непонятен намёк, тому ничего невдомёк Аңқау бөрі қой үркітеді, Ақылсыз…
14.БАЙЛЫҚ, КЕДЕЙЛІК — БОГАТСТВО, БЕДНОСТЬ
Жарлылық деген жақсы екен Жатып ішер ас болса. Бедность тоже хороша, коли кушаешь ты лёжа Біреуге мал қайғы, Біреуге жан қайғы Кто-то о барыше, а кто-то о душе Сай сайға құяды, бай байға құяды, кедей қайда құяды? Воды льются в лощину, журча, вносит…
16.ТӘКАППАРЛЫҚ, МАҚТАНШАҚТЫҚ — ЗАЗНАЙСТВО, ХВАСТОВСТВО
Асқанға аспан да аласа На горы гордыня смотрит с небес Көзінше мақтама, сыртынан даттама В глаза не хвали, за спиной не хули Семіздікті қой ғана көтереді Лишь овце не в тягость жир Есек құлағының ұзындығына мақтанар, Есалаң жүзінің қызылдығына…
17.ҰРЛЫҚ — ВОРОВСТВО
Ұры булікке құмар, Шыбын шірікке құмар Где неурядицы, там вьётся жульё, мухи же там — где воняет гнильё Ұрының қатыны өзіне лайық У вора и жена воровка Бөрі көмеді, түлкі ашады Волк зарывает, лиса откапывает Бері азығы мен ұры азығы жолында Вора, как…
18.ӨТІРІК, ШЫНДЫҚ — ПРАВДА, ЛОЖЬ
Жалғанға жалқау нанады. Жә болмаса аңқау нанады Верит вракам лентяй, верит вранью слюнтяй Саудагерде иман жоқ — арын сатады, Өтірікшіде иман жоқ — жанын сатады Нет души у торгаша – продает он свою честь. У лжеца же вся душа — хитрость, враки, лесть…
19.ЕҢБЕК, КӘСІП, ЕҢБЕКҚОРЛЫҚ — ТРУД, РЕМЕСЛО, ТРУДОЛЮБИЕ
Күшің барда, істе, тісің барда тісте! Пока силён – дерзай, пока зубаст – кусай! Қыста малынды бақ, Жазда шөбінді шап! Зимой скот паси, летом траву коси! Жер көңді жақсы көреді, Ат жемді жақсы көреді Конь любит овес, земля любит навоз Ақ қар көп болса…
20.АС, ТАҒАМ — ПИЩА , ЕДА
Қарны ашқан қазанға қарар Глаза голодного глядят на котёл Қазан қайнап тұрса, ақыл сайрап тұрады Когда котёл кипит, — мысль бурлит Атты қамшымен айдама, жеммен айда Не гони коня кнутом, завлекай его зерном Ашқа қазан астырма, Тоңғанға отын жақтырма…
22.ӘДЕТ, САЛТ — ПРИВЫЧКИ, ОБЫЧАИ
Қарға қарқылдаса қысты шақырады. Қаз қаңқылдаса жазды шақырады Карканьем ворона зиму зовёт, гоготом гусь — лета налёт Иттің ырылдасқаны — амандасқаны Рычанье собак – приветствие псов Ит иттігін қылмап қоймас Не скроет собака собачье сердце Ел жатпай…
23.ӘКІМГЕРШІЛІК, КҮШТІЛІК — ВЛАСТЬ, СИЛА
Аты семіздің — жолы тегіс Для ухоженной лошадки дороги тоже гладки Алмасты алмас кеседі Алмаз режется алмазом Тышқанның тәңірі — мысық Кошка – божество мышки Тоқпағы мықты болса, киіз қазық жерге кірер Колотушка, коль крепка – войлочный кол в землю…
24.ЖАЛҒЫЗДЫҚ — ОДИНОЧЕСТВО
Жалғыздық, сүйеніш, көмек Одиночество, опора, помощь Жалғыздың қалы – мүшкіл, дәмі — қышқыл У сирого кислы и помыслы, и мысли Жалғыз ағаш орман болмас, Жалғыз кірпіш корған болмас. Одинокому древу не быть тайгой, одному кирпичу – защитной стеной…
25.ӘРТҮРЛІ МАҚАЛДАР — РАЗНЫЕ ПОСЛОВИЦЫ
Сырт қар, іш тар Снаружи снежно, внутри тесно Басы қатты, аяғы тәтті Вначале не гладко, в конце сладко Берген қолым алған 1. Подающая рука – берущая 2. Дает рука овцу пока, чтоб загрести затем быка Ханның ісі қараға түседі, Бидің ісі параға түседі.
Сараңнан сарқыт жегенше,
Иттен тартып же.
Чем от скупого угощения ждать,
лучше у собаки кость отобрать.
Бермегенді беріп ұялт.
Чтобы пристыдить скупого, сам его одари.
Тілеушінің бір беті қара,
Бермеушінің екі беті қара.
У просителя одна щека горит,
у отказывающего обе щеки горят.
Берген жомарт емес, алған жомарт.
Дата добавления: 2019-07-15; просмотров: 206; Мы поможем в написании вашей работы! |
Мы поможем в написании ваших работ!